FORO DO LUGAR DA CONDOMIÑA ( PIÑEIRA- SÁRRIA ) 1674 ( 664 )

LUGAR DA CONDOMIÑA, PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE PIÑEIRA : FORO

O lugar da Condomiña ( quere dicir que pertencía a dous ou máis dominios )   desaparecéu hai tempo.  Estaba entre o lugar de Albán e a Ponte de San Paio, no CAMIÑO FRANCÉS  DE SÁRRIA A PARADELA, baixo do lugar  de Lamparte  ( Alemparte ) .  Tiña un mínimo de catro casas , unha delas chamada  CASA DE SAMOS , que pertencían ao dominio da Abadía de Samos e do seu Priorado de Barbadelo.

O CAMIÑO FRANCÉS DE SÁRRIA  A PARADELA saía da vila de Sárria pola parroquia de Farbán, e pasado o lugar da Lama da Rigueira seguía por Callás de Abaixo, Pacio de Albán, igrexa de Albán, Albán, A CONDOMIÑA , A Ponte de  San Paio, lugar e ermida de San Paio,  Cedrón ( ou o Vento ), Monte do Regueiral, A Ermida ( Nespereira )  e remataba na Feira de Paradela ( parroquia de Santa María de  Vilamaior de Paradela ou da Lobataira. No lugar de Cedrón cruzaba  o Camiño Francés de Lugo a Monforte.  Dende ali polo Couso, Santo André de Paradela, Peares de Río Seco, Barán e Vilaragunte, seguía cara San Miguel de Paradela  e parroquias desa Merindade, Dende a Feira de Paradela ( O Palacio ou Tambarría )  por Bade e A Mámoa conducía á Feira do Mosteiro Vello, na parroquia de Santa María de Castro de Rei de Lemos ) , dende onde , tirando á esquerda  e pasando pola Portaxe  alcanzaban os pasaxeiros a Terra de Lemos. Tirano cara a dereita, pola  Barca do Pincelo chegaban a Chantada . Ese ramal formaba parte do chamado Camiño de   Sárria a Pontevedra.

( 6  de setembro de  1674 )

En seis de setembro de  mil seiscientos setenta e catro o Abade  e Monxes de Samos  aforaronlle o LUGAR DA CONDOMIÑA  a don GASPAR FÉLIX DE SOTOMAYOR , SEBASTIÁN DA LAMPARTE, BARTOLOMÉU DA LAMPARTE  e ALONSO DO REFOXO, cuxo lugar compreende os  lugares seguintes:

1º.-  Primeiramente as casas de moradía , coas súas cortes e reparos , entradas e saídos , segundo os soía posuir PEDRO SILVA DA RIBELA , defunto que vivía  e moraba nelas,  e ao de presente posúeas  PEDRO DÍAS  DA RIBEIRA ,  bisneto do dito PEDRO SILVA , e estreman  co CAMIÑO FRANCÉS que vai de  SÁRRIA  para PARADELA ,   e da parte de abaixo con herdade que posúe  o dito PEDRO DÍAZ  ; por outro lado encabeza  na congostra que vai para  o RÍO por entre a dita Casa e  as outras nas que de presente viven  DOMINGOS  e  XOÁN GONZÁLEZ DE ALBÁN.

2º.-  Máis  a CASA que  estaba fronte da dita CASA DE SAMOS.

3º.-  Máis a LEIRA  chamada da CONDOMIÑA , que está cabo doutro lugar de Samos  de ALBÁN , que a soia levar ÁLVARO  DE VALCARCE DE SÁA DA ARMEÁ, como xenro de FERNANDO SACO,  e agora a levaban  os ditos  DOMINGOS e XOÁN  GONZÁLEZ DE ALBÁN e levará de semente oito fanegas  de pan, , e a parte que levaba  o dito XOÁN GONZÁLEZ DE ALBÁN comproulla  a ALONSO DO REFOXO na man do dito BARTOLOMÉU  DE LAMPARTE, e apartouna desta con cerra que fixo, e xuntouna á CORTIÑA DO  CARBALLO e levará esta dita parte que aquí se refire  unha tega de pan en semeadura, e a dita CORTIÑA DA CONDOMIÑA , posúena  SEBARTIÁN e BARTOLOMÉU  DE LAMPAETE,  DOMINGOS E XOÁN  LÓPEZ DE ALBÁN , e estrema  por outra parte  cos prados deste lugar  que aquí se demarca co arroxo que baixa do ALVAREDO  para o Río,  e pola outra parte de abaixo  estrema  co dito Río e por esta parte  ten un saído  que  toca no dito Río con sete ou oito  castiros  que  todos pertencen   ao dito lugar e Leira.

