O Trasno da Cervela
O TRASNO DA CERVELA
( Xaime Félix López Arias )
O Trasno era moi coñecido na Cervela, en Nespereira e en Chorente, e aínda que poucos o viran de corpo enteiro, todo o mundo lle apoñía falcatruadas a eito ¡ Era moito trasno o Trasno da Cervela !
( Xaime Félix López Arias )
O Trasno da Cervela parecía un velliño de longas barbas brancas, chapeu colorado e alforxas de coiro de becerro.
De tal xeito víuno, cando menos, o Ramón de Castragude aló polos rabeiros de agosto, hai xa trinta e tantos anos.
O Trasno era moi coñecido na Cervela, en Nespereira e en Chorente, e aínda que poucos o viran de corpo enteiro, todo o mundo lle apoñía falcatruadas a eito ¡ Era moito trasno o Trasno da Cervela !
Segundo contaban algún era talmente do grandor dun anano. Un pouco máis pequeneiro ca o anano de Piñeira, poño por caso.
Tiña as meixelas rubias , un chisco máis vermella a esquerda ca dereita. Uns dedos longos, longos e brancos , como podades maxinar os máis longos dedos do máis virtuoso dos pianistas. O Trasno da Cervela non era pianista. Como logo se verá tocaba a zanfona . Tocaba a zanfona e tiña mans de pianista. Non as tiña iguais, A esquerda era un chisco maior ca dereita.
Tamén tiña chepa no carrelo , só un anaco de chepa, por iso , para desemulala, traguía sempre aquelas alforxas de coiro de becerro das que xa vos falei.
O Trasno da Cervela facía pousada en Seixas, nunha carballeira que hai a carón da corga de Vilaverde , nunha fraga leda onde o vento rosma coma un xigantesco órgao catedralicio.
Era un viciño máis da parroquia. Nas súas alforxas gardaba as culpas que ninguén quería carrexar, os pecadiños e os pecadazos dos que todos se querían esquecer. E el adevirtíase facéndolles trasnadas , xogadas inocentes que enrabexaban a grandes e pequenos. Con iso dábase por ben pago.
Aquel día o Ramón saira ao Monte do Cousiño a rozar uns toxos . Quería acabar axiña , pois el era un dos danzantes que bailan diante da Virxe na procisión da Cervela e á tardiña tiña que ir á igrexa. Traballou con presa.
Cando estaba a punto de rematar a angueira , unas nubes mestas e mouras taparon o ceo . "Só me faltaba agora una tronada", pensou.
A aldea quedaba lonxe e non había nos arredores una mala casoupa. " Agochareime no cabouco da Pena Sapeira".E botou a correr pois xa chovía a cachón.
A treboada estaba lonxana. O trono, bruído de milleiros de zocos xigantes, viña e ía coma un rodicio sen freo. Non había ningún risco. Chovía a pracer , mais os relustros andaban pola banda de Andreade.
O Ramón mirou cara enriba . Parecía querer crarexar .....E foi entón cando o viu... Un intre... Un só intre...Baixaba dacabalo dunha chispa... coma se tirara dunhas rédeas invisibles, gallopaba riba dela rindo ás gargalladas... Foi un só intre... Aquela figura quixo baixar nun brinco e non lle deu tempo....
¡ Broombrooom ! ¡ Fisxxsissx !.... A chispa renxeu ao entrar na terra, igual como chirriscan os ferros quentes nos caldeiros das fraguas. Despois todo quedou calado. Chovía a mares.Os toxos principiaron a arder . O Ramón correu, apagou o lume e colleu aquel homiño esgurripado que non se daba erguido. Non o pensou xiquer,aquelo podería precisar axuda e el daríalla.
Coa presa non se deu conta.Cando deu dez pasos notou algo raro.Aquel corpo non pesaba nada. Era levián como penuxe de paxaro. Quizais pesara menos , ou non pesara ren.
Ao chegar á cova pousouno con coidado no chan e fíxolle almofada coa chaqueta. Palpoulle o brazo. Era duro. O corpo era macizo e non pesaba, Cousa esta, por certo, difícil de entender e o Ramón tentado estivo de fuxir ou facer un esconxuro. Non se lembrou de ningún e tivo medo daquel ser sobrenatural. Ao mellor anoxábase e por iso non se moveu.De boa gana correría cara a aldea dando alancadas coma nunca dera , máis calquera home no seu san xuizo. inda o menos medoñento, sentiríase atado por aquela estraña forza...
