CAMIÑO FRANCÉS DE VIDUEDO A LUGO ( 699 )

                    CAMIÑO   FRANCÉS DE VIDUEDO A LUGO ( 699 )

                                                                                                     XAIME FÉLIX LÓPEZ ARIAS

                                                                      INTRODUCIÓN

Antes do Padornelo, nos Montes do Cebreiro, ou pasados os lugares do Poio  e da  Fonfría, moitos  dos peregrinos que ían cara Compostela  desviábanse  da ruta principal  no seu desexo de coñeceren  s cidade amurallada de Lugo.

Unha das máis significativas  desviacións  do " Camiño francés a Compostela"  foi sen dúbida  o " Camiño francés de Viduedo  a Lugo", que desde a parroquia de Lamas de Vuduedo  ( en terras de Triacastela  ) polo Furco, Galegos, Carracedom Bande e Hospitalde Chamoso  levaba  á cidade  sacramental, cabeceira espiritoal  dunha ampla zona , e que dentro das súas fortes  murallas romanas  conservou ata ben entrado século XIX  o seu destino de  praza militar. Ademais deste  ramal aparece documentado  outro, que principiaba  unha légoa antes, seguindo unha verea vella  con orixe no Padornelo  e que pola Casa da Xancia , no Concello das Nogais , seguía  ata Lamas de Viduedo  e despois ata Lugo , camiño que nese treito foi obxecto de estudo  por Luis  Pombo  e que serviu de base para a sinalización  e colocación de fitos  no " Camiño do Padornelo a Lugo "  que por terras de Pedrafita do Cebreiro , As Nogais,  Triacastela , Láncara, O Corgo  e Lugo recuperou  hai algúns anos a Deputación Provincial de Lugo  coa colaboración da Asociación  de Amigos do Camiño de Santiago  na Provincia de Lugo.

E temos que adiantar  que este camiño  , no sentir  e na memoria  das xentes e polas súas condicións  de trazado, coincide substancialmente  cunha vía romana  que ía de Lucus a Astúrica , pola Ponte de Carracedo, no Neira , e o camiño aberto pata peregrinos , vía da que tamén o Camiño  de Postas  da Fonfría ata A Coruña  foi herdeiro  direito.

· O " Camiño francés a Lugo" non foi só  camiño  de peregrinos. Ao fixaren  no século XVI  a capitalidade de Galicia  na cidade da Coruña, convertiuse en camiño de postas ,  para a comunicación  de Madrid  coa cidade herculina , e xogou ademais  un importante papel como día  militar, sendo tamén unha das vías de saída  dos emigrantes temporeiros  galegos que durante séculos  e ata a chegada do camiño de ferro, se desprazaban a pé , en tempo de verán, a terras de Andalucía, A Mancha,  Castela e León para tomaren   parte nas pesadas   tarefas da sega manual  de cereais. Como "Carreira desde Madrid a A Coruña"  ou " Carreirab xeral de Galicia" aparece  reflectido este camiño  na relación  das postas dos correos , da segunda metade do século XVIII,  e tamén no mapa  xeral das postas , aínda que as imprecisións  do trazado sexan moitas, sinalan con exactitude  a sucesión das diferentes  paradas. Na Posta da Fonfría  separábase a "  Carreira de Santiago"  que se prolongaba nas paradas  de Triacastela ( Tira-Castela ), Portomarín  ( Puerto-;ariño ), San Mamede, Palas de Rei, Melide , Arzúa e Santiago-

Malia a súa permanencia  a través do tempo, son escasos  os autores que lle  prestaron atención  a esta ruta  de peregrinación , limitándose  a algunha  cita illada e incompleta, vertendo  en moitos casos  imprecisións  que mal copiadas  e repetidas non fan outra cousa  que botaren escasa luz para o coñecemento dun ramal  do Camiño de Santiago que subsidiario  da vía principal , estivo vivo e activo, aída cen anos  despois de que  El.Rei Carlos III  mandase abrir  o Camiño Real de Madris á cidade da Coruña  ( hoxe estrada N-VI )  que supuxo  variar  o discorrer  do fluxo de viaxeiros e traxinantes  cara unha  ruta que entrando  polo porto de Pedrafita e en cotas máis baixas  que o Cebreiro e O Poio , pasando por As Nogais , Cruzul, Baralla , Sobrado e O Corgo, alteraría profundamente  o xeito de acceder  á zona norte  de Galicia   , facendo que a aldea de Pedrafita , a vila das Nogais , Becerreá, Baralla e Sobrado do Picato  medrasen ao calor  de mesóns  e cuarteis militares  mentres que a vella vía  entre O Cebreiro e Lugo  e os seus habituais  puntos de parada entraban en franca  decadencia. 