4º.-  Máis a LEIRA chamada de ALENDE  que está en tre o Río e o Monte, que levará   de sememte  sete tegas de pan, antes máis que menos, e a posúen  o dito SEB ASTIÁN e BARTOLOMEU DE LAMPARTE e DOMINGOS DE ALBÁN, e pola parte de abaixo  estrema con herdade  do LUGAR DA  CIGUÑEIRA e pola punta  de arriba  co camiño  que vai de Barbadelo para a PONTE DE ALBÁN, 

5º.-  Máis a LEIRA chamada  DA PEREIRA MOROA que está entre o Río  e o Monte,  que levará de semente  oito tegas de pan  e posúena  os ditos SEB ASTIÁN  e BARTOLOMÉU  DE LAMPARTE e DOMINGOS DE ALBÁN, e pola parte de arriba  estrema  co MUIÑO DE SAN PAIO, e pola parte de abaixo alida co arroxo que baixa de PARADELA  que ven de entrambos regueiros.

6º.- Má da outra parte do Rigueiro, cabo do sitio onde estivo a DEVESA DE PARADELA, unha LEIRA     que levará  se semente  cinco tegas de pan e posúena  os ditos  SEBASTIÁN e BARTOLOMÉU DE LAMPARTE    e DOMINGOS DE ALBÁN , e dentro da dita leira  hai un MUIÑO   que o posu´ñia o dito PEDRO DÍAZ DE ALBÁN, por orde e contrato que fixo  con MARÍA DOSÍO , nai do dito  BARTOLOMÉU DE LAMPARTE , posuedora que ao presente era deste ditoLUGAR DA CONDOMIÑA.

7º-- Máis o PRADO  que vai entremedias  das ditas Leiras  que levará de semente co seu monte  cinco ou seis tegas de pan  e topa no PRADO DE SAN PAIO ,  e posúeno os ditos SEBASTIÁN e BARTOLOMÉU DE LAMPARTE  e DOMINGOS DE ALBÁN  e ALONSO DO REFOXO , e topan co dito Río , e coa dita LEIRA DA CONDOMIÑA e rega co  dito arroxo que baixa  do Alvaredo.

8º.-Máis outro LEIRO no ALVAREDO que levará unha tega  de pan de semente  e topa con  herdade do dito LUGAR DO ALVAREDO  e das herdanzas que posuía  o dito PEDRO DÍAZ DE ALBÁN  e por outra  parte con herdade  que leva XOÁN GONZÁLEZ DE ALBÁN  e este Leiro  aquí demarcado  posuíao o dito  SEBASTIÁN DE LAMPARTE . 

9º.- Máis  o  LEIRO DA CORTIÑA DO PACIO e tamén se di DA CORREDOIRA , levará de semente  unha fanega de pan e está en brazo  do LUGAR DO PACIO DE ALBÁN e das herdanzas  e por outra  parte  estrema  con herdade de PEDRO ARES  DE PACIOS e este dito Leiro aquí  declarado  nposuía  o dito SEBASTIÁN DE LAMPARTE.

10º.- Máis outro  Leiro  na AGRA DA PENELA  que vai no medio de dous de SAMOS  de ALBÁN e do ALVAREDOm pola parte de arriba  co de ALBÁN   e pola de abaixo  co do ALVAREDO  que posúe  XOÁN GONZÁLEZ DE ALBÁN   e o dito Leiro  aquí declarado  chámano DO FREIXO e levará de semente  tres celemíns  de pan e posúeo o dito SEBASTIÁN DE LAMPARTE.