O homiño abriu os ollos. Estalicou as pernas, púxose de pé nun brinco e botou a rir coma o Ramón nunca tivera escoitado. Ao Ramón pegoulle tamén a risa e así estiveron un grande cacho.
- ¡ Buf, buf , buf !... Bon medo che metín , rapaz ... ¡ Buf, buf, buf ! ¡ Ai, hom, agradézoche que me quitaras do lume ... eu arder non ardo .. pro o fume faime tusir e aos meus anos iso non é bon. ¿ Non che parece ?
-¿ Vostede é o Trasno da Cervela ?
- Son, fillo, son.
- ¿ Non se mancou ? ¿ Non lle doe nada ?
- Os trasnos non temos osos... Non dei saltado a tempo... Como teño tanta presa...
O homiño púxose tristeiro. O Ramón calou. Na cara do Trasno viu algo que semellaba sangue. Díxolle:
- Meu señor, pola meixela vexo correr unha fonteliña de sangue. Se non trai liñas nas alforxas, deixareille o meu pano...
- Agradézocho, rapaz... Non é sangue . Tampouco os trasnos temos sangue... Debe ser que a auga distinxe a pucha ... ¿ Non me tés medo ?
-¿ Por que lle hei ter medo ?...Vostede nunca lle fixo mal a ninguén...
- É verdade , Ramón, porque ti chámaste Ramón , ¿ non sí ?. Levo nesta terra da Cervela vai para cincocentos anos dos vosos e ninguén me ten que apoñer cousa de malo. Hai outros da miña caste ben piores ca mín, iso eu non o negó.
O Ramón tíñalle escoitado ao seu avó que había trasnos bulreiros, amoladores das xentes nos camiños , e outros que lles fan falcatruadas ás mulleres. Mesmo oirá falar dun trasno que se adivertía metendo novelos de liño nos potes do caldo. E contaban que o Trasno de Remesar gostaba de aparecer na figura dun neno acarón dos camiños e pedíalles aos que ían para os muiños coa molaxe que o montaran nas bestas , pois estaba moi canso, e cando estaba dacabalo principiaba a pesar e pesar cada vez máis até lles deixaba esmendrellados os pobres animais, e logo desparecía cun estoupido e rindo ás gargalaldas.
Do da Cervela non había queixa, e por iso o Ramón estaba sen medo.
O velliño estaba a remexer nas alforxas,. Parecía mirar se lle faltaba algo.
Había algo naquel home que lle era familiar. Como se o coñecera. Como se o tivera visto noutra parte. Non había dúbida, o corpo era outro, emporiso aquelas mans e aquela cara eran as do.... As meixelas foron perdendo a cor vermella , o corpo endereitouse e alongouse collendo barileza e as barbas brancas desapareceron.
- Xa o dicía eu. Vostede é o cego que toca a zanfona na Feira do Vinte en Sárria, xunto dos alpendres das polbeiras .. Tiñame un ar , pro coa outra figura non me prodecataba.
- É que os trasnos podemos presentarnos de mil e unha maneiras. Podemos ser vento rinchante, gargallada na escuridade, cabalo longo... o que queiramos.
- ¿ Elogo por que vai á feira de Sárria facendo de cego ?
- Vou por ver ás rapazas . Poucas veces poido ver tantas xuntas . Aínda que todos pensan que non vexo , estas antiparras non me deixan perder detalle... aos trasnos tamén nos gostan as cousas belidas...Por certo, aínda non me dehes as grazas polo bico que lle deches á Rosalía.
¡ Condanícaro de trasno ! ¿ E como sabería el daquel bico ?.... Era o segredo máis fondamente gardado e ninguén, só a Rosalía, sabía o conto.
Fora unha noite na cociña de cas Xoque. Estaban de fiada. As mulleres con rocas e con fusos e os rapaces á porfía. De sutaque fíxose a escuridade e foi entón cando o Ramón bicou á que era a súa moza.
