Cemiterios de Sárria
CEMITERIOS DA VILA DE SÁRRIA
2.-
É o nicho do lado da Epistola , onde está o enterramento de Álvaro Nunes de Guitiám. É un dos máis fermosos nichos da igrexa conventual. Riba do sepulcro está a estatua xacente de Mestrescola, vestido cos ornamentos sacerdotais . Na cabeza leva una pequena mitra, e nas mans sostén un libro que apreta contra o peito.
No frontal lese. AQUI IAZE NVN(O) ALV(A)R(E )Z DE GVITIA(N) / MAESOESCOELA Q (VE) FVE DE OREN(N)SE / Y MANDO AZER ESTA CAPILLA ANO / DE MIL E. D. E XI ANOS.
Nunha interesosa anotación do Libro de Enteramentos puxeron: " Aquí iaz Nuño Álvarez de Guitián, maestrescola de Ourense. ( Tachado: Foi quen mandou facer esta capela ). O dito sepulcro non contén corpo ningún".
Aquí temos agora que facer referenza a un dos asuntos máis noxentos e que máis entoldaron a vida do Mosteiro, e que non deixa quedar en moi bon lugar aos agostiños daquel tempo.
Don Nuno Añavarez de Guitián era descendente dos señores do Couto de San Sadorniño, en Terra de Froián, couto que fora entregado por dona Urraca a Rodrigo Suarez e á súa muller, por servizos prestados- O pai de don Nuno, Álvaro Díaz de Guitián, casara cop Maríoa Álvarez Balboa, dona da Casa de Guitián; dste matrimonio naceron o dito Nuno e o seu irmán Vasco, herdando este a casa e patrimonio e Nuno, que era máis novo, seguiu a carreira eclesiástica, chegando a ser abade da Abeleda, no Bispado de Ourense, Mestrescola desa Catedral e Coengo de Lugo.
E tradición que Vasco matou ao cura de Guitián, perdendo por esta causa a Casa dese nome o que moveu, sen dúbida,a Nuno Álvarez para dicir no seu testamento que fixo o 8 de novembro de 1506, en San Vicendo de Pinol,,," ( deixo ) o meu couto de San Sadorniño a Álvaro Díaz, o meu sobriño, fillo de Vasco Díaz , o meu irmán co que quedaba resarcido este e non perdía a familia a súa posición..."
Don Nuno Álvarez ao facer a Capela Maior mandou construir tamén un nicho no que foi enterrado, conforme di a inscrición.
As dúbidas prantexadas darredor de se está alí enterrado o seu corpo, non teñen razón de ser, e naceron só da interesosa postura dos frades que quixeron que desaparecese toda referenza ao fundador da Capela, en beneficio dos Condes de Lemos, segundo dito queda. Amáis da escritura do padroado do Conde de Lemos, en 1643, hai outro docuemnto do 1715, do que consta ser certo o enterramento.
Os frades do Convento en pagamento da capela e doutras doazóns que lles fixo don Nuno, comprometéronse a asistiren , todos os membros da comundidade , aos enterros dos da Casa de San Sadorniño e os seus descendentes.
Por moito tempo deron cumprimento a esa obriga ido o Prioiro e os frades á igrexa de San Sadorniño, sempre que había o falecemento de algún membro da Casa.
Nos primeiros anos do século XVIII ardeu a Casa dos Señores do Couto e os frades aproveitaron para deixar de facer esa asistenza, entrementras non foran obrigados pola forza dun papel. Como os papeis arderan no incendio , e os frades farían desaparecer a documetación que eles tiñan,don Fadrique Antonio de Losada e Ribadeneira, dono entón da xurisdición de San Sadorniño, presentou unha denuncia xudicial contra o Prioiro da Madalena, porque a comunidade negaba a obriga de asistenza aos enterros e outras regalías que lles eran debidas, como padrón que era, o don Fadrique, do dito Convento, e que como tal padrón fixera don Nuno a Capela Maior e no nicho principal estaba enterrado.
A información testifical de cada un dos doce homes propostos para averiguar os dereitos, estivo acorde en que había plena constanza da existenza do padroado e das obrigas que os frades tiñan , e que tan interesosamente esquecera.
O arcoslio remata co escudo de armas de don Nuno, que se ve flanqueado por dúas cabezas de león.
Os seus sucesores tomárono por grave aldraxe, xa que se sentían preteridos no seu padroado recoñecido secular a favor do Mosteiro, e non chegaron a úsalo. E os frades , como lles retiraron as mandas, rendas e dotacións daquela familia fidalga, deberon cegar nese tempo os vellos sartegos dos Ribadeneira que estaban na capela de San Lourenzo.
No ano 1756 cegárono con murete de pedra. Anotación: " Deste nicho non hai razón ningunha". Indicación de que se cría que "fora mandado facer para depósito dalgunha persoa principal de quen acontecese a morte na vila ou comarca e quixesen os herdeiros enterralo nel" .
Para comunicar a Capela Maior coa Capela do Cristo, o nicho foi convertido en arco de paso, para o que houbo que eliminar a escaleira pola que os pregadores subían ao púlpito ( xanela retangular aberta á Capela Maior ) , que tamén foi cegado,
NICHO DE OROZCO
SÉCULO XIX
Entre 1840 e 1870 fixo de cemiterio xeral da vila o antigo Campo de San Marco, perto dos foxos do lado suroeste da Fortaleza, e onde estivera a capela do Evanxelista ( que en 1853 xa estaba a pardiñeiro). Ese espazo acabou quedando integrado no Campo da Feira
**********************************************************************************
PANTEÓN DE CASA GALLEGO
Na actualidade é propiedade de Xosé Manuel Rivas Santos
PANTEÓN DE VENANCIO VÁZQUEZ
PANTEÓN DE AMADEO MACÍA
18.- Igrexa de San Vicenzo.- ( Ás veces aparece como Santa María de Betote )
19.- Capela de Santa María.- Era anexa á igrexa parroquial ,
20.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
24.- Capela de San Silvestre : Posible ermitorio medieval, e por tanto puido albergar enterramentos.
25.- Capela de Santa Cecía: Aparece documentada esta advocación na Idade Medía, posiblemente referida a un eremitorio.
26.-Capela de San Miguel de Riáticos: Perto do Río Vao ( Rego de Cervos ), baixo do Castro das Paredes.
39.- A Parrocha.- Agora é só una referenza toponímica a un desaparecido templo parroquial medieval, no que se farían enterramentos.
40- Mosteiro de Santa María " in vila Ortolona"
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE BELANTE
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE BIVILLE
*************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE VILAMAIOR DE PARADELA
55.- Igrexa de Santa María de Vilamaior
56.- Adro-Cemiterio
Como en toda Galicia ata o século XIX os enterramentos facíanse no interior das igrexas parroquiais ben en sepulturas dotadas con rendas perpetuas polas familias de máis recursos, ou en foxas abertas no corpo da igrexa, polo que había que pagar á Fábrica da Igrexa dereitos de "foxario". No presbiterio enterraban aos cregos, e os suicidas e herexes enterrábanos fora de sagrado.
Na vila de Sárria ata 1820 foron lugar de enterramento:
1.-
A IGREXA DE SAN SALVADOR DE SÁRRIA
A Capela Maior serviu de enterramento para os membros da familia Díaz de Guitián. Os fregueses eran enterrados no corpo da igrexa, e os membros das familias fidalgas poñían pedras con lendas ( unha delas está lastrando o adro ), e un sartego que se conserva ao pé da Torre da Fortaleza debe proceder desta igrexa.
***********************************************************************************..
A Capela Maior serviu de enterramento para os membros da familia Díaz de Guitián. Os fregueses eran enterrados no corpo da igrexa, e os membros das familias fidalgas poñían pedras con lendas ( unha delas está lastrando o adro ), e un sartego que se conserva ao pé da Torre da Fortaleza debe proceder desta igrexa.
***********************************************************************************..
2.-
A IGREXA VELLA DE SANTA MARIÑA DE SÁRRIA
Na desaparecida igrexa románica de Santa Mariña ( en pe até 1880 ) foron enterrados os fregueses, habendo seputuras dotadas dos Valcarce, Díez de Freixo, Ribeira...Está documentado o enterramento de persoas pobres "na sancristía" a fins do século XVIII. Non está documentado se houbo recollida de restos cando a igrexa se reduciu a soar. Parte do espazo da antiga igrexa está ocupada pola rúa Maior.
CAPELA DE SAN XOÁN
Nesta capela, tamén chamada Capela de San Xoán do Muro, adicada ao Padroeiro da vila de Sárria que estaba dentro da igrexa de Santa Mariña , había sepulturas reservadas para a familia dos "Ribeiras", que a dotaran con rendas aneiras
Por un pleito de 1595 sabemos que xa se adicara tal espazo á funeración e enterro desde moitas décadas antes.
....." En cumprimento do qual o dito Alonso de Cañas, xuntamente co dito Xohán López e con Gomez Ares do Páramo, viciño da cidade de Lugo, e con Pedro Díaz de Guitián e Xoán Díaz de Páramoo , testemuñas instrumentais, fumo á igrexa de Santa Mariña, e cunha vela de cera acesa para que mellorse poderan ler as letras dos ditos letreiros de enriba, letra por letra , porque se puido ler e entender, lin un letreiro após doutro desta maneira:
.......Esta capela mandou facer Fernando Gozalez que santa gloria haxa , crego que foi da dita capela , e dotouna a súa liñaxe e mandou para aquí...(......está gastado.... e logo prosigue....)...... catro fanegas de pan para sempre xamais , e un cálice de prata de un marco de ouro....( está aquí borrado ao pé. e non se lé ate onde dí ..)... era do nascemento do noso Señor Xesús Cristo e mil e quiñentos oito anos..."
" O outro letreiro di da dita maneira: Sepultura dos antecesores de Rodrigo Alonso da Veiga, que a dotaron e edificaron..."
...................................................................................................................................................................
CAPELA DE SAN ROQUE DA CASA DE NULLÁN ( CASA DO BARRIO)
NA RÚA DA LIBERDADE / RÚA BENIGNO QUIROGA
Foi alzada por don Xoán María López de Almance, párroco castrense da vila de Sárria, posuedor da Grande Cruz da Orde de Sabela a Católica , quen foi autorizado para , ao seu falecemento ser enterrado no sartego a tal fin disposto. Riba deste, e dentro do arco houbo una lápida que dicía: " Aquí yacen los restos mortales / DEL SR. / D.JUAN MARÍA LÓPEZ DE ALMANCE /PÁRROCO CASTRENSE QUE FUE DE ESTA VILLA / Y CABALLERO DE LA R. Y D.O. DE ISABEL LA CATÓLICA/ Falleció el 4 de Febrero de 1878 / A LA EDAD DE 84 AÑOS / R.I.P."
A capela foi derrubada en dúas etapas, cando se ancheou a estrada dentro do Plan de Accesos a Galicia, e cando a Corga da Fonte se convertiu na Rúa do Peregrino, ocasión esta na que o sartego pasou á igrexa de Santa Mariña de Sárria. A lápida está perdida.
.........................................................................................................................................................................
3.-
A IGREXA NOVA DE SANTA MARIÑA DE SÁRRIA
Ocupa parte do que foi soar da desaparecida igrexa románica, que era moito máis pequeña.
Ao ser derrubada a Capela de San Roque da Casa de Nullán ( Casa do Barrio ), na Rúa Benigno Quiroga, o sartego que contiña os restos de don Xoán María López de Almance, foi trasladado á igrexa de Santa Mariña. alzada con cargo á testamentaría deste benefactor
.O sartego foi instalado na capela onde está o Cristo Crucificado da autoría de Magariños. Inexplicablemente a lápida adicada ao señor López de Almance non se trasladou ao novo emprazamento , e o sartego fica innominado.
CAPELA DE SAN XOÁN
Nesta capela, tamén chamada Capela de San Xoán do Muro, adicada ao Padroeiro da vila de Sárria que estaba dentro da igrexa de Santa Mariña , había sepulturas reservadas para a familia dos "Ribeiras", que a dotaran con rendas aneiras
Por un pleito de 1595 sabemos que xa se adicara tal espazo á funeración e enterro desde moitas décadas antes.
....." En cumprimento do qual o dito Alonso de Cañas, xuntamente co dito Xohán López e con Gomez Ares do Páramo, viciño da cidade de Lugo, e con Pedro Díaz de Guitián e Xoán Díaz de Páramoo , testemuñas instrumentais, fumo á igrexa de Santa Mariña, e cunha vela de cera acesa para que mellorse poderan ler as letras dos ditos letreiros de enriba, letra por letra , porque se puido ler e entender, lin un letreiro após doutro desta maneira:
.......Esta capela mandou facer Fernando Gozalez que santa gloria haxa , crego que foi da dita capela , e dotouna a súa liñaxe e mandou para aquí...(......está gastado.... e logo prosigue....)...... catro fanegas de pan para sempre xamais , e un cálice de prata de un marco de ouro....( está aquí borrado ao pé. e non se lé ate onde dí ..)... era do nascemento do noso Señor Xesús Cristo e mil e quiñentos oito anos..."
" O outro letreiro di da dita maneira: Sepultura dos antecesores de Rodrigo Alonso da Veiga, que a dotaron e edificaron..."
...................................................................................................................................................................
CAPELA DE SAN ROQUE DA CASA DE NULLÁN ( CASA DO BARRIO)
NA RÚA DA LIBERDADE / RÚA BENIGNO QUIROGA
Foi alzada por don Xoán María López de Almance, párroco castrense da vila de Sárria, posuedor da Grande Cruz da Orde de Sabela a Católica , quen foi autorizado para , ao seu falecemento ser enterrado no sartego a tal fin disposto. Riba deste, e dentro do arco houbo una lápida que dicía: " Aquí yacen los restos mortales / DEL SR. / D.JUAN MARÍA LÓPEZ DE ALMANCE /PÁRROCO CASTRENSE QUE FUE DE ESTA VILLA / Y CABALLERO DE LA R. Y D.O. DE ISABEL LA CATÓLICA/ Falleció el 4 de Febrero de 1878 / A LA EDAD DE 84 AÑOS / R.I.P."
A capela foi derrubada en dúas etapas, cando se ancheou a estrada dentro do Plan de Accesos a Galicia, e cando a Corga da Fonte se convertiu na Rúa do Peregrino, ocasión esta na que o sartego pasou á igrexa de Santa Mariña de Sárria. A lápida está perdida.
.........................................................................................................................................................................
3.-
A IGREXA NOVA DE SANTA MARIÑA DE SÁRRIA
Ocupa parte do que foi soar da desaparecida igrexa románica, que era moito máis pequeña.
Ao ser derrubada a Capela de San Roque da Casa de Nullán ( Casa do Barrio ), na Rúa Benigno Quiroga, o sartego que contiña os restos de don Xoán María López de Almance, foi trasladado á igrexa de Santa Mariña. alzada con cargo á testamentaría deste benefactor
.O sartego foi instalado na capela onde está o Cristo Crucificado da autoría de Magariños. Inexplicablemente a lápida adicada ao señor López de Almance non se trasladou ao novo emprazamento , e o sartego fica innominado.
***********************************************************************************
4.-
AS TRES IGREXAS DO MOSTEIRO DA MADALENA
PRIMEIRA IGREXA / ROMÁNICA)
25.12.1251.- Frei Abril, Comendador dos "Laudantes Deum" na Casa de Vila Nova de Sárria, promete obediencia ao Bispo de Lugo, don Miguel , e dí :" Prometo entregar a "terza funerara" e tamén a terza das mandas dos pelengrins que adequiramos na dita Casa".
AS TRES IGREXAS DO MOSTEIRO DA MADALENA
PRIMEIRA IGREXA / ROMÁNICA)
25.12.1251.- Frei Abril, Comendador dos "Laudantes Deum" na Casa de Vila Nova de Sárria, promete obediencia ao Bispo de Lugo, don Miguel , e dí :" Prometo entregar a "terza funerara" e tamén a terza das mandas dos pelengrins que adequiramos na dita Casa".
SEGUNDA IGREXA ( GÓTICA )
1349 ( ¿ ).- Documento sobre participación do Mosteiro de Santa María Madalena de Sárria nas mandas dos cregos e fruges doutras igrexas que alí fosen enterrados.
....." Sabean quantos esta carta viren como ante...lopes, esleyte e confirmado en bispo de Lugo e conffesor do moi noble...pareceron en juicio don Garcia Diaz, Arcidiago de Sarria ena iglesia... ( de ) huna parte, et frei Ferando prior do mosteiro de Sta Mª Magdalena de Sarria en nome de ssi e do dito mosteiro.
Como fosse custome aprobada que non hai memoria de home en contratio, que de todas las cousas moubles que ffossen mandadas ao dito moesteiro e aos frades del por los clérigos das iglesias do dito Arcediagado ou por algunos dos ffrrigleges delas que eno dito moesteiro escollessen sepultura e y ssepultaseen, que as iglesias onde fossen clérigos ou ffrigleges ouuesen e leuasen ende a meatade ; et como agora poco tempo ha Lopo Garcia de Sabadelle clérigo de Sante Esteuoo do Mato finesse e ffeceesse suas mandas ao dito moesteiro e frades del e se y mandasse enterrar que o dito Prior non quería ( dar ) a dita iglesia de Sante Esteuoo dito a meatade das ditas mandas...
El Obispo , en vista de que o dito arcediago prouou ben a sua entençon , falla que de todas las cousas del que que den ende a meatade a dita iglesia de Santo Esteuoo onde era clérigo ou ao dito arcediago en nome dela.
.....manda feita aos pobles do spìtal do dito moesteiro para manteemento ou para vistir ou de panos de leyto...
( Documnento tomado da relación " Los Priores" de don Francisio Vázquez Saco.
1349 ( ¿ ).- Documento sobre participación do Mosteiro de Santa María Madalena de Sárria nas mandas dos cregos e fruges doutras igrexas que alí fosen enterrados.
....." Sabean quantos esta carta viren como ante...lopes, esleyte e confirmado en bispo de Lugo e conffesor do moi noble...pareceron en juicio don Garcia Diaz, Arcidiago de Sarria ena iglesia... ( de ) huna parte, et frei Ferando prior do mosteiro de Sta Mª Magdalena de Sarria en nome de ssi e do dito mosteiro.
Como fosse custome aprobada que non hai memoria de home en contratio, que de todas las cousas moubles que ffossen mandadas ao dito moesteiro e aos frades del por los clérigos das iglesias do dito Arcediagado ou por algunos dos ffrrigleges delas que eno dito moesteiro escollessen sepultura e y ssepultaseen, que as iglesias onde fossen clérigos ou ffrigleges ouuesen e leuasen ende a meatade ; et como agora poco tempo ha Lopo Garcia de Sabadelle clérigo de Sante Esteuoo do Mato finesse e ffeceesse suas mandas ao dito moesteiro e frades del e se y mandasse enterrar que o dito Prior non quería ( dar ) a dita iglesia de Sante Esteuoo dito a meatade das ditas mandas...
El Obispo , en vista de que o dito arcediago prouou ben a sua entençon , falla que de todas las cousas del que que den ende a meatade a dita iglesia de Santo Esteuoo onde era clérigo ou ao dito arcediago en nome dela.
.....manda feita aos pobles do spìtal do dito moesteiro para manteemento ou para vistir ou de panos de leyto...
( Documnento tomado da relación " Los Priores" de don Francisio Vázquez Saco.
ENTERRAMENTOS NA CAPELA MAIOR DA SEGUNDA IGREXA ( SÉCULO XV )
Están documentados enterramentos da familia Ribadeneira . En 2016, baixo da roseta, foi descoberto un sartego que por dentro do arco gótico ten pinturas muráis do Descendemento da Cruz, e na parte inferior do arco presenta as figuras dos catro Evanxelistas. Posiblemente sexa o lugar de enterramento do Mariscal Alvar González de Ribadeneira.
TERCEIRA IGREXA ( GÓTICA )
ENTERRAMENTOS NA CAPELA MAIOR (DO SÉCULO XVI )
Foi rematda en 1511. En 1765 os enterramentos no chan limitáronse a unha soa fieira. Estaba reservada para dar sepultura aos frades agostiños , e había dúas fieiras de nove foxas cada unha . Estaban acondicionados cinco nichos ( catro a ras do chao e un alto ) , aínda que só se usou un deles ( o do Mestrescola de Ourense ). Tamén se enterraron nela os restos mortais de Correxidores e Xustizas Maiores da Xurisdición e Vila de Sárria, e dalgúns cregos alleos á comunidade.
