EMILIA PARDO BAZÁN EN SÁRRIA ( 607 )
EMILIA PARDO BAZÁN EN SÁRRIA ( 1899 ) ( 607 )
Dona Emilia Pardo Bazán foi convidada pola Marquesa de Casa López e o seu esposo Xosé Oñate para que visitase as Escolas Públicas de Sárria inauguradas no ano 1896, que se deberon á magnificencia do filántropo sarriao don Matías López e López.
Foi acollida na " Villa Andrea" o día 12 de setembro de 1899, chegando en tren a Sárria e despóis dunha parada de poucas horas tomóu de novo o tren na estación . Coñecemos por artigos de prensa que visitóu as Escolas Públicas, a Rúa Maior o Convento da Mercé e a que fora Escola Vella ( a histórica Cátedra de Gramática ) que estivera na parte traseira do Hospital de Santo Antón Abade- Casa Consistorial.
Na "Gaceta de Galicia ", 16.09.1899 , publicóu : " Áchase na casa dos señores de Oñate de Sárria, a eximia escritora dona Emilia Pardo Bazán".
" El Eco de Galicia " de 2.12.1899 recolléu con relación á Condesa de Pardo Bazán : " Nesta notabilísima escritora que honra a Galicia e está na actualidade recibindo prácemes sen conto ao seu paso por todas as provincias españolas, tivo un recordo para Matías López , o grande industrial galego.
Segundo lemos nalgúns colegas da nosa rexión , o dito recordo foi impresionado nun fonógrafo , propiedade dos señores de Oñate e dí así " :
AO PASAR POR SÁRRIA
" Contraste vivo entre o pasado e o presente, as dúas escolas de Sárria, a antiga e a nova, coa que dotóu ao seu pobo nadal a xenerosidade patricia de Matías López.
A escola de onte , lóbrega, reducida, semellante a un cárcere; a de hoxe , ampla, fermosa, invadida de ar, de luz espallándose a ollada na perspectiva do bosque e da montaña coas súas lonxanías diáfanas e azúis.
Na primeira vese ao dómine armado de palmeta e disciplinas ; na outra , ao mestre moderno que ensina persuadindo e entretendo ao neno.
¡ Son dous séculos postos fronte a fronte , as dúas escolas de Sárria !.
O que soletreóu na primeira , custeóu a segunda para ben do pobo e como símbolo do que pode o traballo e a industria.
O viaxeiro saúda a memoria do que dotóu a tantos seres coa instrución, pan do espíritu , e a xente sinxela que non entende de retóricas , dí con frase expresiva
¡ Deus llo pague ! " Emilia Pardo Bazán.
En " La Ilustración Artística" de 16.10.1899 recolléu as impresións da escritora na súa visita a Sárria :
" Convidáronme os señores de Oñate , fillos do fundador, o rico fabricante de chocolate D. Matías López, a ver as Escolas do lindo pobiño de Sárria.
Sucedía con este pobo , o que adoito ocorre , cruzándoo todos os anos varias veces , xamáis se me ocorría determe alí , e cando o chamo lindo pobiño , non é por adxetivar , é que a paisaxe de Sárria - unha paisaxe de transición - , onde se transforma insensiblemente a brandura mecosa da campiña galega na severidade non adusta aínda dos primeiros campos casteláns - merece o calificativo. O fondo de montañiñas con depresións dondas , salpicada de brancas casiñas , de chalés , de Pazos soarengos , de arboredas e de xardíns.
O pobo forma unha cuiña , agatuñando as novas rúas a se axuntaren coas antigas que soben até se rendiren pé do castelo señorial, que aínda mantén ergueito o seu torreón, Non lonxe do castelo , acouga soñando o convento e a súa igrexa monumental, que estaban esborrallándose e con grande oportunidade encarregáronse de manter en pé botando teitos e pisos, os Padres Mercedarios.
Estes relixiosos envoltos no seu branco saial , son un toque poético , moi en harmonía co edificio e o pobo, co ambiente de sosego e calma que nel se respira. Mágoa que usen eses feos sombreiros curvos, negros, de tella adoptados hoxe por todas as ordes relixiosas, sen excetuar a franciscá, e que botan a perder o efecto dos hábitos máis nobres. Dentro do claustro onde non hai que levar sombreiro , o Mercedario, coa súa vestimenta de la nívea , encostado nun pear ou nimbada a cabeza por un arco que sosteñen capitéis de imaxinería da acuarela xa feita ao pintor.
Notéi que os Mercedarios de Sárria son moi xoves todoss , - téñase en conta que esta viaxe foi realizada xa hai anos- ; algúns parecen adolescentes , e coa súa cara imberbe e a modestia mistica da súa actitude está a se desprender dalgunha táboa medieval.
Voltando ás Escolas, diréi que o señor López non puido achar mellor emprego para parte da súa facenda, laboriosamente adquirida . É toda esa familia en extremo caritativa e afeizoada a facer o ben, e non hai Igrexa nin hai necesitado en Sárria que non coñezan os efectos da súa bondade previsora.
Probado por repentinas desgrazas e cruelisimas perdas de seres queridos, Matías López, que é un ·self made man " , fillo daa súas obras, ascendido mercé ao seu traballo de posición humilde á opulencia, sentíu que debía , por decilo así, pagar réditos a Deus e deixar instituidas as Escolas de Sárria , a súa viuva completará a obra fundando o Hospital .
As Escolas custaron máis de medio millón de reáis ; o edificio é desafogado , ventiladísimo entrando o ar e a luz a cachón; a instalación escolar, dende a peculiar feitura dos pupitres até os dous inmensos patios de recreación, descobre que a dirixiu unha man experta e entendida ; o material , tan abondoso que en longos anos non se esgotará o que hai de reposto , é de última, cos seus mostrario de obxectos, para as "leccións de cousas" e os seus cartóns compretísimos para ensino de Historia e Xeografía ; e os despachos , cómodos, amplos , decorosos , encerran as vivendas do profesor e a profesora, que achan aí modesto benestar e seguro aseo.
Despóis de visitar as Escolas novas, o paseo por Sárria levounos casualmente a troezarmos coa Escola antiga. Nin o máis teimudo apaixoado da tradición resiste a unha " lección de cousas" semellante. - Ver polos ollols, que diría o Señor Coengo de Toledo.-
A escola antiga , onde deprendéu a soletrear e algo de latín Matías López, debéu de grabar na súa imaxinación de neno o horror a semellante antro . Sostido por postes de pedra,lóbrego, húmido, infecto, levántase aquel local miserable en comparanza do que é alegre o cárcere de a carón del. Ali deberon resoar as rudas disciplinas e palmetazos , arrincar sangue das carnes infantís as rudas disciplinas e ostentarse o gorro de burreñas orellas , castigo dos tumbóns e desaplicados. E cecáis nin aínda iso , porque as severidades revelan algún celo no "dómine" . O máis probable é que esta escola semellase aquela que describe Galdós en "El Doctor Centeno" . alianza da nugalla coa rebeldía; reunión de picaros aburridos de morte ou alporizados a troques de combatir a súa amocadura invencible e axfisiante . E eu pensaba na Escola actual, con ínfulas de pazo, con salubridade e alegría e vistas e luz...e até divertición para os pequenos.
Emilia Pardo Bazán
Baixo o epígrafe " Provincia adelante - Sárria " no diario " El Regional de 1.10.1919 recolléu na súa maior parte o anterior traballo dende " Convidáronme os señores de Oñate...." a " .....e até divertición para os pequenos."
Comentarios
Publicar un comentario