O Trasno estaba riseiro.
- Fun eu quen apagou o candil, fun eu... Se non chego a matalo aín hoxe estarías a velas vir...
- Grazas,hom.....Xa a vella aquela dicía que era cousa rara que se apagara o candil se non facía aira...
- Mira Ramón, se non fora polos trasnos que preparamos as ocasións , máis da metade dos amores non habían ser outra cousa que ermos sarodios , fonteliñas sedentas e desertos.
Non todos os días se atopa un cun trasno de corpo enteiro . Calquera de nós faceríalle preguntas e máis preguntas . E o Ramón esqueceu a presa que tiña pois o Trasno deixara de se presentar en figura de vello da zanfona e amosaba de novo a chepa , o chapeu colorado, as alforxas de coiro de cuxo e aquelas meixelas da cor das cereixas marelas.
- Meu señor, ¿ e vostede ten nome ?
- Para vós son o Trasno da Cervela. No concello dos trasnos chámanme Arminoc , que na nosa fala quere dicir "O que sempre axuda ".
- Acaille ben o nome, señor Arminoc... Quixera saber por que gallopaba riba da chispa.
- Xa che dixen que ando con presa . Xa está chegando a hora . Fun a me despedir de nubeiros e tronantes e facíaseme tarde. Non medí a distancia e brinquei fora de tempo, por iso me din a grande zoupada que viches.
Víase moi vello. ¿ Cantos anos tería ?. Moitos, uns noventa, ou máis. Tiña un ar vagaroso. Poderíase dicir que calquera sería quen de atravesalo E o Ramón ben sabía que era un corpo duro, macizo,.Os trasnos eran, sen dúbida, outra caste de xente , non tiñan nada en común cos homes... Xa o dixera o Arminoc , "Os trasnos non temos osos ...Tampouco temos sangue " Estaba pois moi claro que aínda que se presentaba en figura de home, un home rabeno xangal , era somente coma unha imaxe reflectida nun espello... Agora quería saber cal era o seu xeito de vida.
- ¿ Que vida levan os trasnos ?.
- Non o entendías aínda que cho contase.... ¿ Poderías ti explicarlle a una formiga cal é o eu xeito de vida ? ....¿ Como lle facerías comprender que cousa é bosté eo unha leira. ? ... Eu tampouco alcontraría palabras para cho contar....?. Temos poderes especiais , atravesamos as paredes , somos liviáns de todo e se quermos podemos pesar o que nos veña en gana, somos invisibles e podemos facernos ver na figura que desexamos, non precisamos comer... nembargantes a min góstanme os choupíns , ¿ non é agora o tempo dos zarrotes ?.
- O tempo dos zarrotes é no outono,. ¿ non se lle esqueceu ?
- ¡ Son un prosma !... Coas presas da viaxe todo me sai mal... Non vaias pensar que son un bellote desmemoriado. Os trasnos non envellecemos nuncaSó a nosa figura ten o carís de vello, o noso entendemento e a nosa vontade son sempre os mesmos....
-Falou que marchaba de viaxe...
- É certo , Ramón. Ando a facer verea.....
- Os homes chamamos facer verea a levar aos parntes e amigos a nova da norte dun defunto para que vaian ao seu enterro, ¿ morreu alguén da súa xente ?
- Ando a facer á verea por mín. Nós non morremos. Ando a me despedir dos meus amigos . Só me resta ir ondia o Tesouro do Castro de Barán .
Tamén o Ramón sabía de contos de Tesouros. E non esquecía que o Tesouro do Castro de barán
gardaba una grande trave de ouro e un pozo de alcatrán ardente. O Trasno seguía falar...
- ... O Tesouro do Castro está alí dende o tempo dos mouros. Non sai fora porque ten medo do frío e sempre está acarón do pozo fumegante. E como a mín tamén me amola a friaxe fíxenme amigo del, vai xa para dous centos de anos dos vosos e non quero marchar sen lle dar os meus cumprimentos.
Antes de que o rapaz puidera dicir cousa falou o Arminoc.
- ¿ Estás tentado de me me preguntar por que dixen "douscentos anos dos vosos ?....Tamén podo ler o pensamento . Algún día, máis adiante, tamén os homes poderán ler o pensamento ... Para nós non hai tempos nin idades , só a vida arriba e abaixo , pro tampouco entenderías isto.