Enterramentos documentados:
1 / I.- Frei Henrique Fernández ( + 24.08.1762 ); Frei Xacinto Carpintero ( 19.11.1777); Frei Francisco Gómez ( 2705.1799 ); Frei Fernando Cruces ( 19.04,1813 ).- Don Xosé Barrio, presbítero ( 19.10.1814), a quen lle fixo o enterro a Confraría de Vilaragunte ; Frei Bieito Saavedra ( 20.05.1824)
2/I.- Frei Francico de Camba; Frei Lourenzo Acuña ( 1748 ); Frei Xoán Teia ( 6.10.1790); Don Antonio Quiroga, crego ( 4.10.1817), da familia da casa da Pobra de San Xiao; Frei Bieito Couto ( 26.09.1827).
3/ I.- Don Diego Portillo, Correxidor ( 1720 ); Frei Martiño Rivbera ( 25.11,1782 ); Frei Francisco Barros ( 11.11.1800 ); Frei Manuel Concha ( 19.07.1823 )
4/I.- Frei Bartolomeu Buceta; Frei Estevo de Cadabal ( 1715 ); Frei André Fraiz ( 29.03.1793 ) , Visitador da Provincia de México.- Dende 1719 retiruse a lámpada que había riba da tumba.
5/I.- Diego de Ureta, Correxidor; Frei Xoán Míguez (23.08.1874 ) ; Frei Francisco Pardo ( 21.02.1804 ) , leigo que fora enfermeiro en Salamanca; Frei Xoán Pardo ( 1.1720 ).
6/I.- Frei Agostiño García, prioiro ( 30.10.1713 ), relixioso de exemplar caridade cos pobres e especialmente cos pelengrís; Frei Felipe Gil ( 18.05.1795 ), que foi un dos coñecidos como "corpos santos". Despois das obras enterrárono moi fondo.
7 / I .- Frei Xoán Blanco ; Frei Agostiño de Castro, prioiro ( 30.10.1713 ) ; Frei Diego de la Cuesta (
28.09.1719 ) ; Frei Xosé Gómez ( 12.01.1796 ); Frei Agostño Alonso ( 24.09.1761 ) ; Frei Manuel Martínez ( 2810.1786 ) que morreu en Treiln porque o tirou unh mula.- Frei Francico Fernández ( 20.12.1804 ), sancrisán moi activo por mais de trintaanos; Frei Domingos Somoza , organista , natural de A Coruña ( 18.01.1820 ).
8/I.- Frei Lourenzo de Arxivide ( 1748 ); Frei Martiño López ( 3.03.1756 ); Frei Xosé Rey ( 3.02.1797 ); Frei Luis Pérez ( 25.03.1826 ).
9 / I.- Don Salvador Míguez, franciscán de Cruces- Gardianía de Herbón.- Frei Manuel de San Juan, fillo de San Felipe O Real ( 20.06.1788) ; Frei Xulián Domínguez , leigo ( 28.01.1605 ); Frei Xacinto Álvarez ( 7.11.1819 ).
1ª/ II.- Frei Pedro Quiroga, cando en 1739 abriron a sepultura o seu corpo estaba enteiro e o hábito coa súa cor ( 1708 ); Frei Agostiño Magariños, Prioiro ( 2.04.1754 ); Frei Manuel Sobral, pregador ( 30.01.1789 ); Frei Domingos Pérez , leitor ( 30.01.1813) ; Frei Francisco Ochogavia ( 18.08.1823)
2ª/ II.- Frei Alonso Cal, fillo do Convento de Pontedeume ( 30.10.1761)
3ª/ II.- Frei Faustino Blanco, leitor ( 1708 ) ; Frei Xosé Méndez, mestre de novicios en Santiago, que viña de recreación ( 26.06.1749 )
4ª /II.- Frei Silverio de Berea, morreu pobrísimo ( 19.11.1726; Frei Cesáreo de Carvia ( 22.12.1756 ).
5ª /II.- Frei Estevo de Puga.
6ª / II.- Frei Posidio Franco , Procurador do Convento ( 27.05.1759 )
7ª/ II.- Frei Miguel Fernández; Frei Xosé Gómez ( 12-01.1756 )
8ª / II.- Frei Domingos de..... ( 1704 ) ; Frei Miguel Raíces, leigo ( 1732 ) ; Frei Pedro Gómez ; Frei Antonio Somoza ( 1732) leitor de Gramática , xubilado.
9ª /II.- Frei Diego García, leitor ( 12.01.1734 ); Frei Manuel Fernández ( 22.12.1748 ).
( Nesta capela foi enterrado darredor de 1599 o P. frei Domingos Serrano )
Moitas destas sepulturas foron cobertas no ano 1756.
CAPELA DO SANTO CRISTO
Tamén chamada " Capela da Vera Cruz " ou "Capela do Bon Xesús".
Tiña dúas fieiras de foxas para enterramentos, e un nicho ( Señores de Castelo dos Infantes )
Por unha escritura de 18 de agosto de 1597 , Ares López Reimóndez, viciño do lugar da Casasola, no alfoz de Triacastela, dixo que por canto Inés López Reimóndez, filla súa, e muller que fora de Gregorio Fernández de Moure ( escribano ) , viciño de Sárria, ao tempo que falecera polo seu testamento co que morreu, pasado perante Xoán Fernández de Quevedo, o ano 1596 , mandara unha fanega de pan de renda ao mosteiro por razón da súa sepultura e para axuda da "Capela do Santo Crucifixo" , que era dos seus ascendentes, onde ela está sepultada e con que se lle dixese unha misa rezada en cada un ano, co seu responso riba da súa sepultura por cada día de San Gregorio, segundo no testamento se contiña... e asitúa a renda no lugar do Mato.
1º /I.- Nesa sepultura estaba un que fora lacaio do Conde de Altamira ( 1725 )
O día 20 de xuño de 1752 foi enterrada no medio desta capela, pegado a onde se pon o sacerdote para dicir misa, dona Constanza de Lemos, Señora de Castelo dos Infantes. Ao rebaixar o piso foi enterrada máis abaixo.
O Convento tiña a obriga , por mor da fundación da capela, de cantar todos os domingos e festas do ano un responso despois da misa maior, con toque de campás.
2º/I.- Un mozo que parecía ser francés ( 29.10.1714 ). Morreu no Hospital.
Nesta capela non había lousas dividindo as sepulturas.
Están documentados enterramentos da familia Ribadeneira . En 2016, baixo da roseta, foi descoberto un sartego que por dentro do arco gótico ten pinturas muráis do Descendemento da Cruz, e na parte inferior do arco presenta as figuras dos catro Evanxelistas. Posiblemente sexa o lugar de enterramento do Mariscal Alvar González de Ribadeneira.
TERCEIRA IGREXA ( GÓTICA )
ENTERRAMENTOS NA CAPELA MAIOR (DO SÉCULO XVI )
Foi rematda en 1511. En 1765 os enterramentos no chan limitáronse a unha soa fieira. Estaba reservada para dar sepultura aos frades agostiños , e había dúas fieiras de nove foxas cada unha . Estaban acondicionados cinco nichos ( catro a ras do chao e un alto ) , aínda que só se usou un deles ( o do Mestrescola de Ourense ). Tamén se enterraron nela os restos mortais de Correxidores e Xustizas Maiores da Xurisdición e Vila de Sárria, e dalgúns cregos alleos á comunidade.
Enterramentos documentados:
1 / I.- Frei Henrique Fernández ( + 24.08.1762 ); Frei Xacinto Carpintero ( 19.11.1777); Frei Francisco Gómez ( 2705.1799 ); Frei Fernando Cruces ( 19.04,1813 ).- Don Xosé Barrio, presbítero ( 19.10.1814), a quen lle fixo o enterro a Confraría de Vilaragunte ; Frei Bieito Saavedra ( 20.05.1824)
2/I.- Frei Francico de Camba; Frei Lourenzo Acuña ( 1748 ); Frei Xoán Teia ( 6.10.1790); Don Antonio Quiroga, crego ( 4.10.1817), da familia da casa da Pobra de San Xiao; Frei Bieito Couto ( 26.09.1827).
3/ I.- Don Diego Portillo, Correxidor ( 1720 ); Frei Martiño Rivbera ( 25.11,1782 ); Frei Francisco Barros ( 11.11.1800 ); Frei Manuel Concha ( 19.07.1823 )
4/I.- Frei Bartolomeu Buceta; Frei Estevo de Cadabal ( 1715 ); Frei André Fraiz ( 29.03.1793 ) , Visitador da Provincia de México.- Dende 1719 retiruse a lámpada que había riba da tumba.
5/I.- Diego de Ureta, Correxidor; Frei Xoán Míguez (23.08.1874 ) ; Frei Francisco Pardo ( 21.02.1804 ) , leigo que fora enfermeiro en Salamanca; Frei Xoán Pardo ( 1.1720 ).
6/I.- Frei Agostiño García, prioiro ( 30.10.1713 ), relixioso de exemplar caridade cos pobres e especialmente cos pelengrís; Frei Felipe Gil ( 18.05.1795 ), que foi un dos coñecidos como "corpos santos". Despois das obras enterrárono moi fondo.
7 / I .- Frei Xoán Blanco ; Frei Agostiño de Castro, prioiro ( 30.10.1713 ) ; Frei Diego de la Cuesta (
28.09.1719 ) ; Frei Xosé Gómez ( 12.01.1796 ); Frei Agostño Alonso ( 24.09.1761 ) ; Frei Manuel Martínez ( 2810.1786 ) que morreu en Treiln porque o tirou unh mula.- Frei Francico Fernández ( 20.12.1804 ), sancrisán moi activo por mais de trintaanos; Frei Domingos Somoza , organista , natural de A Coruña ( 18.01.1820 ).
8/I.- Frei Lourenzo de Arxivide ( 1748 ); Frei Martiño López ( 3.03.1756 ); Frei Xosé Rey ( 3.02.1797 ); Frei Luis Pérez ( 25.03.1826 ).
9 / I.- Don Salvador Míguez, franciscán de Cruces- Gardianía de Herbón.- Frei Manuel de San Juan, fillo de San Felipe O Real ( 20.06.1788) ; Frei Xulián Domínguez , leigo ( 28.01.1605 ); Frei Xacinto Álvarez ( 7.11.1819 ).
1ª/ II.- Frei Pedro Quiroga, cando en 1739 abriron a sepultura o seu corpo estaba enteiro e o hábito coa súa cor ( 1708 ); Frei Agostiño Magariños, Prioiro ( 2.04.1754 ); Frei Manuel Sobral, pregador ( 30.01.1789 ); Frei Domingos Pérez , leitor ( 30.01.1813) ; Frei Francisco Ochogavia ( 18.08.1823)
2ª/ II.- Frei Alonso Cal, fillo do Convento de Pontedeume ( 30.10.1761)
3ª/ II.- Frei Faustino Blanco, leitor ( 1708 ) ; Frei Xosé Méndez, mestre de novicios en Santiago, que viña de recreación ( 26.06.1749 )
4ª /II.- Frei Silverio de Berea, morreu pobrísimo ( 19.11.1726; Frei Cesáreo de Carvia ( 22.12.1756 ).
5ª /II.- Frei Estevo de Puga.
6ª / II.- Frei Posidio Franco , Procurador do Convento ( 27.05.1759 )
7ª/ II.- Frei Miguel Fernández; Frei Xosé Gómez ( 12-01.1756 )
8ª / II.- Frei Domingos de..... ( 1704 ) ; Frei Miguel Raíces, leigo ( 1732 ) ; Frei Pedro Gómez ; Frei Antonio Somoza ( 1732) leitor de Gramática , xubilado.
9ª /II.- Frei Diego García, leitor ( 12.01.1734 ); Frei Manuel Fernández ( 22.12.1748 ).
( Nesta capela foi enterrado darredor de 1599 o P. frei Domingos Serrano )
Moitas destas sepulturas foron cobertas no ano 1756.
CAPELA DO SANTO CRISTO
Tamén chamada " Capela da Vera Cruz " ou "Capela do Bon Xesús".
Tiña dúas fieiras de foxas para enterramentos, e un nicho ( Señores de Castelo dos Infantes )
Por unha escritura de 18 de agosto de 1597 , Ares López Reimóndez, viciño do lugar da Casasola, no alfoz de Triacastela, dixo que por canto Inés López Reimóndez, filla súa, e muller que fora de Gregorio Fernández de Moure ( escribano ) , viciño de Sárria, ao tempo que falecera polo seu testamento co que morreu, pasado perante Xoán Fernández de Quevedo, o ano 1596 , mandara unha fanega de pan de renda ao mosteiro por razón da súa sepultura e para axuda da "Capela do Santo Crucifixo" , que era dos seus ascendentes, onde ela está sepultada e con que se lle dixese unha misa rezada en cada un ano, co seu responso riba da súa sepultura por cada día de San Gregorio, segundo no testamento se contiña... e asitúa a renda no lugar do Mato.
1º /I.- Nesa sepultura estaba un que fora lacaio do Conde de Altamira ( 1725 )
O día 20 de xuño de 1752 foi enterrada no medio desta capela, pegado a onde se pon o sacerdote para dicir misa, dona Constanza de Lemos, Señora de Castelo dos Infantes. Ao rebaixar o piso foi enterrada máis abaixo.
O Convento tiña a obriga , por mor da fundación da capela, de cantar todos os domingos e festas do ano un responso despois da misa maior, con toque de campás.
2º/I.- Un mozo que parecía ser francés ( 29.10.1714 ). Morreu no Hospital.
Nesta capela non había lousas dividindo as sepulturas.
CAPELA DE SAN LOURENZO
Ocupaba o lugar da antiga capela maior ( da segunda igrexa ). Estaba adicada a enterramento dos pelengríns que morrían no Hospital de San Roque ( ou nos Hospitaliños ). Había tres fieiras de foxas , con unha ducia en cada una delas.
Nesta capela estaban os altares-sartego de San Sebastián - San Nicolau de Tolentino e San Lourenzo.
Os mercedarios colocaron nela un altar adicado á Virxe do Rosario ( retirado en 2015 ) e baixo esa advocaciónn foi coñecida a capela.
ENTERRAMENTOS DE PELENGRÍNS
Estaban dende a saída da sancristía ( portiña gótica ) até o altar da Nosa Señora de Graza.
1º.- Enterrouse un peregrino francés.- " Un peregrino, Xoán Provet. Un peregrino francés, chamado Xerome Brullech / Decembro, 1716, agosto 1729 )
2º .- I.- Un peregrino francés.- Un peregrino do Conde Francia.- Un p'eregrino chamado Manuel Baqueor de San Martín de Villardiga, perto de Villalpando.- Pedro Garido, que morreu de súpoeto, e escapou un fillo e era de Muros (11.08.1754 ).- Xerman Heurman, alemán (4.10.1759 ).- Debeu haber outros enterrmentos en outubro de 1714, novembro de 1729 e 15 de novembro de 1750
3º/ I.- Un peregrino do Hospital ( novembro de 1726 )
4º/ I.- Un peregrino do Hopspital ( setembro de 1715 )
5º/ I .- Encabezaba co oco da parede do Santo Cristo.
6º/ I.- Encabezada coa reixa da Capela do Santo Cristo
8º/I .- Sen enterramento
9º/ I .- Domingos López, da Veiga de Arriba
10º/I .- Sen enterramento.
11º/ I.- Sen enterramento
12º / I.- Cristovo Grande, de Santa María de Caleira, xunto a Pontevedra, soldado da Compañía de don Xosé Medina, Rexemento de Infantería de Zamora.
1º/ II.- Un de Muros ( outubro 1724 )
6ª/II.- Xoán Bastch , natural de Mellan, cantón de Tarzs, Departamento de Lander, na República Francesa, que era de Gascuña, pelengrín a Santiago, e morreu no Hospital ( 25.05.1800 )
10º/ II.- Florencio Bello, de Vilar, parroquia de Santiago de Cereixo, xunto das Torres do Sr. Conde de Maceda , ( 20.10.1754 )
1ª / III.- Remata no oco de xunto a sancristía onde estaba a furna do Monumento.
2ª / III.- Sen enterramento.
3ª / III.- Sen enterramento
4ª / III.- Colocaron alí os confesionarios.
5ª / III.- Remataba no altar de San Lourenzo e San Nicolau.
6ª / III.- Sen enterramento .
7 ª/ III.- Sen enterramento.
8ª / III.- Sen enterramento.
DIANTE DO ALTAR DA NOSA SEÑORA DE GRAZA
Diante deste altar había dúas fieiras con seis foxas en cada unha delas.
1ª /I.- Leonor Díaz.- Dona María da Concepción, muller de do Euxenio de Neira ( 10.09.1827)
2ª/ I.- Diego Álvarez.- A súa muller .- É de Gomez Ares e Clara Díaz de Guitián.- Tiña rótulo.
3ª/ I.- Don Manuel Saavedra, xenro de don Francisco.- D. Diego Saavedra, Señor de Gaibor ( na Terra Cha ) e San Martiño de Requeixo ( 9.09.1720 ).- Dona Lucía de Riba de Neira ( novembro de 1728 )
5ª/ I.- Era dos Señores de Requeixo.
6ª/ I.- Estaba brasonada.- Era da muller de Legoza, de quen era herdeiro don Sancho de Neira.
1ª/ II.- Era de Alonso de Pàramo
2ª/ II.- Crían que fora de Alonso de Pàramo
CAPELA DE SAN XOSÉ
Estaba baixo o padroado dos Señores de Trebolle e da Casa Grande. Tiña una soa fieira con cinco foxas. A Capela de San Xosé, coas cinco sepulturas, foi dotada por Pedro López de Saavedra.
Dona María de la Paz ( 1706 ).- Don Francisco Antonio de Saavedra e Figueroa ( 23.12.1709 ).- Dona María Bríxida de Armesto ( 30.11.1712 ).- Don Pedro Saavedra e Figueroa, cura de Maside ( 10.08.1725 ).- Dona Xoana Francisca Saavedra ( 09.1734 ),- María Sabela de Lobera ( 4.04.1739 ).- Don Xoán Manuel Armesto, Señor de Trebolle ( 30.01-1740 ).- Don Xosé de Armesto ( 27.07.1762 ).- Dona Mariana Saco ( 1.08.1762 ).- Dona Ana Francisca Saco ( 2.06.1764 ).- Don Lucas Somoza e Saavedra ( 7.02.1797 ).- Don Xosé Gabriel Somoza ( 27.12.1827 ).- Unha filla do Señor de Trebolle, chamada Bernarda.
CORPO DA IGREXA ( BAIXO DO CIMBORRIO )
Había dúas fieiras con oito foxas en cada una delas.
CORPO DA IGREXA ( ENTRE PORTAS E BAIXO DA TRIBUNA )
Unha fieira de nove foxas; Unha fieira de 10 foxas; Unha fieira de once foxas,; Tres fieiras de doce foxas; una fieira de dez foxas.
I.- 1.- Tiña pedra cun escudo con un torreón. Alí estaba enterrado Vasco de Cuéllar , que dotara a sepultura con dúas fanegas de pan.
I.- 2.- Fora comprada por Gregorio de Páramo en 500 reais. En 1710 foi enterrado don Gregorio de Páramo e Guitián. No 1725 , o 17 de febreiro, enterraron a súa muller dona Ánxela Ogea. Don Diego Silverio ,sogro de don Martíño de Pàramo foi enterrado en 1739.
I.-.3.- Tamén fora de Gregorio do Páramo.- O matrimonio regalara un vestido para a Virxe, dúas arañas de prata , un panete para o Santo Cristo do Altar Maior, de tafetán con xuntas de prata, todo a imitanza dos seus antecesores, que sempre foran benfeitores do Convento.