11º.- Máis outro LEIRO na dita AGRA DA PENELA  , riba dunha de SAMOS que labra  ALONSO DE PIÑEIRAm que levará de semente  dous celemíns  e medio de pan e poséo  o dito SEBASTIÁN DE LAMPARTE e pola parte de riba  estrema con herdade  do ALVAREDO  e por dúas cabeceiras  con herdades de PEDRO DÍAZ DE ALBÁN.

12º.-   Máis  un LEIRO na VEIGA DE ALBÁN  na cabeza   do lugar de SAMOS  que levará  de senente   un celemín  de pan e topa  co Río  e Cortiñeiro  dunha herdanza  dos de SAN BREIXO.

13 º.-  Máis  a HORTA  chamada DA LAVANDEIRA  que agora e prado   e levará de semente unha tega de pan e posúeo  o dito SEBASTIÁN  DE LAMPARTE  e está  a carón do Río e por una parte  estrema   coa Corga  que ven de Albán  para a PONTE   e por outra  con herdade  de PEDRO DÍAZ DE ALBÁN,

14 º..-  Máis as súas árbores e saídos ,  a monte, a fonte ,  todos  os ditos bens  con todos os demáis  que tocaren pertencentes  ao dito LUGAR DA CONDOMIÑA  con todas as entradas e saídos , auga, montes , dereitos  e accións cantas  lle pertenceren.

AFORAMOS e damos en foro  por tempo e espazo da vida de tres señores  Reis de España canto actualmente  han Reinar  e despóis da Súa Maxestade  a doutros dous señores Reis ou Raíñas  sucesores seus  nos ditos Reinos de España , a don GASPAR FÉLIX DE SOTOMAYOR   e a SEBASTIÁN DE LAMPARTE, BARTOLOMÉU   DA ALEMPARTE   e a ALONSO DO REFOXO, veciños do Parftido de Barbadelo para os sobreditos, os seus fillos  e herdeiros e sucesores  por renda , canon e pensión en cada un ano  de QUINCE FANEGAS DE CENTEO, de a catro ferrados cada unha , medido pola  medida de Ávila,  bon pan, seco, limpo de po  e palla, pago por cada mes de Agosto ou Setembro ,de cada ano,  e a primeira paga ha ser  este de mil seiscentos  e setenta e catro anos , e nos demáis anos consecutivamente  polo dito tempo, pena de execución e custes  da cobranza , posto , pago  e medido dentro do Noso  Priorado que temos  no PARTIDO DE BARBADELO  , coas condicións  e gravámenes seguintes :

Que o dito don GASPAR  FÉLIX   e a súa muller  haberá de levar a dita   CASA  e AIRA   contida neste foro  e bens, un ferrado  de pan de ceneto  en cada un ano  para a axuda de pagar ao PRIORADO  DE BARBADELO, entenderase   o dito  don GASPAR FÉLIX  os bens do contido neste foro , a dita Casa e Aira  coa condición de que polo MUIÑO  o posuidor  que o é o SEBASTIÁN  DE LAMPARTE  ha pagar cinco cuatáis de  centeo para a axuda  de pagar as quince fanegas , quitado esta renda  polo dito muiño ,  e o ferrado que ha pagar  SEBASTIÁN  e  BARTOLOMÉU  DE LEMPARTE  e ALONSO DO REFOXO , consonte aos bens que  cada un deles leve.

Como testemuña e a rogo : FRANCISCO MARTÍNEZ DA  CAXIGUEIRA,

                  Perante min  SEBASTIÁN  LÓPEZ E TABOADA . Escribán da Súa Maxestade

E é copia  quepasóu por testemuño  de  Sebastián López Taboada , agora defunto,  en en fe diso , como escribán que son  do Número e Audiencia   da Vila de Samos  e a súa Xurisdición , de petición de don XOSÉ ULLOA ,Dono da Casa de Vilelos , dou a presento que a asino  estandio ni Lugar de VILAR DA TORRE  a vinte e tres días  do mes de Agosto ,  ano  de mil setecentos  oitenta e nove-

                                                      Perante min:

XOÁN  FRANCISCO  SOMOZA.  Escribán  de Número da  Vila de Sárria.

                                      ....................................................................

  Na actualidade ( 2025 )  os topónimos Pereira Moroa , Paradela, Carreira... permanecen vivos.