Con relación a Viduedo LOSADA DÍAZ e SEIJAS VÁZQUEZ na súa obra GUIA DEL CAMINO FRANCÉS EN LA PROVINCIA DE LUGO. Madrid.1966 pxa, 34 din:,,,,"  Este  topónimo  parece referirse  a un lugar onde abundan os "bídalos" ou "bidueiros", sen embargo  , certos historidores  supoñen que quere significar  " dúas vías ", baseándose  tal interpretación  en que algúns peregrinos  ao chegaren a este  poboado ( Bduedo ) , desviábanse do camiño tradicional , tomando a bifurcación  que se dirixía cara  ao norte, e pasando por LAMAS ( a máis de mil metros de altura , que ofrece ao lonxe  unha inconfundible  perspectiva ) e FOLGIUEIRA , cruzaba polo  MONTE DA ALBELA, no que segundo a tradición , recollían pedras calcarrias , que trasnportaban no seu fardelo  ata A CASTAÑEDA ( da prrovincia da Coruña ), onde estaban os fornos destinados  a prepaaren  o cal que se empregaba para a construción  da basílica compostelá.  Os que escollian   esra direción  saían do municiio ( Triacastela  )  polo FURCO, para entraren   no de Láncara por CEDRÓN. Nos tempos  do correo de postas  nacía en Biduedo  una rama da liña de Madrid  á Coruña, pola que se conducìa  o correo a Compsptela, seguindo o  camiño farncés".   " Outra cita  é´ á que , referíndoise á Casa  Torre de Tras  Penas , no Concello de Baralla , fai   Vázquez Seijas, moi de pasada en FORTALEZAS DE LUGO Y SU PROVINCIA ( TOMO VI ) "... Non se debe esquecer  ademáis a súa posición estratoéxica , entre o camiño que unía  a Astorga  con Farum Brigantinum, por Lucus Augusti e o derivado do  camiño francés dos peregrinos , que por Carracedo ( Láncara ) , ía buscando  o seu empalme  pola Ponte de Lugo, para visitar a nosa cidade  e percorrer  por estas  terras  cos vidos a traveso de Asturiras , para facelo á cidade de San Salvador de  Ovedo",

O histroriador sarriao m Diego Pazos,  alude á antigüidade desta vía : " Abriron os romanos moitss e boas  vías en Galicia, e cítase unha de  Barga a Astorga , que se unía no Bierzo coa que  viña de Lugo a Astorga  ... do Bierzo  penetraba polo Cebreiro, conservándose  aínda restos  na parroquia  de Santa María do Cebreiro, e que máis adiante  pasaba  por Lamas, Galegos  e por perto de Sárria..."  

O mapa da diocese de Lugo de Tomás López sinala con total precisión  este camiño  con unha solución  liñal que vai por Lamas, O Furco, A Esfarrapa, Galegos, Ponte de Carracedo , Bande , Marei, Hospital de Chamosso, Santa Comba, Castro e  Lugo. 

No mapa "Carte des Routes d ' une partie d, Ponte de la Galice ", publicado no nº 2 de "Corga" entre o Monte da Meda  e A Coruña  aparece a traza do camiño  dende o Cebreiro polo Furco, Galegos  ,  Ponte de Carracedo , LAGO, MAREI, HOSPITAL, "Cuco " , San Fiz , Lugo, Outeiro de Rei, Carral , Pacios , Baamonde, Velote, Guitiriz , Casasolas, Vilouriz,  Ois, Coirós, Betanzos, Iñás,  O Burgo e A Coruña. E noutros mapas  do dezaoito  vén tamén  reflectida  esta vella estrada xeral de Castela, máis unha estruura  de camiños en paralelo  e atallos, fan que aínda  habendo uns puntos  constantes  no seu decorrer , en relatos de viaxeiros  podían aparecer algunhas diferenzas, ao que non foi alleo  o espirito aventureiro  dos propios camiñantes  que trataban  de escapar  de todo canon establecido para que coñeceren novos vieiros e  paisaxes,

Igual precisión observamos no Mapa de Fontán onde este  camiño se sinala no seu decorrer  por A Fonfría. ,  Lamas de Viduedo, Folgueiras,  O Furco, A Esfarrapa, Galegos,  beira esquerda do río Armiela, A Lama, Ponte de Carracedo, Bande, Marei, Hospital de Chamoso e Lugo. Noutras cartas  gráficas achanos os traxectos