I.- 4.- Tiña un brasón con unha torre.- Dí o Libro que alí estaba enterrado o Duque de Arjona, logo de trasladar os osos , cando se fixera a Capela Maior. En realidade quen estaba alí enterrado era don Alonso de Castro , fillo do duque de Arjona, don Fadrique, a quen asasiñaran na porta da igrexa de San Pedro de Láncara. O don Alonso de Castro era tío de don Rodrigo Henríquez Osorio.
( Información do Padre frei Thomás de Herrera, tomada do prioiro Xoán de Urbina ).......
." Tamén está aquí sepultado don Alonso de Castro, fillo do Duque de Arjona , Conde de Trastamara e Señor de Lemos, Principe do sangue Real . Había novas disto nun memorial antigo que dicía "o ano de era de 1418 víspera da Madalena pelexaron en Láncara don Alonso de Castro con don Fernando Suario, e mataron a don Alonso na porta da Igrexa de San Pedro de Láncara, e trouxerono a este Mosteiro a ser enterrado"..
."Ha ser tomada a era por ano para que se poda facer crible que don Alonso fose fillo do Duque de Arjona don Fadrique que morreu o ano 1430....."
(16.03.1502).- Fundación de misas
,,,,,,,,,Sepan quantos estas carta vieren como yo don Rodrigo Enríquez Osorio, conde de Lemos, digo que por fazer bien e limosina al prior flayres e convento del monesterio de santa maria Madalena de la mi villa de Sarria , que agora son e a los que serán de aquí adelante , para siempre jamas nel dicho monesterio, que es mi voluntad que aya e tenga de mi merced donation alimosina , e después de mi, de mis herederos et sucesores perpetuamente para siempre jamas como dicho es dos mill maravedis de blancas , de esta moneda usual que agora se corre en estos reynos de Castilla, que fazen dos blancas el dicho maravedí los quales dichos dos mill maravedís desde agora para adelant he siempre jamas les ofrendo e señalo en el mi portadgo de mi puebla de Triacastela, tierra e jurisdicion de la mi villa de Sarria en cada un año para siempre jamas con tal condición quel e flayres del dicho monesterio que agora son e serán de aquí adelante para siempre jamas sean obligados de decir una missa de requiem resada cada semana en dia de lune , y el primero sábado de cada mes una missa de nuestra señora cantada con su rresponso sobre la sepultura de don Alonso de Castro my tio fijo del duque de Arjona don Fadrique, my señor, que santa gloria aya el qual dicho don Alonso esta enterrado en la Capilla mayor del dicho monesterio e que así sean obligados de lo tenr e guardar el dicho prior e flaires e convento que agora son e serán de aquí adelante para siempre jamas ...... ( Pasou perante Alvar Perez, de Lugo, notario ).
( Con evidente erro, algúns autores teñen publicado que o "Duque de Arjona" fora enterrado en Santa María Madalena de Sárria, cando o certo é que o realmente alí sepultado foi o seu fillo don Alonso.
I.-5.- Tiña un brasón cuartelado.- Xacía alí don Carlos de Valcarce.
I.,-6.- Era a sepultura de dona Ana de Balboa.
I.-7.- Era a sepultura de don Gaspar de Quiroga e de dona Mariana de Pallares , señores da Casa da Pedreira.
I.-8.- Estaba a carón do altar de San Xosé e estaba ocupada pola tarima de don Francisco Saavedra ( da Casa Grande de Sárria).
II.- 1.- En 1713 foi enterrado nela don Faustino Robinos, Presbítero. O 13 de setembro de 1795 foi enterrado un neno, fillo de don Manuel Ledo e de dona María Benita Losada.
II.-2.- Enterraron nela a Fernando do Barrio, xastre que traballou para o Convento por espazo de trinta anos , que morreu o 8 de xaneiro de 1800 e foi enterrado o 10. Tamén foi enterrado don Áanuel Pradeda o 27 de setembro de 1809, quen fora mordomo da Confraría de Ánimas. Tamén enterraron alí a Sabela Reboredo, muller do tío Bieito González de Celeiro.
, o 27 de marzo de 1822.
II.-3.- O 3 de xullo de 1805 enterraron nela a don Antonio Inurreta , natural de Biscaia, boticario da vila e do convento durante 30 anos. En xaneiro de 1810 enterraron a dona María Carmela Rivera , solteira, filla de don Manuel Rivera e dona Ánxela Quiroga, viciños de Vilasante. O 27 de xuño de 1829 foi enterrada nesta sepultura Agostiña González , natural de Pacios da Veiga, que fora caseira na Granxa de Pacios ( no Brollón ).
II.-4.- O 29 de xaneiro de 1805 enterraron a don Xosé de la Peña, escribano numerario da vila. Tamén enterraron aun fillo de Xoán de Vilariño, chamado don Manuel, que morreu o 17 de abril de 1817, e foi enterrado o día 20.
II.-5.- Sepultura de dona Tareixa de Inurreta, filla do Boticario, que foi enterrada o 16 de xullo de 1777. Tamén foi enterramento da sogra de don Xoán Pradeda, viciña de ( San Salvador) do Mato. o 6 de decembro de 1814. Tamén foi enterrado neña don Xoán Pradeda , en 25 de marzo de 1824. Foi mordomo da Confraría de Ánimas.
II.-6.- En setembro de 1803 enterraron alí a don Xoán de Armesto, pai de dona Luisa Pradeda , irmá de don Xoán Pradeda, e que foi enterrada o 26 de febreiro de 1817.
II.-7.- Don Francisco Suárez, cura de Santa María de Goo , o 21 de outubro de 1765. Dona Xoana de Armesto, de 18 anos, filla de don Xoán de Armesto e dona Xosefa de Abraldes de Cedrón; ,26 de agosto de 1806 , dona Xosefa de Abraldes.
II.-8.- 16 de marzo de 1814, a muller de don Xoán da Veiga.
III.-1.-Xoán Díaz- Dominga Fernández.- Mateu López, mestre de nenos.- Dona Francisca Pradeda, o 7 de marzo de 1817.
III.-2.- Xoán García, barbeiro.- Francisca Fernández, 4 de xaneiro de 1727.Antonio de Veiga,natural de Pontedeume, que servíu ao Convento como Ortelán, porteiro e hospitaleiro, por espazo de 18 anos,Morreu o 31 de agosto ás 4 da tarde e déronlle sepultura o 2 de setembro de de 1799.- André González, criado do Convento , 6 de xuño de 1824.
III-3.- Xosé López da Veiga de Arriba, o 5 de abril de 1758. Quedaba perto do púlpito que despois foi mudado,
III.-4.- O 3 de xaneiro de 1728, Mariana López.
III.-6.- Fronte do altar de San Nicolau. Antonio Reboredo, criado do Convento, que veu do Colexio de San Xerome de santiago, onde era colexial , nativo de Sárria , como de 16 anos , e que morreu o 21 de outubro de 1799, e foi sepultado o 23, todo gratis.
III.-7.-Un soldado da Compañía de de don Xulio Cachada . Rexemento da Estrela de Santiago.Ano 1708.Gratis.
III.-9.- Confinaba co altar de San Sebastián, que era o que ocupaba o lugar onde antes estivera o de San Nicolau.
IV.- 1.- Sita baixo do púlpito. No ano 1785 o púlpito foi trasladado á banda da Epístola e gradas da Capela Maior. Púxose alí a pía nova da auga bendita.
IV.- 2.- María Antonia Fernández de Prada , viciña da Veiga de Riba, e muller de Roque Arias, o 24 de agosto de 1771.
IV.-3.-Roque Arias, criado do Convento , viciño da Veiga de Arriba , o 18 de decembro de 1763.
IV.- 4.- Carlos Teixeiro, criado antigo, do Convento a quen serviu por perto de 70 anos , ata a súa morte.Morreu o ano de 1781 , era descendetne de Celeiro e foi hospitaleiio.
IV.- 5.- Domingos González, criado do Convento, o 21 de novembro de 1764.
IV.-10.- Xoán Abade.- María López da Veiga de Arriba.- Confinaba coa pía da auga bendita.- Fronte desta, a carón da Porta de Grazas, puxeron outra o ano de 1782.
V.-1.- Confinaba coa Porta de Grazas ( que era a entrada á claustra )
V.-2.- Xoán García, viciño de Sárria , o 9 de setembro de 1768. Morreu na Portaría do Convento
V-3.- Xosé Rodríguez, criado do onvento. Viciño de Farbán. Ano 1713.
V-10.-Bartolomeu, chamado "O Bispo", criado do Convento. estaba baixo do cancelo da porta da igrexa.
VI-1.- Nicolau Fernández. Esta non era máis que media sepultura e non se enterrana a ninguén nela, por ser o primeiro t e úneco tranco ao vir da Porta de Grazas para a igrexa.
VI-2.-Lucía Fernández.- María Pardo, muller do hospitaleiro Xosé Teixeiro, o 15 de novembro de 1762.
VI-3.- Lázaro Fernández.- Xosé Antonio Teixeiro, o 11 de maio de 1772, que era hospitaleiro.
VI-4.- O 17 de abril de 1714 , Sabela González, "A Manca " hospitaleira do Convento. O 1 de xuño de 1765, André Fernández, viciño de Vista Alegre,freguesía de San Pedro de Outes, arcebispado de Santiago, que faleceu no Hospital.
VI-5.- Domingos de Brión, o 15 de agosto de 1714, mozo solteiro, segador en Castela, viciño de San Xoán de Soberdes, Alfoz de Muros, Arcebispado de Santiago ( en realdiade fora enterrado na 6ª)
VI-6.- O 16 de agosto de 1766 foi enterrado Xoán Castelo, viciño de San Mamede de Carnota, Arcebispado de Santiago .
aVI-10.- A metade da sepultura estaba debaixo do cancelo da porta.
VI-11.- Tamén debaixo do cancelo.
DEBAIXO DO CORO
VII-2.-Non se enterraba nela a ninguén por estar alí os CORPOS SANTOS.
( Información do prioiro frei Xoán de Urbina, 1596/1597 )...." Que averá perto de douscentos anos ( en realidade uns 400 anos atrás ) esta Casa estaba ben poboada de freires que se chamaban ·De Peonitentia Beatoum Martyrum sub Regula S. Agustini", a cal Orde tivo primeiro a súa fundación en Italia; e dpus relixiooss desta Orde, homes graves , e de santa vida, vindo a visitaren o glorioso corpo de Santiago, acordaron facer habitación neste lugar de Sárria, a carón da Fortaleza , en cuxa contorna antigamente soía estar o mellor da vila.....Cando estes dous relixiosos viñeron de Italia á dita romaría , acharon neste sitio , onde agor
a está a porta , que entra da Igrexa para o claustro, una Ermida que dicían de San Brais da Vila Nova, e tendo licenza e beneplácito da vila de Sárria comezaron naquela Ermida a fundar o Mosteiro....... Estes dous Irmáns,que foron os primeiris Fundadores desta casa , están enterrados onde soía estar a capela de San Brais , baixo de dúas pedras , que están cunhas Cruces , á beira dada porta susodita , como entramos na Igrexa para o claustro, que están por baixo do coro. Riba destas pedras estaba unha grande lastra , que cubría as dúas pedras ; que despois foi sacada e crebou en dous anacos , e un deles serve agora de ceadeiro na horta.. Naqueles tempos pola devoción que a xente tiña a aqueles dous relixiosos, soían levar da terra dos seus sepulcros por reliquias. E así todos os antigos non permitían que ninguén fose enterrado baixo delas ; nin despois acá se teñen enterrado.....".
IX-1..- A carón do confesionario.
IX-4.- Hai un debuxo no Libro, con un altar baixo dun arco. Nota: Deste altar tampouco hai memoria.. A metade da sepultura estaba debaixo do altar de San Xoa´n de Sahagún..
IX-5.- Metade dela debaixo do altar de San Xoán de Sahagún, que despois foi altar de San Nicolau
IX-7.- Metade dela estaba por baixo do altar de San Xoán de Sahagún. No ano de 1792 abriorn a porta de baixo do coro, que vai ao cuartiño ao pé da torre, que se fixo para recoller cousas da igrexa.
Fronte da Porta de Grazas ( entrada ao claustro ) estaba a sepultura dos Corpos Santos ( os tres frades italianos fundadores do Mosteiro e o corpo do Padre Mestre frei Xoán Domingos Serrano), que eran obxecto de moita devoción, e para evitar que os fieies levasen a terra da campa, colocaron una grande pedra riba dela, que moito tempo despois foi retirrada e fixeron con ela una mesa na horta.
A CONFRARÍA DE ÁNIMAS
*************************
Ocupaba o lugar da antiga capela maior ( da segunda igrexa ). Estaba adicada a enterramento dos pelengríns que morrían no Hospital de San Roque ( ou nos Hospitaliños ). Había tres fieiras de foxas , con unha ducia en cada una delas.
Nesta capela estaban os altares-sartego de San Sebastián - San Nicolau de Tolentino e San Lourenzo.
Os mercedarios colocaron nela un altar adicado á Virxe do Rosario ( retirado en 2015 ) e baixo esa advocaciónn foi coñecida a capela.
ENTERRAMENTOS DE PELENGRÍNS
Estaban dende a saída da sancristía ( portiña gótica ) até o altar da Nosa Señora de Graza.
1º.- Enterrouse un peregrino francés.- " Un peregrino, Xoán Provet. Un peregrino francés, chamado Xerome Brullech / Decembro, 1716, agosto 1729 )
2º .- I.- Un peregrino francés.- Un peregrino do Conde Francia.- Un p'eregrino chamado Manuel Baqueor de San Martín de Villardiga, perto de Villalpando.- Pedro Garido, que morreu de súpoeto, e escapou un fillo e era de Muros (11.08.1754 ).- Xerman Heurman, alemán (4.10.1759 ).- Debeu haber outros enterrmentos en outubro de 1714, novembro de 1729 e 15 de novembro de 1750
3º/ I.- Un peregrino do Hospital ( novembro de 1726 )
4º/ I.- Un peregrino do Hopspital ( setembro de 1715 )
5º/ I .- Encabezaba co oco da parede do Santo Cristo.
6º/ I.- Encabezada coa reixa da Capela do Santo Cristo
8º/I .- Sen enterramento
9º/ I .- Domingos López, da Veiga de Arriba
10º/I .- Sen enterramento.
11º/ I.- Sen enterramento
12º / I.- Cristovo Grande, de Santa María de Caleira, xunto a Pontevedra, soldado da Compañía de don Xosé Medina, Rexemento de Infantería de Zamora.
1º/ II.- Un de Muros ( outubro 1724 )
6ª/II.- Xoán Bastch , natural de Mellan, cantón de Tarzs, Departamento de Lander, na República Francesa, que era de Gascuña, pelengrín a Santiago, e morreu no Hospital ( 25.05.1800 )
10º/ II.- Florencio Bello, de Vilar, parroquia de Santiago de Cereixo, xunto das Torres do Sr. Conde de Maceda , ( 20.10.1754 )
1ª / III.- Remata no oco de xunto a sancristía onde estaba a furna do Monumento.
2ª / III.- Sen enterramento.
3ª / III.- Sen enterramento
4ª / III.- Colocaron alí os confesionarios.
5ª / III.- Remataba no altar de San Lourenzo e San Nicolau.
6ª / III.- Sen enterramento .
7 ª/ III.- Sen enterramento.
8ª / III.- Sen enterramento.
DIANTE DO ALTAR DA NOSA SEÑORA DE GRAZA
Diante deste altar había dúas fieiras con seis foxas en cada unha delas.
1ª /I.- Leonor Díaz.- Dona María da Concepción, muller de do Euxenio de Neira ( 10.09.1827)
2ª/ I.- Diego Álvarez.- A súa muller .- É de Gomez Ares e Clara Díaz de Guitián.- Tiña rótulo.
3ª/ I.- Don Manuel Saavedra, xenro de don Francisco.- D. Diego Saavedra, Señor de Gaibor ( na Terra Cha ) e San Martiño de Requeixo ( 9.09.1720 ).- Dona Lucía de Riba de Neira ( novembro de 1728 )
5ª/ I.- Era dos Señores de Requeixo.
6ª/ I.- Estaba brasonada.- Era da muller de Legoza, de quen era herdeiro don Sancho de Neira.
1ª/ II.- Era de Alonso de Pàramo
2ª/ II.- Crían que fora de Alonso de Pàramo
CAPELA DE SAN XOSÉ
Estaba baixo o padroado dos Señores de Trebolle e da Casa Grande. Tiña una soa fieira con cinco foxas. A Capela de San Xosé, coas cinco sepulturas, foi dotada por Pedro López de Saavedra.
Dona María de la Paz ( 1706 ).- Don Francisco Antonio de Saavedra e Figueroa ( 23.12.1709 ).- Dona María Bríxida de Armesto ( 30.11.1712 ).- Don Pedro Saavedra e Figueroa, cura de Maside ( 10.08.1725 ).- Dona Xoana Francisca Saavedra ( 09.1734 ),- María Sabela de Lobera ( 4.04.1739 ).- Don Xoán Manuel Armesto, Señor de Trebolle ( 30.01-1740 ).- Don Xosé de Armesto ( 27.07.1762 ).- Dona Mariana Saco ( 1.08.1762 ).- Dona Ana Francisca Saco ( 2.06.1764 ).- Don Lucas Somoza e Saavedra ( 7.02.1797 ).- Don Xosé Gabriel Somoza ( 27.12.1827 ).- Unha filla do Señor de Trebolle, chamada Bernarda.
CORPO DA IGREXA ( BAIXO DO CIMBORRIO )
Había dúas fieiras con oito foxas en cada una delas.
CORPO DA IGREXA ( ENTRE PORTAS E BAIXO DA TRIBUNA )
Unha fieira de nove foxas; Unha fieira de 10 foxas; Unha fieira de once foxas,; Tres fieiras de doce foxas; una fieira de dez foxas.
I.- 1.- Tiña pedra cun escudo con un torreón. Alí estaba enterrado Vasco de Cuéllar , que dotara a sepultura con dúas fanegas de pan.
I.- 2.- Fora comprada por Gregorio de Páramo en 500 reais. En 1710 foi enterrado don Gregorio de Páramo e Guitián. No 1725 , o 17 de febreiro, enterraron a súa muller dona Ánxela Ogea. Don Diego Silverio ,sogro de don Martíño de Pàramo foi enterrado en 1739.
I.-.3.- Tamén fora de Gregorio do Páramo.- O matrimonio regalara un vestido para a Virxe, dúas arañas de prata , un panete para o Santo Cristo do Altar Maior, de tafetán con xuntas de prata, todo a imitanza dos seus antecesores, que sempre foran benfeitores do Convento.
I.- 4.- Tiña un brasón con unha torre.- Dí o Libro que alí estaba enterrado o Duque de Arjona, logo de trasladar os osos , cando se fixera a Capela Maior. En realidade quen estaba alí enterrado era don Alonso de Castro , fillo do duque de Arjona, don Fadrique, a quen asasiñaran na porta da igrexa de San Pedro de Láncara. O don Alonso de Castro era tío de don Rodrigo Henríquez Osorio.
( Información do Padre frei Thomás de Herrera, tomada do prioiro Xoán de Urbina ).......
." Tamén está aquí sepultado don Alonso de Castro, fillo do Duque de Arjona , Conde de Trastamara e Señor de Lemos, Principe do sangue Real . Había novas disto nun memorial antigo que dicía "o ano de era de 1418 víspera da Madalena pelexaron en Láncara don Alonso de Castro con don Fernando Suario, e mataron a don Alonso na porta da Igrexa de San Pedro de Láncara, e trouxerono a este Mosteiro a ser enterrado"..
."Ha ser tomada a era por ano para que se poda facer crible que don Alonso fose fillo do Duque de Arjona don Fadrique que morreu o ano 1430....."
