SÁRRIA : A NOVA ETNOGRAFÍA ( 666 )

                                   SÁRRIA:  A NOVA ETNOGRAFÍA                              ( 666 )

O forte proceso de despoboamento  que nos últimos anos ven sufrindo a Comarca de Sárria, o envellecemento das  comunidades ruráis,  a baixa de nacementos  e a perda de poboación moza , fronte ao incremento de habitantes na capitalidade comarcal ,  trouxeron  a desaparición de moitas tradicións populares  que por moitos séculos deran sentido ao curso vidal .

En paralelo coa  perda de usos e costumes  propios , mostra do que fora rico  folklore  da Terra de Sárria, no que, todo hai que dicilo  ningunha parte destacada tivo a vila  a prol da súa conservación,  foi xurdindo entre  persoas  sensibles  do núcleo urbán   a idea de facer realidade  programacións . actividades  e plataformas  para a conservación de vellas tradicións e a creación de  novos xeitos  culturáis, de lecer, deportivas , etc. que aparecen como definidores  dos valores populares.

Da  man de asociacións recreativas, culturáis e deportivas, centros de ensino,  autoridades  municipáis,  confrarías, comisións veciñáis ....xurden ao longo de cada ano, nun amplo número, programacións e actividades  presentadas como definidoras dos mellores valores do pobo sarriao.  

Estas son as actividades  abertas á participación xeral das xentes da Comarca, que teñen lugar na vila de Sárria e van conformando os novos valores tradicionáis  nados no medio urbán, e que veñen a encher  o valeiro  que se veu `producindo  na zona rural.

CABALGADA DE REIS.-  (  5  DE XANEIRO  ) Trátatase  dunha programación xurdidas ns vila de Sárria a imitación das organizadas en cidades españolas.  Despóis dalgunhas  saídas  ocasionáis na década dos anos 1950, foi na alcaldía de Xabier López-Acevedo López cando se ambientóu unha cabalgada  con reis a cabalo, paxes  con fachos e  nacemento vivente no portal da igrexa de Santa Mariña. Décadas adiante o Centro Cultural  Meigas e Trasgos CIT de Sárria programóu xa con regularidade  cabalgadas dende o  Convento da Mercé coa participación de reis a cabalo, paxes e hebreus con fachos e grupos de música , que remataban en Catro Camiños, onde se  instalaba o nacemento vivente .  Os reis  e os seus axudantes   tiran caramelas á  pillota e pais e avós entran en coimperencia cos picaros ., con uso de bolsas  e paraugas para evitar esforzos. Pasado o período de organización de Meigas e Trasgos, a programación e organización da  cabalgada pasóu a mans do Concello, consolidando  o seu paso pola Rúa da Liberrdade e  con remate na Praza  da Vila. O acompañamento , suprimido o desfile con cabalos,  ademáis de grupos a pe presenta  tres carrozas reáis,  un tren con vagóns levando nenos, figuras relacionadas co Nadal.

Esta programación  conta con xeral aceptación   dos sarriaos ,

BENZÓN DOS ANIMÁIS  DE COMPAÑA ( FESTA DE SANTO ANTÓN ABADE ) .- Na Igrexa da Mercé, seguindo  a vella tradición de  abenzoar aos animáis, potenciada agora a participación  polo elevado número de animáis de compaña e mascotas, mantense  ese costume.

FESTA DE SAN BRAIS.-  Tendo como referente a San Brais, avogoso  para a curación das doenzas da gorxa, no Convento da Mercé  , mantense o rito  de benzón dos fieis  con imposición de fitas e reparto de panciños.

FESTA DO COCIDO DE PORCO CELTA.-  Organizada por hostaleiros da comarca, e para a potenciación  da proución de porcos da raza celta , con certa regularidade vénse organizando esta mostra  gastronómica, complementada  con  xantares ofrecidos nos restaurantes , coa colaboración de concellos da comarca, Deputación  e Xunta de Galicia. A programación ofrece a degustación en mesas coa participación de trece  comensáis  e un bon número destes proceden das cidades galegas   e mesmo de Madrid.