(16.03.1502).- Fundación de misas
,,,,,,,,,Sepan quantos estas carta vieren como yo don Rodrigo Enríquez Osorio, conde de Lemos, digo que por fazer bien e limosina al prior flayres e convento del monesterio de santa maria Madalena de la mi villa de Sarria , que agora son e a los que serán de aquí adelante , para siempre jamas nel dicho monesterio, que es mi voluntad que aya e tenga de mi merced donation alimosina , e después de mi, de mis herederos et sucesores perpetuamente para siempre jamas como dicho es dos mill maravedis de blancas , de esta moneda usual que agora se corre en estos reynos de Castilla, que fazen dos blancas el dicho maravedí los quales dichos dos mill maravedís desde agora para adelant he siempre jamas les ofrendo e señalo en el mi portadgo de mi puebla de Triacastela, tierra e jurisdicion de la mi villa de Sarria en cada un año para siempre jamas con tal condición quel e flayres del dicho monesterio que agora son e serán de aquí adelante para siempre jamas sean obligados de decir una missa de requiem resada cada semana en dia de lune , y el primero sábado de cada mes una missa de nuestra señora cantada con su rresponso sobre la sepultura de don Alonso de Castro my tio fijo del duque de Arjona don Fadrique, my señor, que santa gloria aya el qual dicho don Alonso esta enterrado en la Capilla mayor del dicho monesterio e que así sean obligados de lo tenr e guardar el dicho prior e flaires e convento que agora son e serán de aquí adelante para siempre jamas ...... ( Pasou perante Alvar Perez, de Lugo, notario ).
( Con evidente erro, algúns autores teñen publicado que o "Duque de Arjona" fora enterrado en Santa María Madalena de Sárria, cando o certo é que o realmente alí sepultado foi o seu fillo don Alonso.
I.-5.- Tiña un brasón cuartelado.- Xacía alí don Carlos de Valcarce.
I.,-6.- Era a sepultura de dona Ana de Balboa.
I.-7.- Era a sepultura de don Gaspar de Quiroga e de dona Mariana de Pallares , señores da Casa da Pedreira.
I.-8.- Estaba a carón do altar de San Xosé e estaba ocupada pola tarima de don Francisco Saavedra ( da Casa Grande de Sárria).
II.- 1.- En 1713 foi enterrado nela don Faustino Robinos, Presbítero. O 13 de setembro de 1795 foi enterrado un neno, fillo de don Manuel Ledo e de dona María Benita Losada.
II.-2.- Enterraron nela a Fernando do Barrio, xastre que traballou para o Convento por espazo de trinta anos , que morreu o 8 de xaneiro de 1800 e foi enterrado o 10. Tamén foi enterrado don Áanuel Pradeda o 27 de setembro de 1809, quen fora mordomo da Confraría de Ánimas. Tamén enterraron alí a Sabela Reboredo, muller do tío Bieito González de Celeiro.
, o 27 de marzo de 1822.
II.-3.- O 3 de xullo de 1805 enterraron nela a don Antonio Inurreta , natural de Biscaia, boticario da vila e do convento durante 30 anos. En xaneiro de 1810 enterraron a dona María Carmela Rivera , solteira, filla de don Manuel Rivera e dona Ánxela Quiroga, viciños de Vilasante. O 27 de xuño de 1829 foi enterrada nesta sepultura Agostiña González , natural de Pacios da Veiga, que fora caseira na Granxa de Pacios ( no Brollón ).
II.-4.- O 29 de xaneiro de 1805 enterraron a don Xosé de la Peña, escribano numerario da vila. Tamén enterraron aun fillo de Xoán de Vilariño, chamado don Manuel, que morreu o 17 de abril de 1817, e foi enterrado o día 20.
II.-5.- Sepultura de dona Tareixa de Inurreta, filla do Boticario, que foi enterrada o 16 de xullo de 1777. Tamén foi enterramento da sogra de don Xoán Pradeda, viciña de ( San Salvador) do Mato. o 6 de decembro de 1814. Tamén foi enterrado neña don Xoán Pradeda , en 25 de marzo de 1824. Foi mordomo da Confraría de Ánimas.
II.-6.- En setembro de 1803 enterraron alí a don Xoán de Armesto, pai de dona Luisa Pradeda , irmá de don Xoán Pradeda, e que foi enterrada o 26 de febreiro de 1817.
II.-7.- Don Francisco Suárez, cura de Santa María de Goo , o 21 de outubro de 1765. Dona Xoana de Armesto, de 18 anos, filla de don Xoán de Armesto e dona Xosefa de Abraldes de Cedrón; ,26 de agosto de 1806 , dona Xosefa de Abraldes.
II.-8.- 16 de marzo de 1814, a muller de don Xoán da Veiga.
III.-1.-Xoán Díaz- Dominga Fernández.- Mateu López, mestre de nenos.- Dona Francisca Pradeda, o 7 de marzo de 1817.
III.-2.- Xoán García, barbeiro.- Francisca Fernández, 4 de xaneiro de 1727.Antonio de Veiga,natural de Pontedeume, que servíu ao Convento como Ortelán, porteiro e hospitaleiro, por espazo de 18 anos,Morreu o 31 de agosto ás 4 da tarde e déronlle sepultura o 2 de setembro de de 1799.- André González, criado do Convento , 6 de xuño de 1824.
III-3.- Xosé López da Veiga de Arriba, o 5 de abril de 1758. Quedaba perto do púlpito que despois foi mudado,
III.-4.- O 3 de xaneiro de 1728, Mariana López.
III.-6.- Fronte do altar de San Nicolau. Antonio Reboredo, criado do Convento, que veu do Colexio de San Xerome de santiago, onde era colexial , nativo de Sárria , como de 16 anos , e que morreu o 21 de outubro de 1799, e foi sepultado o 23, todo gratis.
III.-7.-Un soldado da Compañía de de don Xulio Cachada . Rexemento da Estrela de Santiago.Ano 1708.Gratis.
III.-9.- Confinaba co altar de San Sebastián, que era o que ocupaba o lugar onde antes estivera o de San Nicolau.
IV.- 1.- Sita baixo do púlpito. No ano 1785 o púlpito foi trasladado á banda da Epístola e gradas da Capela Maior. Púxose alí a pía nova da auga bendita.
IV.- 2.- María Antonia Fernández de Prada , viciña da Veiga de Riba, e muller de Roque Arias, o 24 de agosto de 1771.
IV.-3.-Roque Arias, criado do Convento , viciño da Veiga de Arriba , o 18 de decembro de 1763.
IV.- 4.- Carlos Teixeiro, criado antigo, do Convento a quen serviu por perto de 70 anos , ata a súa morte.Morreu o ano de 1781 , era descendetne de Celeiro e foi hospitaleiio.
IV.- 5.- Domingos González, criado do Convento, o 21 de novembro de 1764.
IV.-10.- Xoán Abade.- María López da Veiga de Arriba.- Confinaba coa pía da auga bendita.- Fronte desta, a carón da Porta de Grazas, puxeron outra o ano de 1782.
V.-1.- Confinaba coa Porta de Grazas ( que era a entrada á claustra )
V.-2.- Xoán García, viciño de Sárria , o 9 de setembro de 1768. Morreu na Portaría do Convento
V-3.- Xosé Rodríguez, criado do onvento. Viciño de Farbán. Ano 1713.
V-10.-Bartolomeu, chamado "O Bispo", criado do Convento. estaba baixo do cancelo da porta da igrexa.
VI-1.- Nicolau Fernández. Esta non era máis que media sepultura e non se enterrana a ninguén nela, por ser o primeiro t e úneco tranco ao vir da Porta de Grazas para a igrexa.
VI-2.-Lucía Fernández.- María Pardo, muller do hospitaleiro Xosé Teixeiro, o 15 de novembro de 1762.
VI-3.- Lázaro Fernández.- Xosé Antonio Teixeiro, o 11 de maio de 1772, que era hospitaleiro.
VI-4.- O 17 de abril de 1714 , Sabela González, "A Manca " hospitaleira do Convento. O 1 de xuño de 1765, André Fernández, viciño de Vista Alegre,freguesía de San Pedro de Outes, arcebispado de Santiago, que faleceu no Hospital.
VI-5.- Domingos de Brión, o 15 de agosto de 1714, mozo solteiro, segador en Castela, viciño de San Xoán de Soberdes, Alfoz de Muros, Arcebispado de Santiago ( en realdiade fora enterrado na 6ª)
VI-6.- O 16 de agosto de 1766 foi enterrado Xoán Castelo, viciño de San Mamede de Carnota, Arcebispado de Santiago .
aVI-10.- A metade da sepultura estaba debaixo do cancelo da porta.
VI-11.- Tamén debaixo do cancelo.
DEBAIXO DO CORO
VII-2.-Non se enterraba nela a ninguén por estar alí os CORPOS SANTOS.
( Información do prioiro frei Xoán de Urbina, 1596/1597 )...." Que averá perto de douscentos anos ( en realidade uns 400 anos atrás ) esta Casa estaba ben poboada de freires que se chamaban ·De Peonitentia Beatoum Martyrum sub Regula S. Agustini", a cal Orde tivo primeiro a súa fundación en Italia; e dpus relixiooss desta Orde, homes graves , e de santa vida, vindo a visitaren o glorioso corpo de Santiago, acordaron facer habitación neste lugar de Sárria, a carón da Fortaleza , en cuxa contorna antigamente soía estar o mellor da vila.....Cando estes dous relixiosos viñeron de Italia á dita romaría , acharon neste sitio , onde agor
a está a porta , que entra da Igrexa para o claustro, una Ermida que dicían de San Brais da Vila Nova, e tendo licenza e beneplácito da vila de Sárria comezaron naquela Ermida a fundar o Mosteiro....... Estes dous Irmáns,que foron os primeiris Fundadores desta casa , están enterrados onde soía estar a capela de San Brais , baixo de dúas pedras , que están cunhas Cruces , á beira dada porta susodita , como entramos na Igrexa para o claustro, que están por baixo do coro. Riba destas pedras estaba unha grande lastra , que cubría as dúas pedras ; que despois foi sacada e crebou en dous anacos , e un deles serve agora de ceadeiro na horta.. Naqueles tempos pola devoción que a xente tiña a aqueles dous relixiosos, soían levar da terra dos seus sepulcros por reliquias. E así todos os antigos non permitían que ninguén fose enterrado baixo delas ; nin despois acá se teñen enterrado.....".
IX-1..- A carón do confesionario.
IX-4.- Hai un debuxo no Libro, con un altar baixo dun arco. Nota: Deste altar tampouco hai memoria.. A metade da sepultura estaba debaixo do altar de San Xoa´n de Sahagún..
IX-5.- Metade dela debaixo do altar de San Xoán de Sahagún, que despois foi altar de San Nicolau
IX-7.- Metade dela estaba por baixo do altar de San Xoán de Sahagún. No ano de 1792 abriorn a porta de baixo do coro, que vai ao cuartiño ao pé da torre, que se fixo para recoller cousas da igrexa.
Fronte da Porta de Grazas ( entrada ao claustro ) estaba a sepultura dos Corpos Santos ( os tres frades italianos fundadores do Mosteiro e o corpo do Padre Mestre frei Xoán Domingos Serrano), que eran obxecto de moita devoción, e para evitar que os fieies levasen a terra da campa, colocaron una grande pedra riba dela, que moito tempo despois foi retirrada e fixeron con ela una mesa na horta.
A CONFRARÍA DE ÁNIMAS
*************************
NICHO DE ÁLVARO NÚÑEZ DE GUITIÁN
É o nicho do lado da Epistola , onde está o enterramento de Álvaro Nunes de Guitiám. É un dos máis fermosos nichos da igrexa conventual. Riba do sepulcro está a estatua xacente de Mestrescola, vestido cos ornamentos sacerdotais . Na cabeza leva una pequena mitra, e nas mans sostén un libro que apreta contra o peito.
No frontal lese. AQUI IAZE NVN(O) ALV(A)R(E )Z DE GVITIA(N) / MAESOESCOELA Q (VE) FVE DE OREN(N)SE / Y MANDO AZER ESTA CAPILLA ANO / DE MIL E. D. E XI ANOS.
Nunha interesosa anotación do Libro de Enteramentos puxeron: " Aquí iaz Nuño Álvarez de Guitián, maestrescola de Ourense. ( Tachado: Foi quen mandou facer esta capela ). O dito sepulcro non contén corpo ningún".
Aquí temos agora que facer referenza a un dos asuntos máis noxentos e que máis entoldaron a vida do Mosteiro, e que non deixa quedar en moi bon lugar aos agostiños daquel tempo.
Don Nuno Añavarez de Guitián era descendente dos señores do Couto de San Sadorniño, en Terra de Froián, couto que fora entregado por dona Urraca a Rodrigo Suarez e á súa muller, por servizos prestados- O pai de don Nuno, Álvaro Díaz de Guitián, casara cop Maríoa Álvarez Balboa, dona da Casa de Guitián; dste matrimonio naceron o dito Nuno e o seu irmán Vasco, herdando este a casa e patrimonio e Nuno, que era máis novo, seguiu a carreira eclesiástica, chegando a ser abade da Abeleda, no Bispado de Ourense, Mestrescola desa Catedral e Coengo de Lugo.
E tradición que Vasco matou ao cura de Guitián, perdendo por esta causa a Casa dese nome o que moveu, sen dúbida,a Nuno Álvarez para dicir no seu testamento que fixo o 8 de novembro de 1506, en San Vicendo de Pinol,,," ( deixo ) o meu couto de San Sadorniño a Álvaro Díaz, o meu sobriño, fillo de Vasco Díaz , o meu irmán co que quedaba resarcido este e non perdía a familia a súa posición..."
Don Nuno Álvarez ao facer a Capela Maior mandou construir tamén un nicho no que foi enterrado, conforme di a inscrición.
As dúbidas prantexadas darredor de se está alí enterrado o seu corpo, non teñen razón de ser, e naceron só da interesosa postura dos frades que quixeron que desaparecese toda referenza ao fundador da Capela, en beneficio dos Condes de Lemos, segundo dito queda. Amáis da escritura do padroado do Conde de Lemos, en 1643, hai outro docuemnto do 1715, do que consta ser certo o enterramento.
Os frades do Convento en pagamento da capela e doutras doazóns que lles fixo don Nuno, comprometéronse a asistiren , todos os membros da comundidade , aos enterros dos da Casa de San Sadorniño e os seus descendentes.
Por moito tempo deron cumprimento a esa obriga ido o Prioiro e os frades á igrexa de San Sadorniño, sempre que había o falecemento de algún membro da Casa.
Nos primeiros anos do século XVIII ardeu a Casa dos Señores do Couto e os frades aproveitaron para deixar de facer esa asistenza, entrementras non foran obrigados pola forza dun papel. Como os papeis arderan no incendio , e os frades farían desaparecer a documetación que eles tiñan,don Fadrique Antonio de Losada e Ribadeneira, dono entón da xurisdición de San Sadorniño, presentou unha denuncia xudicial contra o Prioiro da Madalena, porque a comunidade negaba a obriga de asistenza aos enterros e outras regalías que lles eran debidas, como padrón que era, o don Fadrique, do dito Convento, e que como tal padrón fixera don Nuno a Capela Maior e no nicho principal estaba enterrado.
A información testifical de cada un dos doce homes propostos para averiguar os dereitos, estivo acorde en que había plena constanza da existenza do padroado e das obrigas que os frades tiñan , e que tan interesosamente esquecera.
O arcoslio remata co escudo de armas de don Nuno, que se ve flanqueado por dúas cabezas de león.
NICHO ALTO OU DOS CONDES DE LEMOS
Hoxe é una preciosa xanela de estilo gótico manuelino, con airoso florón no que están esculpidas as armas do Conde de Lemos e que en nada recorda a finalidade funeraria coa que se fixo.
Dín no Libro de Enterramentos: "........É tradición que este nicho o mandou facer Nuno Alvarez de Guitián. ,mestrescola de Ourense, para que se nalgún tempo o Señor Conde de Lemos quixese tomar o padroado deste Convento , servise para a Súa Excelencia o dito nicho e senón permitía estivese o seu nicho na Capela Maior, pasase ao nicho onde antes estaba o púlpito e agora está una imaxe de San Sebastián, e que os seus herdeiros, os señores de San Sadorniño , non fosen contra iso en ningún tempo, pois ainda que á súa costa fixo o mestrescola a dita capela maior, non apareceu fose padroeiro dela senón benfeitor , nin por iso cargara ao convento con pensiòn ningunha"......." Isto consta dun apontamento que está nun libro vello, de declaración dalgunhas persoas que viron o testamento do dito mestrescola. No arquivo non est ,n nin razón ningunha para ser padrón".
Este nicho non se utilizou e romperon o muro para abrir unha xaneliña a finais do sécuolo XVIII.
Hoxe é una preciosa xanela de estilo gótico manuelino, con airoso florón no que están esculpidas as armas do Conde de Lemos e que en nada recorda a finalidade funeraria coa que se fixo.
Dín no Libro de Enterramentos: "........É tradición que este nicho o mandou facer Nuno Alvarez de Guitián. ,mestrescola de Ourense, para que se nalgún tempo o Señor Conde de Lemos quixese tomar o padroado deste Convento , servise para a Súa Excelencia o dito nicho e senón permitía estivese o seu nicho na Capela Maior, pasase ao nicho onde antes estaba o púlpito e agora está una imaxe de San Sebastián, e que os seus herdeiros, os señores de San Sadorniño , non fosen contra iso en ningún tempo, pois ainda que á súa costa fixo o mestrescola a dita capela maior, non apareceu fose padroeiro dela senón benfeitor , nin por iso cargara ao convento con pensiòn ningunha"......." Isto consta dun apontamento que está nun libro vello, de declaración dalgunhas persoas que viron o testamento do dito mestrescola. No arquivo non est ,n nin razón ningunha para ser padrón".
Este nicho non se utilizou e romperon o muro para abrir unha xaneliña a finais do sécuolo XVIII.
NICHO NOVO PARA OS RIBADENEIRA
Mandouno facer na nova Capela Maior o crego Nuno Álvarez de Guitián , coa intención de pasar para el os restos do Mariscal Alvar González de Ribadeneira e devanceiros , benfeitores do Mosteiro da Madalena, que mesmo levaban no seu escudo a cruz dos "madalenos".
Mandouno facer na nova Capela Maior o crego Nuno Álvarez de Guitián , coa intención de pasar para el os restos do Mariscal Alvar González de Ribadeneira e devanceiros , benfeitores do Mosteiro da Madalena, que mesmo levaban no seu escudo a cruz dos "madalenos".
Os seus sucesores tomárono por grave aldraxe, xa que se sentían preteridos no seu padroado recoñecido secular a favor do Mosteiro, e non chegaron a úsalo. E os frades , como lles retiraron as mandas, rendas e dotacións daquela familia fidalga, deberon cegar nese tempo os vellos sartegos dos Ribadeneira que estaban na capela de San Lourenzo.
No ano 1756 cegárono con murete de pedra. Anotación: " Deste nicho non hai razón ningunha". Indicación de que se cría que "fora mandado facer para depósito dalgunha persoa principal de quen acontecese a morte na vila ou comarca e quixesen os herdeiros enterralo nel" .
Para comunicar a Capela Maior coa Capela do Cristo, o nicho foi convertido en arco de paso, para o que houbo que eliminar a escaleira pola que os pregadores subían ao púlpito ( xanela retangular aberta á Capela Maior ) , que tamén foi cegado,
NICHOS TAPIADOS
Na Capela Maior : 1.- Arco cegado, por baixo da xanela gótica . 2.- Arco cegado, baixo do Nicho dos Condes de Lemos, no que se fixo rasgado para abrir unha luz o exterior .( Non se utilizaron para enterramentos ) 3.- O espazo retangular que fora púlpito de pregadores, con acceso dende a capela do Santo Cristo, no que puxeron sucesivamente as imaxes de San Sebastián e de Santo Agostiño, que os agostiños querían fose alternativo ao dos Condes de Lemos.
Na Capela do Santo Cristo , por baixo da escaleira do púlpito, e por tras do nicho dos Ribadeneira, da Capela Maior, houbo un sartego, que non se documenta, e desapareceu ao abrir o arco para pasar ao presbiterio.
Na Capela do Santo Cristo , por baixo da escaleira do púlpito, e por tras do nicho dos Ribadeneira, da Capela Maior, houbo un sartego, que non se documenta, e desapareceu ao abrir o arco para pasar ao presbiterio.
NICHO DE OROZCO
NICHO DA CAPELA DE SAN BARTOLOMEU
Era un sartego-altar que foi dotado por Gómez Pérez, cura de Santiago de Farbán. perto da portiña gótica de entrada á sancristía. Consérvase o arco gótico. No seculo XVIII descoñecían a identidade dos seus herdeiros.
SEPULTURAS DOTADAS
Pedro López Saavedra. ( da Casa Grande de Sárria )- Dotou a Capela de San Xosé, con cinco sepulturas dentro dela. Fundou ademías unah misa cantada o día de San Xoán Batista e cinco rezadas , que rendaban 8 fanegas de pan e dous capóns no lugar do Pico ( Barbadelo ) . Redemiron as fanegas e quedaron os capóns como trenda,
Pedro Rodríguez de Sárria.- Unha sepultura e unha misa, por unha fanega de pan en Arxemil..Descoñecían quen eran os herdeiros.
Gómez Pérez, Cura de Santiago de Farbán.Fundou a Capela de San Bartolomeu , que era o nicho de altar , a carón da porta da sancristía , onde estaba enterrado.Fundou dúas misas cantadas.
Xacobe de Quiroga.- Dotou unha sepultura a carón da Capela de San Xosé.
Gaspar de Quiroga e dona María Pallares.- Fundaron una sepultura, que pasou a ser de don Xacobe Quiroga. O seu herdeiro era D. Castro de Oca.
Diego Díaz de Freijo.- Dotou dúas sepulturas a carón do altar da Nosa Señora de Graza.
Iñigo López de Orozco.- Foi enterrado no seu nicho. Eran os seus herdeiros o Marqués de Avendaño e os Señores da Barreira..
Inés Fernández.- Fundou una sepultura que era descoñecida no século XVIII.
Aldara López.- Dotou unha sepultura, con emprazamento descoñecido.
Licenciado Vasco de Cuéllar.- Unha sepultura dotada, a carón do altar da Nosa Señora de Graza. Era o seu herdeiro Xoán García das Seixas, viciño da Coruña.
Xoán Sánchez de Alaejos.- Dotou unha sepultura a carón da de Covarrubias. Non sabían cal era.
Don Carlos de Valcarce.- Unha sepultura dotada. Averiguaron e fixaron o seu emprazamento, despois de abriren o Libro de Sepulturas.
Catarina Ares de Búa.- Dotou unha sepultura de emprazamento descoñecido , fixando renda en Albán.
ENTERRAMENTOS DOTADOS DE UBICACIÓN NON COÑECIDA
Rodrigo de Sárria, por enterro e sepultura deixou o seu lugar de Domiz ( 13.02.1504 )
Xoán Castaño, de Sárria, no seu testamento, mandou ser enterrado na igrexa mosteiral ( 26.08.1523 )
Bartolomeu de Tosal, dotou o seu enterraemnto ( 1526 )
Lope de Río, de Barbadelo, polo seu enterramento e misa dotada, testou a favor do mosteiro a parte que tiña na Casa da Rúa, en Sal Salvador de Sárria ( 9.11.1529 ).
Xoán Rodríguez, tendeiro, testou ser enterrado na igrexa da Madalena ( 22.10.1598)
Catarina de Quiroga , sepultura dotada, con dúas misas e responsos ( 8-10.1661 )
Mónica de Arbieto, fundou misas e dotou sepultura, entre os altares de San Xosé e da Nosa Señora de Graza.
María González, muller do escribano Diego Álvarez. Había dúbidas de se fora enterrada na sepultura do licenciado Xoán Díaz de Guitián, tío do seu marido, que era a dos seus avós Ares de Páramo e Clara Díaz , correspondente á úlima pedra indo cara a sancristía dende o altar de Graza, ou de non ser esa a foxa seria a de Ana de Balboa.
Pedro Rodríguez, sepultura e misa dotada ( 28.12.1679 )
PADROADO DOS CONDES DE LEMOS SOBRE O MOSTEIRO DA MADALENA
En 24.07.1693 o Conde de Lemos e Marqués de Sárria, don Francisco Fernández de Castro e Andrade , por representación, solemnizou o Padroado da Casa de Lemos en beneficio do Mosteiro da Madalena, acordado:
..... 2 " Mais coonsentiu o dito Convento poida poñer a Súa Excelenza e sucesores e fora da igrexa e Capela maior os escudos das súas armas.
3.- Item que na Capela Maior non se poda enterrar ninguén senón as´Súas Excelenzas , e persoas da súa Casa , ou a quen para iso lles dean licenza os ditos Señores Condes.
.....3º.- E por canto na Capela Maior está un nicho e nel sepultado Nuno Álvarez de Guitián , Mestrescola que foi de Ourense , " consinte " a Súa Excelenza quede así por canto foi benfeitor facendo de cantaría a Capela Maior , como está na banda da Epístola".
ACORDO DO PRIOIRO DA MADALENA E O PÁRROCO DE SAN SALVADOR DE SÁRRIA POR CAUSA DOS ENTERROS NA IGREXA DE SANTA MARÍA MADALENA.
( 26.12.1776 ) Acordaron:......" Que sempre que calqueira defunto se teña que enterrar no referido Convento ( en non indo a búscalo á casa ) a recibilo dende a reixa máis de perto da súa Igrexa , e dende a dita reixa ha presidir o referido Padre Prioiro, os seus sucesores, ou quen o represente , e o mesmo a súa Cruz , mais se o dito don Diego ( párroco de San Salvador ) , os seus, ou quen faga as súas veces , quixesen entrar con estola e Cruz na Igrexa do Convento tampouco se lles poda impedir . con tal que non sexa presidindo dende a dita reixa.
Emporiso se dentro dese tarreo ( curral ou lonxa) , por casualidade ou por accidente morrese alguna outra persoa que non sexa individuo ou familia do Convento no que se comprehende o Hospitaleiro, e mesmo que non sexa Pelengrín dos que van ao Glorioso Apóstolo Santiago, pois de costume son hospedados á ida, e non á volta, pasando recado o Padre Prioiro ou os seus sucesores , ha baixar a entregar os que nesta maneira morran ao actual Cura ou os seus nunha das reixas da dita lonxa, e se o defunto tivese disposto que o enterren na Igrexa do Convento non se lles ha impedir por este motivo aos Curas a perceción de todo o seu dereito parroquial, así como a condución do corpo á parroquia, no primeiro caso.
É tamén condición que se o defunto viñese procisionalmente de cara a Áspera , ou parte inferior do Convento quede ao arbitrio do Cura entrégalo po calquera delas . non ha poder presidir como dito queda.
***********************************************************************************
ENTERRAMENTOS NA LONXA DA IGREXA DO CONVENTO
Posiblemente cara mediados do século XIX , ao se saturar a adro-cemiterio de San Salvador e o da contorna da capela de San Marco, se fixesen enterramentos no espazo de tarreo de a carón da porta gótica da segunda igrexa, muro da capela de San Xosé e muro oeste da Capela Maior, tarreo que na década de 1950 foi rebaixado na súa maior parte para facer a escaleira de acceso á actual lonxa . Para facer esa obra, que coincide co redescubrimento do tapiado pórtico de Santa María Madalena, segundo datos facilitados polo padre mercedario Xaime Solla Fontán, que colaborou nos traballos de rebaixo, sendo estudante , houbo que retirar as pedras graníticas de un bon número de enterramentos a ras do chan, sendo algunas reaproveitadas na parede que cerra a lonxa-xardín.
****************************************************************************************************************************************
OS ENTERRAMENTOS DESPOIS DA CHEGADA DOS MERCEDARIOS ( 1896 )
Para maior comodidade no acceso entre a igrexa e a sancristía os mercedarios suprimiron o sartego do nicho de Orozo, retirando o sartego e a estatua pétrea de don Iñigo, Sánchez de Orozco, que foi recollida polo Marqués de Ugena, permanecendo moitos anos no Parque de "Villa Andrea". Andando o tempo foi reintegrada ao Convento, sendo colocada ao ar libre no xardín de entrada ao Colexio da Mercé. Pasou máis adiante para o interior da igrexa conventual, sendo colocada perto do antigo arcosolio do Señor de Betote, de onde fora retirada, poñéndoa baixo dun dos arcos góticos da esquerda da antiga capela de San Lourenzo ( do Rosario, para os mercedarios). En 2015 , foi retirado o altar da Virxe do Rosario, pasando as súas imaxes para o coro, a capela recuperou o aspecto das primeiras décadas do século XVI.
Tamén foi aberto o arcosolio que fora previsto para enterramento dos membros da familia Ribadeneira , e convertido en arco diáfano , permitu ao paso direito entre a Capela do Cristo e a Capela Maior.
Do Mosteiro da Madalena tamén foi retirada una estatua funeraria que representaba un cabaleiro, e que permanceu moitos anos depositada nun alpendre da Casa Novoa ( Praza da Constitución nº 2-4 ), e que estaría riba dalgún eliminado sartego. Acabou sendo propiedade de don Manuel Rivera ( @ "Tapas" ) quen a vendeu a un anticuario catalán, na década de 1960 , non habendo constancia de onde se acha na actualidade.
O OSARIO DO CLAUSTRO
Cando os mercedarios acordaron pisar de madeira a igrexa eliminaron as lastras das antigas foxas, ao tempo que retiraron os osos conservados, que mesturados, pasaron para o osario feito a propósito no pórtico románica do claustro, cegad0 pola parte da igrexa, e na porta puxeron a lenda "Vita aeterna".
NICHO DO PADRE SEVERINO VEGA CID
Cando faleceu o ecónomo de San Salvador de Sárria, e varias veces comendador da comunidade mercedaria de Sárria, o ourensán Padre Severino Vega Cid, moi querido por todos os sarriaos, pola súa xenerosidade e exemplar apostolado, por suscrición popular foi adquirido un nicho, no primeiro treito do lateral esquerdo do Cemiterio Municipal, onde foi enterrado Tamén foi enterrado nese nicho o párroco de Santa Mariña de Sárria, don Xosé García.
TRASLADO DOS RESTOS ANTIGOS AO PANTEÓN DE VAAMONDE
Os restos procedentes da igrexa conventual , que por máis de 100 anos estiveran recollidos no osario a porta románica do claustro foron depositados no Panteón de Vaamonde, propiedade dos mercedarios, por herdanza recibida de dona Concepción Ulloa Lois. Tamén se recolleron nel os restos dos leigos e relixiosos falecidos no Convento de Sárria.
************************************************************************************
4.-
Era un sartego-altar que foi dotado por Gómez Pérez, cura de Santiago de Farbán. perto da portiña gótica de entrada á sancristía. Consérvase o arco gótico. No seculo XVIII descoñecían a identidade dos seus herdeiros.
SEPULTURAS DOTADAS
Pedro López Saavedra. ( da Casa Grande de Sárria )- Dotou a Capela de San Xosé, con cinco sepulturas dentro dela. Fundou ademías unah misa cantada o día de San Xoán Batista e cinco rezadas , que rendaban 8 fanegas de pan e dous capóns no lugar do Pico ( Barbadelo ) . Redemiron as fanegas e quedaron os capóns como trenda,
Pedro Rodríguez de Sárria.- Unha sepultura e unha misa, por unha fanega de pan en Arxemil..Descoñecían quen eran os herdeiros.
Gómez Pérez, Cura de Santiago de Farbán.Fundou a Capela de San Bartolomeu , que era o nicho de altar , a carón da porta da sancristía , onde estaba enterrado.Fundou dúas misas cantadas.
Xacobe de Quiroga.- Dotou unha sepultura a carón da Capela de San Xosé.
Gaspar de Quiroga e dona María Pallares.- Fundaron una sepultura, que pasou a ser de don Xacobe Quiroga. O seu herdeiro era D. Castro de Oca.
Diego Díaz de Freijo.- Dotou dúas sepulturas a carón do altar da Nosa Señora de Graza.
Iñigo López de Orozco.- Foi enterrado no seu nicho. Eran os seus herdeiros o Marqués de Avendaño e os Señores da Barreira..
Inés Fernández.- Fundou una sepultura que era descoñecida no século XVIII.
Aldara López.- Dotou unha sepultura, con emprazamento descoñecido.
Licenciado Vasco de Cuéllar.- Unha sepultura dotada, a carón do altar da Nosa Señora de Graza. Era o seu herdeiro Xoán García das Seixas, viciño da Coruña.
Xoán Sánchez de Alaejos.- Dotou unha sepultura a carón da de Covarrubias. Non sabían cal era.
Don Carlos de Valcarce.- Unha sepultura dotada. Averiguaron e fixaron o seu emprazamento, despois de abriren o Libro de Sepulturas.
Catarina Ares de Búa.- Dotou unha sepultura de emprazamento descoñecido , fixando renda en Albán.
ENTERRAMENTOS DOTADOS DE UBICACIÓN NON COÑECIDA
Rodrigo de Sárria, por enterro e sepultura deixou o seu lugar de Domiz ( 13.02.1504 )
Xoán Castaño, de Sárria, no seu testamento, mandou ser enterrado na igrexa mosteiral ( 26.08.1523 )
Bartolomeu de Tosal, dotou o seu enterraemnto ( 1526 )
Lope de Río, de Barbadelo, polo seu enterramento e misa dotada, testou a favor do mosteiro a parte que tiña na Casa da Rúa, en Sal Salvador de Sárria ( 9.11.1529 ).
Xoán Rodríguez, tendeiro, testou ser enterrado na igrexa da Madalena ( 22.10.1598)
Catarina de Quiroga , sepultura dotada, con dúas misas e responsos ( 8-10.1661 )
Mónica de Arbieto, fundou misas e dotou sepultura, entre os altares de San Xosé e da Nosa Señora de Graza.
María González, muller do escribano Diego Álvarez. Había dúbidas de se fora enterrada na sepultura do licenciado Xoán Díaz de Guitián, tío do seu marido, que era a dos seus avós Ares de Páramo e Clara Díaz , correspondente á úlima pedra indo cara a sancristía dende o altar de Graza, ou de non ser esa a foxa seria a de Ana de Balboa.
Pedro Rodríguez, sepultura e misa dotada ( 28.12.1679 )
PADROADO DOS CONDES DE LEMOS SOBRE O MOSTEIRO DA MADALENA
En 24.07.1693 o Conde de Lemos e Marqués de Sárria, don Francisco Fernández de Castro e Andrade , por representación, solemnizou o Padroado da Casa de Lemos en beneficio do Mosteiro da Madalena, acordado:
..... 2 " Mais coonsentiu o dito Convento poida poñer a Súa Excelenza e sucesores e fora da igrexa e Capela maior os escudos das súas armas.
3.- Item que na Capela Maior non se poda enterrar ninguén senón as´Súas Excelenzas , e persoas da súa Casa , ou a quen para iso lles dean licenza os ditos Señores Condes.
.....3º.- E por canto na Capela Maior está un nicho e nel sepultado Nuno Álvarez de Guitián , Mestrescola que foi de Ourense , " consinte " a Súa Excelenza quede así por canto foi benfeitor facendo de cantaría a Capela Maior , como está na banda da Epístola".
ACORDO DO PRIOIRO DA MADALENA E O PÁRROCO DE SAN SALVADOR DE SÁRRIA POR CAUSA DOS ENTERROS NA IGREXA DE SANTA MARÍA MADALENA.
( 26.12.1776 ) Acordaron:......" Que sempre que calqueira defunto se teña que enterrar no referido Convento ( en non indo a búscalo á casa ) a recibilo dende a reixa máis de perto da súa Igrexa , e dende a dita reixa ha presidir o referido Padre Prioiro, os seus sucesores, ou quen o represente , e o mesmo a súa Cruz , mais se o dito don Diego ( párroco de San Salvador ) , os seus, ou quen faga as súas veces , quixesen entrar con estola e Cruz na Igrexa do Convento tampouco se lles poda impedir . con tal que non sexa presidindo dende a dita reixa.
Emporiso se dentro dese tarreo ( curral ou lonxa) , por casualidade ou por accidente morrese alguna outra persoa que non sexa individuo ou familia do Convento no que se comprehende o Hospitaleiro, e mesmo que non sexa Pelengrín dos que van ao Glorioso Apóstolo Santiago, pois de costume son hospedados á ida, e non á volta, pasando recado o Padre Prioiro ou os seus sucesores , ha baixar a entregar os que nesta maneira morran ao actual Cura ou os seus nunha das reixas da dita lonxa, e se o defunto tivese disposto que o enterren na Igrexa do Convento non se lles ha impedir por este motivo aos Curas a perceción de todo o seu dereito parroquial, así como a condución do corpo á parroquia, no primeiro caso.
É tamén condición que se o defunto viñese procisionalmente de cara a Áspera , ou parte inferior do Convento quede ao arbitrio do Cura entrégalo po calquera delas . non ha poder presidir como dito queda.
***********************************************************************************
ENTERRAMENTOS NA LONXA DA IGREXA DO CONVENTO
Posiblemente cara mediados do século XIX , ao se saturar a adro-cemiterio de San Salvador e o da contorna da capela de San Marco, se fixesen enterramentos no espazo de tarreo de a carón da porta gótica da segunda igrexa, muro da capela de San Xosé e muro oeste da Capela Maior, tarreo que na década de 1950 foi rebaixado na súa maior parte para facer a escaleira de acceso á actual lonxa . Para facer esa obra, que coincide co redescubrimento do tapiado pórtico de Santa María Madalena, segundo datos facilitados polo padre mercedario Xaime Solla Fontán, que colaborou nos traballos de rebaixo, sendo estudante , houbo que retirar as pedras graníticas de un bon número de enterramentos a ras do chan, sendo algunas reaproveitadas na parede que cerra a lonxa-xardín.
****************************************************************************************************************************************
OS ENTERRAMENTOS DESPOIS DA CHEGADA DOS MERCEDARIOS ( 1896 )
Para maior comodidade no acceso entre a igrexa e a sancristía os mercedarios suprimiron o sartego do nicho de Orozo, retirando o sartego e a estatua pétrea de don Iñigo, Sánchez de Orozco, que foi recollida polo Marqués de Ugena, permanecendo moitos anos no Parque de "Villa Andrea". Andando o tempo foi reintegrada ao Convento, sendo colocada ao ar libre no xardín de entrada ao Colexio da Mercé. Pasou máis adiante para o interior da igrexa conventual, sendo colocada perto do antigo arcosolio do Señor de Betote, de onde fora retirada, poñéndoa baixo dun dos arcos góticos da esquerda da antiga capela de San Lourenzo ( do Rosario, para os mercedarios). En 2015 , foi retirado o altar da Virxe do Rosario, pasando as súas imaxes para o coro, a capela recuperou o aspecto das primeiras décadas do século XVI.
Tamén foi aberto o arcosolio que fora previsto para enterramento dos membros da familia Ribadeneira , e convertido en arco diáfano , permitu ao paso direito entre a Capela do Cristo e a Capela Maior.
Do Mosteiro da Madalena tamén foi retirada una estatua funeraria que representaba un cabaleiro, e que permanceu moitos anos depositada nun alpendre da Casa Novoa ( Praza da Constitución nº 2-4 ), e que estaría riba dalgún eliminado sartego. Acabou sendo propiedade de don Manuel Rivera ( @ "Tapas" ) quen a vendeu a un anticuario catalán, na década de 1960 , non habendo constancia de onde se acha na actualidade.
O OSARIO DO CLAUSTRO
Cando os mercedarios acordaron pisar de madeira a igrexa eliminaron as lastras das antigas foxas, ao tempo que retiraron os osos conservados, que mesturados, pasaron para o osario feito a propósito no pórtico románica do claustro, cegad0 pola parte da igrexa, e na porta puxeron a lenda "Vita aeterna".
NICHO DO PADRE SEVERINO VEGA CID
Cando faleceu o ecónomo de San Salvador de Sárria, e varias veces comendador da comunidade mercedaria de Sárria, o ourensán Padre Severino Vega Cid, moi querido por todos os sarriaos, pola súa xenerosidade e exemplar apostolado, por suscrición popular foi adquirido un nicho, no primeiro treito do lateral esquerdo do Cemiterio Municipal, onde foi enterrado Tamén foi enterrado nese nicho o párroco de Santa Mariña de Sárria, don Xosé García.
TRASLADO DOS RESTOS ANTIGOS AO PANTEÓN DE VAAMONDE
Os restos procedentes da igrexa conventual , que por máis de 100 anos estiveran recollidos no osario a porta románica do claustro foron depositados no Panteón de Vaamonde, propiedade dos mercedarios, por herdanza recibida de dona Concepción Ulloa Lois. Tamén se recolleron nel os restos dos leigos e relixiosos falecidos no Convento de Sárria.