COCIDOS POPULARES.-  Nas semanas previas ao Entroido  é costume consolidado  a celebración de cocidos  ca reunión de grupos de amigos, veciñáis, de  membros  de asociacións,  grupos parroquiás, tarballadores de empresas , do ensino e das administracións  públicas ,  

ENTROIDO NA RÚA.-  Nos tempos anteriores á guerra civil 1936 /1939  grupos de veciños, xeralmente  darredor da idea de "barrio" , sen continuidade organizaban desfiles de carrozas que saían polas rúas da vila e soían rematar  o percorrido na Praza de Xoán María López. Unha das familias máis destacadas na organización do Entroido foi a Díaz de Freixo. Despóis da guerra as leis da Ditadura proibiron todas as manifestación carnavaleiras  nas rúas, consentindo só os bailes de máscaras no Casino e en La Unión. Porén a medidos da década dos anos 1950 veciños da Rúa Maior e outros do Barrio Novo-As Casetas  , sen contar con licenza algunha, e  de feito e programación sorpresiva, para evitar á garda civil, sacaron carrozas que gozaron da aprobación da veciñanza.  De 1975 en diante Meigas e Trasgos CIT de S´arria programóu o " Antroido na Rúa ", que pouco a pouco foi consolidando  a participación de variados grupos . Chegóu un momento que  a complñexidade da organización excedía da capacidade organizativa da asociación  cultural e foi o Concello de Sárria que botóu riba da súa Concellaría de Cultura a programación do "Entroido na Rúa" na tarde do domingo de Carnaval.  A crecente e activa participación dos centros de ensino da comarca e das Anpa dos colexios  deu lugar a desfiles de carrozas e comparsas  que percoorendo as rúas da Liberdade, Diego Pazos e Matías  López rematan o percorrido da Praza da Vila. Este desfile é sen dúbida ningunha  un dos actos máis seguidos polos cidaddáns sarriaos.

Houbo ocasións nas que  se celebraba o  Enterro da Sardiña e Meigas e Trasgos CIT tratóu de recuperar  a cerimonia, sen conseguir mantela. 

Hai que destacar que na parroquia de San Martiño de Louseiro  está consolidada a celebración dun baile de Entroido  que conta con moita concorrenza.  Anos atrás as Salas de Festas  programaban bailes para nenos, e na actualidade só se mantén o Baile Infantil do Luns de Carnaval  , de tradición secular organizado con carácter aberto pola Sociedsade Cultural e Recreativa La Unión.  Os colexios da comarca organizan tamén actos internos  coa participación  dos  alumnos.

 ACEITE DE SAN SERAPIO.-  No Convento da Mercé potenciouse o culto ao mártir mercedario Serapio  que leva parello a expedición dun aceite abenzoado  que  goza de aceptación dos fieis para a curación de varias doenzas.

ESTREMONÍA CANTADA.-

ACTOS DA SEMANA SANTA.-  As programacións históricas da Semana Santa  , cuxo custe soía recaer riba do Rexemento de Sárria, nas que destacaban a Hora Santa e o Sermón das Sete Palabras., foron  enriquecidas despóis da chegada dos relixiosos mercedarios co establecemento de procisións pentenciais, destacando a do Santo Enterro.  A Confraría da Virxe da Soidade, creada no século XVIII na parroquia de Santa Mariña, mantivo  o seu culto tradicional e a súa procisión ao longo dos anos.  Desde os anos 1960, impulsada polo mercedario Benxamín Fernández Villar , formouse a Confraría do Santo Enterro  que introduciu o costume do desfile de  penitentes encapuchados. Finalmente formouse a Confraría do Santo Enterro e a Virxe da Soidade e máis recentemente  a Venerable Orde Terceira da Mercé  incrementóu o número  de procisións . " A Procisión da Burriña" , o Domingo de Ramos, goza de xeral participación de familias e nenos da vila. Os novos costumes  vacacionías fan que a participación nos actos litúrxicos vaia descendendo  e das procisións, só a do Santo Enterro,  conte cunha participación destacada, aínda que pola  súa longa duración, entre o Convento da Mercé e a Igrexa da Nosa Señora do Rosario, se faga a un ritmo moi lento.

 CARREIRA DA MULLER.-

CORRELINGUA.-

FESTA DA POESÍA.- 

FEIRA DE SAN LÁZARO.-

PRETORIAN  RANCE.-  

EXPOSICIÓN BONSÁIS.- 

COCHES ANTIGOS,..

DÍA DAS LETRAS GALEGAS.-

XORNADAS XURÍDICAS.- 

ALFOMBRA FLORAL DO CORPUS.- 

LIBRO PROGRAMA DAS FESTAS DO SAN XOÁN,.

PREGÓN DO SAN XOÁN.-.

NOITE DO LUME.- 

AS PAMPÓNIGAS.- 

FESTA DA EMPANADA.- 

(  CARNAVAL DE VERÁN ).-.

(   A ENXURRADA ).-

DESCENSO URBÁN.- 

 A NOITE MEIGA.-

ROMAXE DOS REMEDIOS.-

OS SANTIÑOS.- 

MAGOSTOS POPULARES.-  

XANTARES E CEAS DE NADAL.-

 DESFILE DE NADAL.-

NACEMENTO  DO CONVENTO.-

CEAS DE FIN DE ANO.-