************************************************************************************
4.-
A CAPELA DE SANTIAGO DO MERCADO.
Vencellada ao Arcediago de Sárria, están documentados enterramentos nela, e aínda darredor de 1850 estaba en pé. Non hai constancia de que fosen retirados os restos óseos .
Fernán Rodrigues fillo de Xoana Rodrigues Diego Peres deixou una herdade a esta capela , antes de 1393, polo dereito de ser enterrado alí..
************************************************************************************
5.-
Vencellada ao Arcediago de Sárria, están documentados enterramentos nela, e aínda darredor de 1850 estaba en pé. Non hai constancia de que fosen retirados os restos óseos .
Fernán Rodrigues fillo de Xoana Rodrigues Diego Peres deixou una herdade a esta capela , antes de 1393, polo dereito de ser enterrado alí..
************************************************************************************
5.-
A CAPELA DE SAN MARCO .- Era unha capela da propiedade do Arcediago de Sárria, situada perto da Fortaleza de Sárria, na parroquia de San Salvador, non lonxe da actual Casa de Curvos.
Nos anos finais do século XVIII e primeiros do XIX, como a igrexa de Santa Mariña estaba saturada de enterramentos, foron levados alí varios corpos de fregueses faleciods nesa parroquia.
A capela debeu estar en pé ata darredor de 1840.
************************************************************************************
6.-
************************************************************************************
6.-
A CAPELA DE SANTA MARÍA DE BARBADELO.-
Estaba perto do Mosteiro da Madalena e da Fortaleza. e formaba parte do conxunto do misterio. Está documentado o enterramento nela do sogro, marido e fillos de Sabela da Vilavella.
( 1512 ) Sepan quantos esta carta de donación vieren como yo doña Ysabel de Vilavella , mujer que finqué de de Rodrigalvarez de Valcarcere , mi señor difunto que sancta gloria aya :
Digo que por quanto el dicho Señor Rodrigalvarez se fallescio desta presente vida e al tiempo de su vida e muerte no tovo disposición para hordenar su testamento e porque el dio su pode complido para lo hacer a mi y al reberendo padre el vachiller de la madalena de Sarria, ansi por virtud del dicho poder como porque Garcia Rodriguez de Valcarce, padre del dicho Rodrigo Alvarez estaba sepultado y enterrado en el dicho monesterio , por razón de lo qual fue acordado de sepultar el dicho Rodrigo , mi marido e señor en el dicho monesterio e capilla de Ntra Señora de Santa Maria de Varvadelo que es sita en el dicho monestrio , donde al presente está enterrado, por ende por limosina e por servicio de Dios e porque Dios de galardón a los dichos Garcia Diaz de Valcarcer e Rodrigalvarez, mi mairio e hijos que allí están asimismo sepultados e a mi e a los que de mi venieren , otorgo e conosco que desde agora dono e doto al dicho monesterio e capilla de nuestra Señora de Varvadelo , donde el dicho mi marido esta sepultado para agora e para siempre jamás, por juro de heredad , conviene a saber que el lugar de Vilar do Monte, anexo al mi coto de Río....con cargo que pongo al dicho Prior e Frayres del dicho monesterio que son e fueren de aquí adelante que digan las misas e sacrificios seguientes. en dia de nra señora de Agosto una misa cantada con su responso en la dicha capilla , aviendo mas parte en las otras misas e sacrificios que en el dicho monesterio se celebraren ... a condición que otro ninguno no se pueda sepultar en la dicha capilla , ni los frayres lo consientan salvo si fueren herederos e descendientes del dicho Rodrigalvarez e de la dicha Señora doña Ysabel e de Constança Garcia de Valcarcer , su hermana y de sus hijos e marido".
Esta capela debeu desaparecer no século XVIII
Estaba perto do Mosteiro da Madalena e da Fortaleza. e formaba parte do conxunto do misterio. Está documentado o enterramento nela do sogro, marido e fillos de Sabela da Vilavella.
( 1512 ) Sepan quantos esta carta de donación vieren como yo doña Ysabel de Vilavella , mujer que finqué de de Rodrigalvarez de Valcarcere , mi señor difunto que sancta gloria aya :
Digo que por quanto el dicho Señor Rodrigalvarez se fallescio desta presente vida e al tiempo de su vida e muerte no tovo disposición para hordenar su testamento e porque el dio su pode complido para lo hacer a mi y al reberendo padre el vachiller de la madalena de Sarria, ansi por virtud del dicho poder como porque Garcia Rodriguez de Valcarce, padre del dicho Rodrigo Alvarez estaba sepultado y enterrado en el dicho monesterio , por razón de lo qual fue acordado de sepultar el dicho Rodrigo , mi marido e señor en el dicho monesterio e capilla de Ntra Señora de Santa Maria de Varvadelo que es sita en el dicho monestrio , donde al presente está enterrado, por ende por limosina e por servicio de Dios e porque Dios de galardón a los dichos Garcia Diaz de Valcarcer e Rodrigalvarez, mi mairio e hijos que allí están asimismo sepultados e a mi e a los que de mi venieren , otorgo e conosco que desde agora dono e doto al dicho monesterio e capilla de nuestra Señora de Varvadelo , donde el dicho mi marido esta sepultado para agora e para siempre jamás, por juro de heredad , conviene a saber que el lugar de Vilar do Monte, anexo al mi coto de Río....con cargo que pongo al dicho Prior e Frayres del dicho monesterio que son e fueren de aquí adelante que digan las misas e sacrificios seguientes. en dia de nra señora de Agosto una misa cantada con su responso en la dicha capilla , aviendo mas parte en las otras misas e sacrificios que en el dicho monesterio se celebraren ... a condición que otro ninguno no se pueda sepultar en la dicha capilla , ni los frayres lo consientan salvo si fueren herederos e descendientes del dicho Rodrigalvarez e de la dicha Señora doña Ysabel e de Constança Garcia de Valcarcer , su hermana y de sus hijos e marido".
Esta capela debeu desaparecer no século XVIII
**********************************************************************************
SÉCULO XIX
A partir de 1820 foron habilitados novos espazos fora das igrexas, por imposición do Goberno Constitucional., con notable mellora da saúde pública, xa que a saturación de cadáveres nas foxas abertas no chan dos templos producía focos de infección. En Sárria non había o costume extendido en outras zonas, consistente en botar cal vivo nas foxas para minimizar os efectos da putrefacción.
************************************************************************************
7.-
ADRO SUR DE SAN SALVADOR
O espazo, non moi amplo, existente entra a igrexa e sancristía, a Cortiña de Ferreiró e a Cortiña de Capón serviu para enterramentos entre 1820 e 1840. Cando se fixo a Sancristía Nova ( a finais dos anos 1950) apareceron algús restos óseos.
************************************************************************************
8.-
ADRO SUR DE SAN SALVADOR
O espazo, non moi amplo, existente entra a igrexa e sancristía, a Cortiña de Ferreiró e a Cortiña de Capón serviu para enterramentos entre 1820 e 1840. Cando se fixo a Sancristía Nova ( a finais dos anos 1950) apareceron algús restos óseos.
************************************************************************************
8.-
CONTORNA DA CAPELA DE SAN MARCO
Entre 1840 e 1870 fixo de cemiterio xeral da vila o antigo Campo de San Marco, perto dos foxos do lado suroeste da Fortaleza, e onde estivera a capela do Evanxelista ( que en 1853 xa estaba a pardiñeiro). Ese espazo acabou quedando integrado no Campo da Feira
**********************************************************************************
9.-
CEMITERIO MUNICIPAL
CEMITERIO MUNICIPAL
Darredor de 1870 o Concello promoveu a construcción dun CEMITERIO MUNICIPAL para servizo das parroquia da vila , para o que mercou á familia Lois parte da antiga Horta do Pombal do Mosteiro da Madalena, que fora desamortizada e púxolle darredor unha alta cerca.
O Cemiterio Municipal destinouse a enterramentos das parroquias de San Salvador e Santa Mariña de Sárria e da de San Martiño de Requeixo.
Na parte baixa do cemiterio había un espazo con entrada independente , arredado por paredes e destinado a CEMITERIO CIVIL, para acoller os restos mortais de réprobos, non católicos e masóns . Diversos intentos de convertir o Cemiterio Municipal nun cemiterio "católico", por definición, baixo do control dos párrocos da vila, non deron resultado pola oposición dos concellos de corte liberal. Esa actitude levou tamén á supresión da "Capela" alzada no remate do cemiterio que quedou reducida a almacén e a ocasional sala de autopsias, sen que desen froito os intentos de restauración da finalidade relixiosa dese espazo , correndo en todo momento o Concello coa xestión do cemiterio.
CEMITERIO VELLO
Como o Cemiterio se fixera nun charqueiro, o que producía efectos non desexados , xa que mesmo en algunas ocasións se producían "afloramentos" de cadáveres, o Concello acordou facer un cano central para que fixese de sangradorio e eliminar así a humidade do solo.
En aplicación do Regulamento do Cemiterio foron enaxenadas parcelas individualizadas, en propiedade, de maneira que a maior parte dos enterrramentos son da plena propiedade das familias, que pagaron os dereitos correspondentes e foron autorizadas a alzar nichos , ou, na parte central poñer nichos baixos ou sepulturas na terra, pedindo ademáis autorización para poñer lápidas e cruces.
Como os sucesivos Concellos non fixeron unificación de criterios e cada titular de parceliña fixo o que lle veu en gana, o cemiterio "municipal" presenta un aspecto caótico, antiestético , con difícil accesibilidade tanto para o acto do enterramento como para a limpeza e mantemento de sepulturas. Ao desastroso resultado de feísmo contribuiu a nefasta xestión de funcionarios municipais que con favoritismos e actuacións irregulares consentiron actuacións que van contra toda norma estética e que conculcan toda norma de piedade e respecto á memoria dos mortos , por ser necesario, en moitos casos, pasar por riba das sepulturas para chegar ás situadas en zonas do interior das sección centrais.
Na década de 1970 o incremento de poboación na vila deu lugar a unha situación crítica, ao non haber enterramentos dispoñibles, de maneira que apareceu un mercado negro que, amparado na urxenza e necesidade xurdidas das situación de necesidade de lugares para o enterramento, fixo que a venda de "ocos de nichos" alcanzase prezos raianos no abuso, para particular satisfación de intermediarios que lograron grandes gaños na súa intermediación, e que aproveitando a información privillexida , darredor do coñecemento de ocos en mans de familias ausentadas de longos anos da vila, onde non mantiñan vencelllos, chegaron a documentar vendas de dubidosa orixe e de escasa ética. E en algún casos houbo que facer algún enterramento nos camiños interiores.
Esa situación levou a que o pobo sarriao alzase a súa voz crítica ata que finalmente o Concello tomou a detreminación de facer unha ampliación do Cemiterio , cen anos despois da primeira construción promovida polo Municipio, e cando o número de habitantes era xa superior en dez veces ao de 1870.
O cemiterio alzado na segunda metade do século XIX , agora coñecido como Cemiterio Vello, foi dotado dunha alta porta en arco, con un camiño central que remataba na Capela, e outro trasversal que determinaba unha partición en catro seccións. As paredes laterais no primeiro treito, cerran fieiras de nichos en pedra de cantaría adosados que foron promovidos á marxe do Concello , polas familias "principais" sen satisfacer dereitos, razón pola que o Concello, anos depois, esixiu a regularización do pagamento.
O Concello vendeu a perpetuidade os dereitos de propiedade tanto dos nichos como das foxas na terra. Para enterramento de pobres , transaúntes e asilados o Concello reservou as partes traseiras do espazo funerario, a dereita e esquerda da Capela.Como o Cemiterio se fixera nun charqueiro, o que producía efectos non desexados , xa que mesmo en algunas ocasións se producían "afloramentos" de cadáveres, o Concello acordou facer un cano central para que fixese de sangradorio e eliminar así a humidade do solo.
En aplicación do Regulamento do Cemiterio foron enaxenadas parcelas individualizadas, en propiedade, de maneira que a maior parte dos enterrramentos son da plena propiedade das familias, que pagaron os dereitos correspondentes e foron autorizadas a alzar nichos , ou, na parte central poñer nichos baixos ou sepulturas na terra, pedindo ademáis autorización para poñer lápidas e cruces.
Como os sucesivos Concellos non fixeron unificación de criterios e cada titular de parceliña fixo o que lle veu en gana, o cemiterio "municipal" presenta un aspecto caótico, antiestético , con difícil accesibilidade tanto para o acto do enterramento como para a limpeza e mantemento de sepulturas. Ao desastroso resultado de feísmo contribuiu a nefasta xestión de funcionarios municipais que con favoritismos e actuacións irregulares consentiron actuacións que van contra toda norma estética e que conculcan toda norma de piedade e respecto á memoria dos mortos , por ser necesario, en moitos casos, pasar por riba das sepulturas para chegar ás situadas en zonas do interior das sección centrais.
Na década de 1970 o incremento de poboación na vila deu lugar a unha situación crítica, ao non haber enterramentos dispoñibles, de maneira que apareceu un mercado negro que, amparado na urxenza e necesidade xurdidas das situación de necesidade de lugares para o enterramento, fixo que a venda de "ocos de nichos" alcanzase prezos raianos no abuso, para particular satisfación de intermediarios que lograron grandes gaños na súa intermediación, e que aproveitando a información privillexida , darredor do coñecemento de ocos en mans de familias ausentadas de longos anos da vila, onde non mantiñan vencelllos, chegaron a documentar vendas de dubidosa orixe e de escasa ética. E en algún casos houbo que facer algún enterramento nos camiños interiores.
Esa situación levou a que o pobo sarriao alzase a súa voz crítica ata que finalmente o Concello tomou a detreminación de facer unha ampliación do Cemiterio , cen anos despois da primeira construción promovida polo Municipio, e cando o número de habitantes era xa superior en dez veces ao de 1870.
*********************
21.05.1924.- O Concello acordou a xubilación do enterrador Manuel María Armesto, por pasar dos 80 anos de idade e en atención á súa imposibilidade física, co co haber pasivo de 142 pesetas en cada un ano.
Obras no Cemiterio Municipal ( ano 1924 ): 2.000 pesetas.
En 1924 a Tarifa do arbitrio municipal por ocupacións no cemiterio estaban así :
1.- Por cada metro cadrado , ata 15, de ocupación para construcción de panteóns con catro ou máis sepulturas na superficie da súa base ( 100 pesetas )
2.- Por cada metro cadrado de máis que se ocupe de tarreo nas anteriores construcións ( 75 pesetas )
3.- Nos panteóns a que se refiren os números precedentes , por cada sepultura de aumento ( 125 pesetas)
4.- Por cada metro cadrado que se ocupe por nicho con unha sepultura ( 75 pesetas )
5.- Por igual ocupación con dúas sepulturas ( 85 pesetas )
6.- Por igual ocupación con tres sepuluras ( 90 pesetas )
7.- Por cada metro cadrado de sepulturas na terra a perpetuidade en punto sinalado como de preferenza ( 75 pesetas )
8.- Por igual ocupación en punto de non preferenza ( 50 pesetas )
9.- Pola colocación de unha cruz con ou sen inscición na sepultura do número 7º ( 20 pesetas )
10.- Pola colocación de unha cruz con ou sen inscición na sepultura do número 8ª ( 10 pesetas )
11.- Pola colocación de unha lápida de granto ou pizarra con inscrición na sepultura do número 7º ( 50 pesetas )
12.-Pola colocación de unha lápida de mármore , con inscrición e sen ornamentación, en cada sepultura do número 7º ( 60 pesetas )
13.-Por colocación de unha lápida de mármore, con inscrición e sen ornamentación, na sepultura do número 8º ( 25 pesetas )
14.- Por cada lápida de granito ou de pizarra , riba de sepultura do número 8º ( 20 pesetas )
15.- Por cada lápida de mármore con ornamentación ( 75 pesetas )
16.- Por cada lápida de granito con ornamentación ( 60 pesetas )
17.- Por arrodear as sepulturas dos números 7 e 8 con reixa metálica , que non poderá pasar de 75 centímetros de alto ( 100 pesetas )
18.- Pola colocación de cada lápida ou inscrición en toda clas de nichos ( 20 pesetas )
19.- Pola ocupación temporal de tarreo para sepultar en sitio de preferenza, o metro cadrado ( 20 pesetas.
20.- Pola ocupación temporal de tarreo para sepultar en sitio de non preferenza , o metro cadrado ( 5 pesetas )
21.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de primeira clas , pagarán 30 pesetas.
22.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de segunda clas ( 10 pesetas )
23.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de terceira clas ( 2 pesetas )
21.05.1924.- O Concello acordou a xubilación do enterrador Manuel María Armesto, por pasar dos 80 anos de idade e en atención á súa imposibilidade física, co co haber pasivo de 142 pesetas en cada un ano.
Obras no Cemiterio Municipal ( ano 1924 ): 2.000 pesetas.
En 1924 a Tarifa do arbitrio municipal por ocupacións no cemiterio estaban así :
1.- Por cada metro cadrado , ata 15, de ocupación para construcción de panteóns con catro ou máis sepulturas na superficie da súa base ( 100 pesetas )
2.- Por cada metro cadrado de máis que se ocupe de tarreo nas anteriores construcións ( 75 pesetas )
3.- Nos panteóns a que se refiren os números precedentes , por cada sepultura de aumento ( 125 pesetas)
4.- Por cada metro cadrado que se ocupe por nicho con unha sepultura ( 75 pesetas )
5.- Por igual ocupación con dúas sepulturas ( 85 pesetas )
6.- Por igual ocupación con tres sepuluras ( 90 pesetas )
7.- Por cada metro cadrado de sepulturas na terra a perpetuidade en punto sinalado como de preferenza ( 75 pesetas )
8.- Por igual ocupación en punto de non preferenza ( 50 pesetas )
9.- Pola colocación de unha cruz con ou sen inscición na sepultura do número 7º ( 20 pesetas )
10.- Pola colocación de unha cruz con ou sen inscición na sepultura do número 8ª ( 10 pesetas )
11.- Pola colocación de unha lápida de granto ou pizarra con inscrición na sepultura do número 7º ( 50 pesetas )
12.-Pola colocación de unha lápida de mármore , con inscrición e sen ornamentación, en cada sepultura do número 7º ( 60 pesetas )
13.-Por colocación de unha lápida de mármore, con inscrición e sen ornamentación, na sepultura do número 8º ( 25 pesetas )
14.- Por cada lápida de granito ou de pizarra , riba de sepultura do número 8º ( 20 pesetas )
15.- Por cada lápida de mármore con ornamentación ( 75 pesetas )
16.- Por cada lápida de granito con ornamentación ( 60 pesetas )
17.- Por arrodear as sepulturas dos números 7 e 8 con reixa metálica , que non poderá pasar de 75 centímetros de alto ( 100 pesetas )
18.- Pola colocación de cada lápida ou inscrición en toda clas de nichos ( 20 pesetas )
19.- Pola ocupación temporal de tarreo para sepultar en sitio de preferenza, o metro cadrado ( 20 pesetas.
20.- Pola ocupación temporal de tarreo para sepultar en sitio de non preferenza , o metro cadrado ( 5 pesetas )
21.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de primeira clas , pagarán 30 pesetas.
22.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de segunda clas ( 10 pesetas )
23.- Por cada inhumación que se realice de persoa pola que se teña celebrado funeral de terceira clas ( 2 pesetas )
PANTEÓNS DESTACADOS
PANTEÓN DE CASA VAAMONDE
É un panteón neogótico que garda os restos mortais de don Camilo García Vaamonde e da súa esposa dona Concepción Ulloa Lois, donos que foron da Casa de Vaamonde ( actual Casa do ConcellO )
É moi posible que este panteón fose proxectado por Daniel García Vaamaonde , sarriao, arquiteito municipal de Santiago de Compostela.
Como dona Concepción Ulloa Lois deixou todos os seus bens á Orde da Mercé, foron trasladados a este panteón os restos procedentes da antiga igrexa da Madalena, e ademáis os dos relixiosos mercedarios falecidos en Sárria a partir de 1896.
PANTEÓN DE CASA VAAMONDE
É un panteón neogótico que garda os restos mortais de don Camilo García Vaamonde e da súa esposa dona Concepción Ulloa Lois, donos que foron da Casa de Vaamonde ( actual Casa do ConcellO )
É moi posible que este panteón fose proxectado por Daniel García Vaamaonde , sarriao, arquiteito municipal de Santiago de Compostela.
Como dona Concepción Ulloa Lois deixou todos os seus bens á Orde da Mercé, foron trasladados a este panteón os restos procedentes da antiga igrexa da Madalena, e ademáis os dos relixiosos mercedarios falecidos en Sárria a partir de 1896.
PANTEÓN DE CASA GALLEGO
Na actualidade é propiedade de Xosé Manuel Rivas Santos
PANTEÓN DE VENANCIO VÁZQUEZ
PANTEÓN DE AMADEO MACÍA
ENTERRAMENTOS DE PERSOEIROS
* DIEGO PAZOS GARCÍA ( Rexistrador da Propiedade, historiador, economista )
* VENANCIO VÁZQUEZ LÓPEZ ( fabricante de chocolates, político, deputado)
* PADRE SEVERINO VEGA CID ( comendador mercedario, ecónomo de San Salvador )
* XOSÉ GARCÍA CASTRO ( párroco de Santa Mariña de Sárria )
* MANUEL SACO PRADEDA ( avogado, deputado provincial )
* PEDRO SACO PRADEDA ( médico )
* MANUEL SACO RIVERA ( abogado, deputado en Cortes)
* BASILIO BARREAL LÓPEZ ( industrial galleteiro )
* LUIS MACÍA VÁZQUEZ ( funcionario, escritor )
* RAMÓN BOUZA FERNÁNDEZ ( direitsr Colexio Felipe II, Centro FP )
*ANTONIO DÍAZ FUENTES ( avogado, deputado en Cortes, membro Academia XL)
*XOSÉ DÍAZ FUENTES ( escultor )
*VÍCTOR LÓPEZ VILLARABID ( xornalista
* DIEGO PAZOS GARCÍA ( Rexistrador da Propiedade, historiador, economista )
* VENANCIO VÁZQUEZ LÓPEZ ( fabricante de chocolates, político, deputado)
* PADRE SEVERINO VEGA CID ( comendador mercedario, ecónomo de San Salvador )
* XOSÉ GARCÍA CASTRO ( párroco de Santa Mariña de Sárria )
* MANUEL SACO PRADEDA ( avogado, deputado provincial )
* PEDRO SACO PRADEDA ( médico )
* MANUEL SACO RIVERA ( abogado, deputado en Cortes)
* BASILIO BARREAL LÓPEZ ( industrial galleteiro )
* LUIS MACÍA VÁZQUEZ ( funcionario, escritor )
* RAMÓN BOUZA FERNÁNDEZ ( direitsr Colexio Felipe II, Centro FP )
*ANTONIO DÍAZ FUENTES ( avogado, deputado en Cortes, membro Academia XL)
*XOSÉ DÍAZ FUENTES ( escultor )
*VÍCTOR LÓPEZ VILLARABID ( xornalista
SÉCULO XX
PRIMEIRA AMPLIACIÓN
SEGUNDA AMPLIACIÓN
SÉCULO XXI
CEMITERIO NOVO
**********************************************************************************
CEMITERIOS NO MEDIO RURAL SARRIAO
**********************************************************************************
CEMITERIOS NO MEDIO RURAL SARRIAO
PARROQUIA DE SANTIAGO DE FARBÁN
10).- Igrexa Vella de Santiago de Farbán.- Estivo onde agora se alza a Casa de Redondo. Non consta que retirasen de alí os restos humáns .O espazo foi desacralizado cando se construiu a nova igrexa parroquial ( século XVIII).
11).- Capela da Nosa Señora da Cousela ( desaparecida ).- Estivo entre Filloi e Vilariño.
12).- Igrexa Nova de Santiago de Farbán.- Foi alzada no Camiño de Albán, agora estrada do Mazadoiro a Lama Rigueira, sendo un santuario de moita devoción nos séculos XVIII e XIX.
13).-Adro-Cemiterio.- Ocupado inicialmente por nichos no lado sur, e con enterramentos no chan, o crecemento de mográfico da parroquia levou a que a maior parte das familias fixesen nichos ao norte e a leste. Ten entrada pola cancela principal e por un cancelo que dá ao camiño. No adro hai un cruceiro, e dando á estrada un peto de ánimas, complementado con un oco na fachada da igrexa coa inscrición "Ánimas benditas"
Panteón dos Herdeiros de Matías López.- Foi enterramento dun neto de Matías López e dunha criada ao servizo da familia. Foi adquirido pola familia Quiñoá.
************************************************************************************
13).-Adro-Cemiterio.- Ocupado inicialmente por nichos no lado sur, e con enterramentos no chan, o crecemento de mográfico da parroquia levou a que a maior parte das familias fixesen nichos ao norte e a leste. Ten entrada pola cancela principal e por un cancelo que dá ao camiño. No adro hai un cruceiro, e dando á estrada un peto de ánimas, complementado con un oco na fachada da igrexa coa inscrición "Ánimas benditas"
Panteón dos Herdeiros de Matías López.- Foi enterramento dun neto de Matías López e dunha criada ao servizo da familia. Foi adquirido pola familia Quiñoá.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DE VILAR DE SÁRRIA
14 ).- Hospital-Ermida de San Cosme do Carballal : Foi hospital de peregrinos, dcoumentado no século XIII, e finalmente capela.
15 ).- Capela de Santo Alberte: No lugar e Campo de Santo Alberte. O bispo de Lugo mandouna derrubar no século XVIII. Posibemnte estivese vencellado a un hospital de gafos, xa qu moi perto do seu emprazamento aínda pervive o topónimo de "Leira da Malata".E a capela , por un tempo, sería lugar de enterramento dos doentes de lepra alí vividores.
16 ).- Igrexa de San Salvador de Vilar de Sárria : No seu interior enterraban aos fregueses, estando as función fúnebres ao coidado da Confraría do Bon Xesús, constituida no século XVIII. Os señores da Casa da Nogueira, os Díaz do Castro e os Pumares da Ribeira, tiñan sepulturas dotadas en lugares privilexiados do tempo.Na igrexa de Vilar de Sárria enterraban tamén aos fregueses de San Martiño de Requeixo. E como para avisar das función fúnebres había que tocar as campanas, puxéronlles pleito os de Vilar de Sárria aos de Requeixo para que pagasen polo desgaste dos sinos, acordando fixar un tanto a favor da Fábica da igrexa de Vilar de Sárria con ocasión de cada enterro..
17).- Adro-Cemiterio : Arredor de 1820 os enterramentos comezaron a se facer no adro, e como a parroquia é de superficie considerable, axiña se presentou o problema da saturación, sen haber posiblidade de alargo, por estar a carón das casas e cinguida por camiños. Na actualidade a morfoloxía e disposición do espazo son tan problemáticas que as súas condicións e aspecto preludian o colapso, máis se ten en conta o feito de estar en zona de expansión urbana varios dos seus barrios, sen que teña capacidade para acoller o que do incremento poboacional se deriva.
.....................................................................
Proxecto dun Cemiterio en Barreiros .- Unha empresa particular pretendeu facer un cemiterio moderno , aberto para a xente da parroquia e de fora dela, e diante do rexeitamento viciñal, non saiu adiante o proxecto.
....................................................................
Estela funeraria de Vilar de Sárria ( romana ).-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN VICENZO DE BETOTE
14 ).- Hospital-Ermida de San Cosme do Carballal : Foi hospital de peregrinos, dcoumentado no século XIII, e finalmente capela.
15 ).- Capela de Santo Alberte: No lugar e Campo de Santo Alberte. O bispo de Lugo mandouna derrubar no século XVIII. Posibemnte estivese vencellado a un hospital de gafos, xa qu moi perto do seu emprazamento aínda pervive o topónimo de "Leira da Malata".E a capela , por un tempo, sería lugar de enterramento dos doentes de lepra alí vividores.
16 ).- Igrexa de San Salvador de Vilar de Sárria : No seu interior enterraban aos fregueses, estando as función fúnebres ao coidado da Confraría do Bon Xesús, constituida no século XVIII. Os señores da Casa da Nogueira, os Díaz do Castro e os Pumares da Ribeira, tiñan sepulturas dotadas en lugares privilexiados do tempo.Na igrexa de Vilar de Sárria enterraban tamén aos fregueses de San Martiño de Requeixo. E como para avisar das función fúnebres había que tocar as campanas, puxéronlles pleito os de Vilar de Sárria aos de Requeixo para que pagasen polo desgaste dos sinos, acordando fixar un tanto a favor da Fábica da igrexa de Vilar de Sárria con ocasión de cada enterro..
17).- Adro-Cemiterio : Arredor de 1820 os enterramentos comezaron a se facer no adro, e como a parroquia é de superficie considerable, axiña se presentou o problema da saturación, sen haber posiblidade de alargo, por estar a carón das casas e cinguida por camiños. Na actualidade a morfoloxía e disposición do espazo son tan problemáticas que as súas condicións e aspecto preludian o colapso, máis se ten en conta o feito de estar en zona de expansión urbana varios dos seus barrios, sen que teña capacidade para acoller o que do incremento poboacional se deriva.
.....................................................................
Proxecto dun Cemiterio en Barreiros .- Unha empresa particular pretendeu facer un cemiterio moderno , aberto para a xente da parroquia e de fora dela, e diante do rexeitamento viciñal, non saiu adiante o proxecto.
....................................................................
Estela funeraria de Vilar de Sárria ( romana ).-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN VICENZO DE BETOTE
18.- Igrexa de San Vicenzo.- ( Ás veces aparece como Santa María de Betote )
19.- Capela de Santa María.- Era anexa á igrexa parroquial ,
20.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DE BARBADELO
Cemiterios nos Mosteiros Medievais : Na Idade Media houbo na actual parroquia de Barbadelo varios mosteiros e eremitorios dentro dos que enterraban aos monxes e monxas ( algúns eran mosteiros dúplices ) e a aquelas persoas que lles facían ben ou lles entregaban doazóns para seren enterrados en sagrado.
21.- San Martiño de Barbadelo: Na actual aldea de San Martiño. Acabou sendo una capela ( desaparecida)
22.- San Pedro de Taíde.- Foi un dos mosteirolos ( Casa Maior ) dependente de San Xacobe de Barbadelo. Perviviu na Capela de Taíde , que estaba dentro da aldea, e foi queimada en 1936, sendo alzada de novo a carón da estrada de Vilamaior.
23.- Igrexa de Marzán: Depemdeu do Mosteiro de Meira e foi obxecto de troco. Non queda memoria do lugar de emprazamento.
23.- Igrexa de Marzán: Depemdeu do Mosteiro de Meira e foi obxecto de troco. Non queda memoria do lugar de emprazamento.
24.- Capela de San Silvestre : Posible ermitorio medieval, e por tanto puido albergar enterramentos.
25.- Capela de Santa Cecía: Aparece documentada esta advocación na Idade Medía, posiblemente referida a un eremitorio.
26.-Capela de San Miguel de Riáticos: Perto do Río Vao ( Rego de Cervos ), baixo do Castro das Paredes.
27.- Igrexa de Santiago de Barbadelo : Foi mosteiral, e coñecida sucesivamente como Casa Domni Adilani, "Loci Sancti Iacobi", Casa Barbatelli e Sancto Iacobi Barbatelli. Nela foron enterrados abades, monxes e monxas, e aqueles leigos benfeitores da igrexa e os fregueses do Mosteiro e Priorato ata darredor de 1820.
28.- Adro-Cemiterio .- Unha desafortunaa permisividade, tratándose da contorna dun monumento de especial valor, fixo que os enterramentos en terra desen pasor ao alzado de numerosos panteóns de boa altura, que obstaculizan as perspectivas por leste e norte. Ao quedar o adro arrodeado de camiños non houbo posibilidade de alargo , e tratándose dunha parroquia cun elevado número de casas presentouse o grave problema de falla de espazo e saturación. E así os viciños que non tiñan panteóns axuntaron medios e esforzos para facer un novo cemiterio, que convive no uso cos enterramentos que seguen a ser feitos no adro.
29.- Cemiterio Novo de Barbadelo.- Alzado a carón do Camiño de Santiago, perto do Campo da Festa e do Albergue de Peregrinos ( antiga escola ). Ten alta cerca e foi promovido polos viciños. Unha Escola Obradoiro fixo obras de embelecemento exterior, para evitar o feísmo da construción
***********************************************************************************
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DE MASIDE
30.- Igrexa de San Vicenzo de Maside ( desaparecida ) Foi lugar de enterramentos ata o século XVI. Pervive o lugar de San Vicenzo.
31.- Igrexa de San Pedro de Maside : Esta igrexa era "marco" no que estremaban á xurisdición de Samos, cara a dereita ( A Fonte e Zanfoga) e a xurisdición de Sárria ( á esquerda). Ata 1820 os enterramentos dos fregueses realizábanse ao pé dos altares e no corpo da igrexa. Os donos da Casa da Vilerma tiñan campas dotadas e privilexiadas.
32.- Adro-Cemiterio.- Como consecuencia das normas ditadas polos gobernos liberais, os enterramentos fixéronse no adro, na terra ou alzando panteóns. Os restos mortais dos párrocos enterrábanse a carón da porta principal.
Con ocasión do derrube do osario parroquial, deuse alongamento do espazo e darredor da igrexq e foron alzados un bon número de novos nichos, desaproveitando a ocasión xerada pola Concentración Parcelaria, que ben poidera rezzervar un espazo común para facer un cemiterio exento. Degrazadamnte non se aproveitou esa posilibidade, e os panteóns alzados inciden negativamente sobre o conxunto de igrexa e edificacións do arredor. Fronte ao adro, nunha finca da Casa de Carreiroá, Luisa Losada dotou un cruceiro que realza o espazo.
Con ocasión do derrube do osario parroquial, deuse alongamento do espazo e darredor da igrexq e foron alzados un bon número de novos nichos, desaproveitando a ocasión xerada pola Concentración Parcelaria, que ben poidera rezzervar un espazo común para facer un cemiterio exento. Degrazadamnte non se aproveitou esa posilibidade, e os panteóns alzados inciden negativamente sobre o conxunto de igrexa e edificacións do arredor. Fronte ao adro, nunha finca da Casa de Carreiroá, Luisa Losada dotou un cruceiro que realza o espazo.
33.- O Osario.- Fronte á porta principal da igrexa había un caseto no que se recollían os osos das foxas, cando se abrían para novos enterramentos. Cando nos novos panteóns se puxeron osarios familiares , e como non se lle daba atención, o osario parroquial foi retirado, e o seu espazo ocupado por novos nichos. Para os mozotes de Sárria, movidos pola curiosidade "o descubrimento e visitas" ao osario de Maside formaban parte das tradicións de obrigado cumprimento. E para os estudantes de Medicina da zona non deixaba de ser punto de interese, como lugar onde achar material para os seus estudos.
34.- Capela de San Lázaro ( a partir de 1890 integrada na vila de Sárria ). Estivo destinada a enterramentos dos gafos que falecían no Hospital de San Lázaro, deixando de facer enterramentos darredor do ano 1700, cando o Hospital se integrou na Obra Pía dos Hospitais de Santo Antón Abade e San Lázaro, da Vila de Sárria.
35 .- Souto de San Lázaro ( baixo da Corga do Convento )
Na década de 1960 ao facer obras de rebaixo no souto existente entre a Corga do Convento e a Ponte de San Lázaro apareceron restos óseos posiblemente vencellados ao antigo Hospita lde San Lázaro.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTALLA DE ARXEMIL
36.- Igrexa de Santalla de Arxemil ( ou Santalla de Maside )
37.- Adro-Cemiterio.-
*************************************************************************************
Na década de 1960 ao facer obras de rebaixo no souto existente entre a Corga do Convento e a Ponte de San Lázaro apareceron restos óseos posiblemente vencellados ao antigo Hospita lde San Lázaro.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTALLA DE ARXEMIL
36.- Igrexa de Santalla de Arxemil ( ou Santalla de Maside )
37.- Adro-Cemiterio.-
*************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE ORTOÁ
38.- Mosteiro medieval de San Salvador de Rosende
39.- A Parrocha.- Agora é só una referenza toponímica a un desaparecido templo parroquial medieval, no que se farían enterramentos.
40- Mosteiro de Santa María " in vila Ortolona"
41.-Igrexa de Santa María de Ortoá
42.- Adro-Cemiterio
..........................................
Peregrinando a Santiago en bicicleta, o crego francés Prosper Charles Remy faleceu de sutaque en Barreiros. Na súa lembranza, beira da estrada, púxose unha lápida coa lenda: " Prosper Charles Remy ( Pelerin de Strasbourg ) / Hic peregrinationem suam peregrinans finivit / Que le Seigneur Soit ta recompense / et celle de tous les pelerins / La Juventud de la IV Jornada Mundial/ Con S.S. Juan Pablo II / agradece tu ofrenda / Lembradeo cun prego. 17 / VIII / 1983./
*************************************************************************************
..........................................
Peregrinando a Santiago en bicicleta, o crego francés Prosper Charles Remy faleceu de sutaque en Barreiros. Na súa lembranza, beira da estrada, púxose unha lápida coa lenda: " Prosper Charles Remy ( Pelerin de Strasbourg ) / Hic peregrinationem suam peregrinans finivit / Que le Seigneur Soit ta recompense / et celle de tous les pelerins / La Juventud de la IV Jornada Mundial/ Con S.S. Juan Pablo II / agradece tu ofrenda / Lembradeo cun prego. 17 / VIII / 1983./
*************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DE MEIXENTE
43.- Igrexa de San Xulián de Meixente
44- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE BELANTE
45.- Igrexa de Santa María de Belante
46- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE BIVILLE
47 - Ermida de Santo Adrao- Capela de San Marco.- No lado sur da capela hai abertos na pena tres sartegos.
48.- Igrexa de San Miguel de Biville.-
49.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DA PINZA
50.- Mosteiro de San Mamede de "Ripa Logii
( Posiblemente houbo un eremitorio nun lugar denominado San Sadurniño, cuxa ubicación é hoxe descoñecida )
( Posiblemente houbo un eremitorio nun lugar denominado San Sadurniño, cuxa ubicación é hoxe descoñecida )
51.- Igrexa de San Salvador da Pinza
52.- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ANDRÉ DE PARADELA
53.- Igrexa de Santo André de Paradela
54.- Adro-Cemiterio.-
Nun nicho figura a seguinte lenda. " A la memoria de Dª JUANA SARRY/ ha fallecido en 1889, a los 34 años de edad / Esposa fiel , alma pura / Eras de madres modelo / Por eso esta sepultura / Colmo de nuestra amargura / Te abrió las puertas del cielo / R.I.P.
Nun nicho figura a seguinte lenda. " A la memoria de Dª JUANA SARRY/ ha fallecido en 1889, a los 34 años de edad / Esposa fiel , alma pura / Eras de madres modelo / Por eso esta sepultura / Colmo de nuestra amargura / Te abrió las puertas del cielo / R.I.P.
*************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE VILAMAIOR DE PARADELA
( SANTA MARÍA DE VILAMAIOR DE LOBATAIRA)
55.- Igrexa de Santa María de Vilamaior
56.- Adro-Cemiterio
57.- Cemiterio de Vilamaior.-
************************************************************************************
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DE NESPEREIRA
58- " Hermorici".- Eremitorio - Ermida da Nosa Señora da Cousela,. Na Idade Media, na aldea da Ermida, houbo un eremitorio ou mosteirolo, que deixou memoria na capela que había no curral da Casa de Baixo, sendo trasladado o culto á nova capela alzada por Antonio Arias López, sistituíndo á anterior, que foi cedida ao Bispado de Lugo. Ocasionalmente teñen aparecido restos de enterramentos, formados por liñas de pedras. A devoción da Virxe da Cousela foi una das máis espalladas na comarca ata o século XIX.
59.- Igrexa de Santiago de Nespereira.- Os Saavedra de Vilagudín e os donos da Casa do Candedo, así como os Gudín facían mandas por razón dos enterramentos e responsos e misas otadas riba deles.
60.- Adro-Cemiterio.- Está nivel moi alto con relación ao rueiro do lugar da Airexe, para o que se fixo una escaleira de pedra, e se colocou o acostumado reixado de ferro , en evitación de que os animais entrasen ao recinto.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DE CHORENTE
61.- Igrexa de San Sadurniño de Chorente.- Os donos da Casa do Pacio tiñan foxas dotadas.
62.- Adro-Cemiterio.- Consérvanse algúns enterramentos en terra, con lápidas alusivas.
63.- Cemiterio.- Á man dereita da pista que dende Airexe vai cara Nespereira foi alzado, por promoción dos viciños , un cemiterio exento, a uns 200 metros do templo.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MAMEDE DA CHANCA
64.- Igrexa de San Mamede da Chanca
65.- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE PIÑEIRA
66.- Mosteiro de San Paio de Piñeira ou de San Paio de Barbadelo ( medieval ) : A desaparecida igrexa mosteiral albergou as foxas das monxas moradoras alí e dos seus benfeitores. Pervive unha capela.
67.- Mosteiro de San Miguel de Piñeira ( medieval ) : Foi lugar de enterramento de monxes e benfeitores. Pervive a actual igrexa parroquial.
68.- Mosteirolo de San Xoán de Couso : "Sancti Iohanne in Comaro", foi lugar de enterramento dos relixiosos que alí moraron na Idade Media. Na actualidade é una capela sen destros nin culto , no medio dunha finca particular, na que foron roubadas as imaxes do seu altar
69 - Igrexa de San Miguel de Piñeira.- Ata darredor de 1820 fixéronse enterramentos no presbiterio, ao pé dos altares colaterais e corpo da igrexa, pagando dereitos de foxoiro, segundo a calidade das persoas e lugar de preferenza.
70 .- Adro-Cemiterio: Por máis de 160 anos foi único lugar de enterramento dos falecidos en Piñeira, e por ser de escasas dimensións, inmediato ás casas do lugar , e estar a maior parte dos enterramentos en terra, sen posibilidade de alargo, xurdeu a necesidade de construir un cemiterio amplo , idea á que se sumaron os titulares da maior parte das casas e perso as relacionadas coa parroquia. Os donos de panteóns seguiron destinándoos á súa función, de xeito que se conserva a disposición dos enterramentos, aínda que agora a maioría se fagan no novo cemiterio.
71 - Cemiterio Novo de Piñeira.- Levantado perto da aldea de Cedrón, en espazo que foi do monte en man común, a carón da estrada local de Lama Rigueira a Cedrón. Foi promovido pola Asociación Veciñal "San Miguel ", e con aportación económica dos seus socios, recibinndo pequeñas axudas do Concello de Sárria e da Deputación Provincial de Lugo. Entre a estrada e o Cemiterio , e darredor deste , dispuxeron un amplo espazo para aparcadoiro. Ademáis de nichos á esquerda e a dereita , todos da mesma feitura e decoración, e teitados con material metálico, o Cemiterio está dotado de auga e electricidade, servizos, sala apta para autopsias se se dera o caso, forno para queima de restos, sala de osarios individuais e una Capela ao aire libre, dotada de megafonía e elementos propios para o culto- Na parte central ten un espazo destinado aos enterramentos ocasionais que poidan que facerse en terra por mandato xudicial. Nunha pedra está gravada a lenda "No piséis las flores ni los muertos". A porta de entrada está pechada e cada socio dispón de chave para acceder ao interior.
**********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE ALBÁN
72.- Igrexa de Santa María de Albán ( ou Santa María de Barbadelo, Santa María de Callás ).-
73 .- Adro-Cemiterio
Un panteón alto, alzado no lado norte sobre terra de fora do cemiterio ten forte impacto visual.
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN FIZ DE REIMÓNDEZ
74 - Igrexa de San Fiz de Reimóndez
75.- Adro-Cemiterio.- Lugar de enterrramento dun dos "paseados" da Valiña ( 1936 )
76 .- Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DE CESÁR
( ata o século XIX foi da Arquidiocese de Santiago de Compostela
77.- Mosteiro de San Paio de Cesár.- Perviviu a súa lembranza no casar de San Paio.
78.- Igrexa de San Salvador de Cesár.-
79.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DE FROIÁN
80.- Mosteiro de Santiago de Mortoláns-Ermida de Santiago.-
81.- A Capela.-
82.- Igrexa de San Pedro de Froián - San Pedro de Campos- San Pedro de Teilonxe.-
83.- Adro-Cemiterio.- Foi lugar de enterramento de "paseados" da Valiña ( 1936 )
84.- Cemiterio Novo.
No espazo que hai entre a estrada e o adro foi colocada unha lápida coa seguinte inscrición: O CONCELLO DE RIBAS DO SIL ÓS CIDADANS EMILIO RODRÍGUEZ, JOSÉ CASAS, MANUEL RODRÍGUEZ, BENIGNO MORILLO, EMILIO MARTÍNEZ, MANUEL PÉREZ. MÁRTIRES DA II REPÚBLICA ........ Foi colocada nun acto cívico en lembranza dos asasiñados nos primeiros meses do alzamento militar.
Foi obxecto dun acto de destrución, por parte dunha persoa da parroquia, e a inscrición feita sobre material metálico foi recollida.
**********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SADURNIÑO DE FROIÁN
85.- Igrexa de San Sadurniño de Froián.-
No presbiterio, no muro da esquerda, hai un arco que alberga o sartego no que está a figura pétrea dun cabaleiro con armadura e espada, coa cabeza repousando riba de almofadas, e aos pés hai figura dun can. Na lápida sepulcral, na frenteira lese : " AQUI GAZ GONCALO DE SEIANE E MARIA D SOQª E MI(LIA) LOSADA MVGER (DE) DIEGO DIAZ DE GVITIAN SENOR DESTE COTO I MARIDO DE LA D B ANA A DE SETIEN I TODOS GACEN ENENSTE MONIM"
86- Adro Cemiterio
87.- Cemiterio de San Sadurniño
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN VICENZO DE FROIÁN
88.- Mosteiro de San Vicenzo de Froián
89- Igrexa de San Vicenzo de Froián
90.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DO MATO
91.- Igrexa de Santo Estevo do Mato
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE LOUREIRO
92.- Necrópole da Serra de Santa Mariña
93.- Igrexa de San Martiño de Loureiro
94 .-Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DA PENA
95 - Igrexa de San Salvador da Pena
96 .- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DA PENA
97.- Igrexa de Santa María da Pena
98.- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XOÁN DE FAFIÁN
99.- Igrexa de San Xoán de Fafián
100 .- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE FONTAO
101.- Igrexa de San Martiño de Fontao
102.- Adro-Cemiterio
Lápida :" Bonete, estola cruzada riba dun libro aberto, coa alfa e a omega centradas ás beiras : "Á memoria de D. Buenaventura Bolaño. Cura de Fontao. Faleceu o 16 de xaneiro de 1890 D.E.P."
103.- Ampliación
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DE CASTELO DOS INFANTES
104.- Igrexa de Santiago de Castelo
105.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DO CAMIÑO
106.- Igrexa de San Pedro do Camiño ( ou do Camiño Francés )
107 .- Adro-cemiterio.-
Reducida a parroquia a só tres casas, a situación de abandono en que se acha o cemiterio, malia ás obras de restauro da igrexa , fixo que algún dos fregueses teñan nichos no Cemiterio Muncipal de Sárria.
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE LIER
108.- Igrexa de Santa María de Lier.-
109 - Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DE CALVOR
110.- Mosteiro de Santo Estevo de Calvor
111.- Igrexa de Santo Estevo de Calvor
112.- Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE LOUSEIRO
113.- Igrexa de San Martiño de Louseiro
114.- Adro-Cemiterio
115.- .- Ampliación .-
116.- Capela da Casa do Barrio.- Nun osario adxunto á Capela gárdanse os restos de varios membros da familia Rivera.
117. - En Louseiro houbo un Hospital, no Camiño de Monforte a Asturias.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DE SETEVENTOS
118.- Igrexa de San Padro de Seteventos.-
119 .- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SADURNIÑO DE FERREIROS
120.- Igrexa de San Sadurniño de Ferreiros
121.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA EUFEMIA DE SANTO ANTOLÍN
( SANTA EUFEMIA DE TOUBILLE )
122.- Mosteiro de Santo Antoiño de Sárria
123.- Igrexa de Santa Eufemia de Santo Antolín.- Santa Eufemia deToubille
124- Adro-Cemiterio
125 .- Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE CORVELLE
126.- Mosteiro de Santa María de Corvelle
127.- Igrexa de Santa María de Corvelle.-
128.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARIÑA DE RUBÍN
129.- Igrexa de Santa Mariña de Rubín
130.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DA VEIGA
131.- Igrexa de Santa Mariña de Rubín.-
132.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DO MATO
133.- Igrexa de San Salvador do Mato.-
134 .- Adro-Cemiterio.-
135.- Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DA VEIGA
136.- Igrexa de Santiago da Veiga
137.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DE LOUSADELA
138.- Igrexa de Santo Estevo de Lousadela.-
139 - Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE VILAR
140.- Igrexa de Santa María de Vilar.-
141.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE VILAPEDRE
142.- Igrexa de San Miguel de Vilapedre.-
143.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN FIZ DE VILAPEDRE
144.- Igrexa de San Fiz de Vilapedre.-
145 - Adro-Cemiterio.-
Nicho do doutor don Ricardo Núñez Rodríguez.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DE FRADES
146.- Igrexa de San Xulián de Frades.-
147.- Adro-Cemiterio.-
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE GOIÁN
148.- Igrexa de San Miguel de Goián.-
149 .- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
58- " Hermorici".- Eremitorio - Ermida da Nosa Señora da Cousela,. Na Idade Media, na aldea da Ermida, houbo un eremitorio ou mosteirolo, que deixou memoria na capela que había no curral da Casa de Baixo, sendo trasladado o culto á nova capela alzada por Antonio Arias López, sistituíndo á anterior, que foi cedida ao Bispado de Lugo. Ocasionalmente teñen aparecido restos de enterramentos, formados por liñas de pedras. A devoción da Virxe da Cousela foi una das máis espalladas na comarca ata o século XIX.
59.- Igrexa de Santiago de Nespereira.- Os Saavedra de Vilagudín e os donos da Casa do Candedo, así como os Gudín facían mandas por razón dos enterramentos e responsos e misas otadas riba deles.
60.- Adro-Cemiterio.- Está nivel moi alto con relación ao rueiro do lugar da Airexe, para o que se fixo una escaleira de pedra, e se colocou o acostumado reixado de ferro , en evitación de que os animais entrasen ao recinto.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DE CHORENTE
61.- Igrexa de San Sadurniño de Chorente.- Os donos da Casa do Pacio tiñan foxas dotadas.
62.- Adro-Cemiterio.- Consérvanse algúns enterramentos en terra, con lápidas alusivas.
63.- Cemiterio.- Á man dereita da pista que dende Airexe vai cara Nespereira foi alzado, por promoción dos viciños , un cemiterio exento, a uns 200 metros do templo.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MAMEDE DA CHANCA
64.- Igrexa de San Mamede da Chanca
65.- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE PIÑEIRA
66.- Mosteiro de San Paio de Piñeira ou de San Paio de Barbadelo ( medieval ) : A desaparecida igrexa mosteiral albergou as foxas das monxas moradoras alí e dos seus benfeitores. Pervive unha capela.
67.- Mosteiro de San Miguel de Piñeira ( medieval ) : Foi lugar de enterramento de monxes e benfeitores. Pervive a actual igrexa parroquial.
68.- Mosteirolo de San Xoán de Couso : "Sancti Iohanne in Comaro", foi lugar de enterramento dos relixiosos que alí moraron na Idade Media. Na actualidade é una capela sen destros nin culto , no medio dunha finca particular, na que foron roubadas as imaxes do seu altar
69 - Igrexa de San Miguel de Piñeira.- Ata darredor de 1820 fixéronse enterramentos no presbiterio, ao pé dos altares colaterais e corpo da igrexa, pagando dereitos de foxoiro, segundo a calidade das persoas e lugar de preferenza.
70 .- Adro-Cemiterio: Por máis de 160 anos foi único lugar de enterramento dos falecidos en Piñeira, e por ser de escasas dimensións, inmediato ás casas do lugar , e estar a maior parte dos enterramentos en terra, sen posibilidade de alargo, xurdeu a necesidade de construir un cemiterio amplo , idea á que se sumaron os titulares da maior parte das casas e perso as relacionadas coa parroquia. Os donos de panteóns seguiron destinándoos á súa función, de xeito que se conserva a disposición dos enterramentos, aínda que agora a maioría se fagan no novo cemiterio.
71 - Cemiterio Novo de Piñeira.- Levantado perto da aldea de Cedrón, en espazo que foi do monte en man común, a carón da estrada local de Lama Rigueira a Cedrón. Foi promovido pola Asociación Veciñal "San Miguel ", e con aportación económica dos seus socios, recibinndo pequeñas axudas do Concello de Sárria e da Deputación Provincial de Lugo. Entre a estrada e o Cemiterio , e darredor deste , dispuxeron un amplo espazo para aparcadoiro. Ademáis de nichos á esquerda e a dereita , todos da mesma feitura e decoración, e teitados con material metálico, o Cemiterio está dotado de auga e electricidade, servizos, sala apta para autopsias se se dera o caso, forno para queima de restos, sala de osarios individuais e una Capela ao aire libre, dotada de megafonía e elementos propios para o culto- Na parte central ten un espazo destinado aos enterramentos ocasionais que poidan que facerse en terra por mandato xudicial. Nunha pedra está gravada a lenda "No piséis las flores ni los muertos". A porta de entrada está pechada e cada socio dispón de chave para acceder ao interior.
**********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE ALBÁN
72.- Igrexa de Santa María de Albán ( ou Santa María de Barbadelo, Santa María de Callás ).-
73 .- Adro-Cemiterio
Un panteón alto, alzado no lado norte sobre terra de fora do cemiterio ten forte impacto visual.
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN FIZ DE REIMÓNDEZ
74 - Igrexa de San Fiz de Reimóndez
75.- Adro-Cemiterio.- Lugar de enterrramento dun dos "paseados" da Valiña ( 1936 )
76 .- Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DE CESÁR
( ata o século XIX foi da Arquidiocese de Santiago de Compostela
77.- Mosteiro de San Paio de Cesár.- Perviviu a súa lembranza no casar de San Paio.
78.- Igrexa de San Salvador de Cesár.-
79.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DE FROIÁN
80.- Mosteiro de Santiago de Mortoláns-Ermida de Santiago.-
81.- A Capela.-
82.- Igrexa de San Pedro de Froián - San Pedro de Campos- San Pedro de Teilonxe.-
83.- Adro-Cemiterio.- Foi lugar de enterramento de "paseados" da Valiña ( 1936 )
84.- Cemiterio Novo.
No espazo que hai entre a estrada e o adro foi colocada unha lápida coa seguinte inscrición: O CONCELLO DE RIBAS DO SIL ÓS CIDADANS EMILIO RODRÍGUEZ, JOSÉ CASAS, MANUEL RODRÍGUEZ, BENIGNO MORILLO, EMILIO MARTÍNEZ, MANUEL PÉREZ. MÁRTIRES DA II REPÚBLICA ........ Foi colocada nun acto cívico en lembranza dos asasiñados nos primeiros meses do alzamento militar.
Foi obxecto dun acto de destrución, por parte dunha persoa da parroquia, e a inscrición feita sobre material metálico foi recollida.
**********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SADURNIÑO DE FROIÁN
85.- Igrexa de San Sadurniño de Froián.-
No presbiterio, no muro da esquerda, hai un arco que alberga o sartego no que está a figura pétrea dun cabaleiro con armadura e espada, coa cabeza repousando riba de almofadas, e aos pés hai figura dun can. Na lápida sepulcral, na frenteira lese : " AQUI GAZ GONCALO DE SEIANE E MARIA D SOQª E MI(LIA) LOSADA MVGER (DE) DIEGO DIAZ DE GVITIAN SENOR DESTE COTO I MARIDO DE LA D B ANA A DE SETIEN I TODOS GACEN ENENSTE MONIM"
86- Adro Cemiterio
87.- Cemiterio de San Sadurniño
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN VICENZO DE FROIÁN
88.- Mosteiro de San Vicenzo de Froián
89- Igrexa de San Vicenzo de Froián
90.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DO MATO
91.- Igrexa de Santo Estevo do Mato
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE LOUREIRO
92.- Necrópole da Serra de Santa Mariña
93.- Igrexa de San Martiño de Loureiro
94 .-Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DA PENA
95 - Igrexa de San Salvador da Pena
96 .- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DA PENA
97.- Igrexa de Santa María da Pena
98.- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XOÁN DE FAFIÁN
99.- Igrexa de San Xoán de Fafián
100 .- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE FONTAO
101.- Igrexa de San Martiño de Fontao
102.- Adro-Cemiterio
Lápida :" Bonete, estola cruzada riba dun libro aberto, coa alfa e a omega centradas ás beiras : "Á memoria de D. Buenaventura Bolaño. Cura de Fontao. Faleceu o 16 de xaneiro de 1890 D.E.P."
103.- Ampliación
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DE CASTELO DOS INFANTES
104.- Igrexa de Santiago de Castelo
105.- Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DO CAMIÑO
106.- Igrexa de San Pedro do Camiño ( ou do Camiño Francés )
107 .- Adro-cemiterio.-
Reducida a parroquia a só tres casas, a situación de abandono en que se acha o cemiterio, malia ás obras de restauro da igrexa , fixo que algún dos fregueses teñan nichos no Cemiterio Muncipal de Sárria.
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE LIER
108.- Igrexa de Santa María de Lier.-
109 - Adro-Cemiterio
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DE CALVOR
110.- Mosteiro de Santo Estevo de Calvor
111.- Igrexa de Santo Estevo de Calvor
112.- Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MARTIÑO DE LOUSEIRO
113.- Igrexa de San Martiño de Louseiro
114.- Adro-Cemiterio
115.- .- Ampliación .-
116.- Capela da Casa do Barrio.- Nun osario adxunto á Capela gárdanse os restos de varios membros da familia Rivera.
117. - En Louseiro houbo un Hospital, no Camiño de Monforte a Asturias.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN PEDRO DE SETEVENTOS
118.- Igrexa de San Padro de Seteventos.-
119 .- Adro-Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SADURNIÑO DE FERREIROS
120.- Igrexa de San Sadurniño de Ferreiros
121.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA EUFEMIA DE SANTO ANTOLÍN
( SANTA EUFEMIA DE TOUBILLE )
122.- Mosteiro de Santo Antoiño de Sárria
123.- Igrexa de Santa Eufemia de Santo Antolín.- Santa Eufemia deToubille
124- Adro-Cemiterio
125 .- Cemiterio
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE CORVELLE
126.- Mosteiro de Santa María de Corvelle
127.- Igrexa de Santa María de Corvelle.-
128.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARIÑA DE RUBÍN
129.- Igrexa de Santa Mariña de Rubín
130.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DA VEIGA
131.- Igrexa de Santa Mariña de Rubín.-
132.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN SALVADOR DO MATO
133.- Igrexa de San Salvador do Mato.-
134 .- Adro-Cemiterio.-
135.- Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTIAGO DA VEIGA
136.- Igrexa de Santiago da Veiga
137.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTO ESTEVO DE LOUSADELA
138.- Igrexa de Santo Estevo de Lousadela.-
139 - Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE VILAR
140.- Igrexa de Santa María de Vilar.-
141.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE VILAPEDRE
142.- Igrexa de San Miguel de Vilapedre.-
143.- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN FIZ DE VILAPEDRE
144.- Igrexa de San Fiz de Vilapedre.-
145 - Adro-Cemiterio.-
Nicho do doutor don Ricardo Núñez Rodríguez.
************************************************************************************
PARROQUIA DE SAN XULIÁN DE FRADES
146.- Igrexa de San Xulián de Frades.-
147.- Adro-Cemiterio.-
***********************************************************************************
PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE GOIÁN
148.- Igrexa de San Miguel de Goián.-
149 .- Adro-Cemiterio.-
************************************************************************************
Comentarios
Publicar un comentario