O Ramón calou, tratando de poñer orde nos seus pensamentos. Todo aquelo parecía un soño ou un pesadelo e emporiso todo era real. Eran verdade a chuvia , o cabouco e tamén aquel garrifallo de home con meixelas vermellas e dedos brancos e longos que andaba a remexer nas alforxas nas alfroxas de coiro de becerro.
...As alforxas....As alforxas medraban e medraban tanto que case que tapaban a entrada do cabouco. Debían estar feitas dun material descoñecido porque... as finchadas alforxas tapaban a entrada e na cova había o craror do día e....mirando para fora vías talmente como se foran de coiro, e aínda que tapaban a fenda , do outro lado podíanse ver as gavelas de toxos, a Pena Partida , a fontiña e o regueiro...
O Arminoc ría a pracer......
- ¡ Ai rapaz ! ¡ Tés unha cara de medo !. Achégate aquí e mira o que hai nestas alforxas...
Cheo de curiosidade mirou o que nelas había . Unha desordeada cachafullada enchía as xigantes alforxas . Estabán alí mesturadas unas coas outras e dunha soa ollada podíanse ver todas xuntas e unha a unha....
¡ Aquel documento estaba asinado polo avó Francisco !. Falaba o Trasno.
- Mírao ben. Foi a trasnada da que máis contente estou. Nese documento estásn as sinaturas do teu avó e do Señor da Casa Grande. Teu avó fora criado do pazo e cando casou mercou as terriñas que hoxe levades. Non tiña todos os cartos e pediullos ao señor.. O señor, que nunca a ninguén quixo ben , fixo por amarralo ben e deixoullos cuns xuros moi altos e coa condición de que se en cinco anos non lle pagaba todo , o teu avó respondería coas terras , que así pasarían para o señor ... Despois viñeron os anos da seca e ninguén fixo cadela. O señor quixo amolar ao teu avó e facerse coas terras , pro amoleino eu.... Nunca deu atopado o documento. Sabía que o puxera dentro da gaveta e que só el tiña chave para abrila e pechála. E aínda hoxe anda a cavilar com puido ser que non estivese gardado alí dentro ... Teu avó foi un home de siso en en canto puido devolveulle todos os cartos cos seus réditos, ata a última peseta.
- ¿ E que vai facer con tanta cachafullada ?
- Antes de marchar vou devolverlles aos seus donos todas as cousas aquí gardadas... Xa viches a túa navalla. Cóllea, é a navalla que che regalara a Rosalía na Feira de Rubián....
- Boa ma fixeches... Tiven de ir a sete feiras até atopar aos bufariñeiro que lla venderá para mercar eu outra igual.... ¡ Se chega a saber que a perderá !
- Púxente a proba ... Dende aquela souben que o bico da fiada era un bico verdadeiro... ¡ Xa sei o que eu vou facer co documento ! . Metereino de novo na naveta, no caixón segredo, onde hai corenta anos estaba. ¡ Vaia rabecha que ha coller o vellote !. ¡ Que se amole ese mal bicho !. ... As agullas, os capizos e carretes das costureiras , as chavellas dos carros e toda esa morea de cousas volverán aos seus sitios. Todo mundo se ha poñer contente.Xa que me vou quero deixar boa lembranza de min.
As grandes alforxas foron facéndose pequenas, moi pequeñas, até desaparecer . O Arminoc palmexou, estaba ledo.-¡ Plaf !¡ Plaf ! Xa está. Cada cousa no seu lugar.
- ¿ Para onde vai ?
- Primeiro, como xa che dixen, visitarei ao Tesouro do Castro de Barán e cando o sol se poña irei cara as Burgas de Ourense . Sempre me tirou o quente. Agora vou para abaixo. Os trasnos andamos por riba mil seiscentos anos dos vosos e cando pasa o prazo comeza a vida de abaixo, que dura trescentos .... Algo así como se foran os nosos días e as nosas noites....Pasada esa longa noite volveremos.
O Trasno púxose en figura de cego da zanfona. . As cordas soaban melancónicas . con un doce renxido, con un doce e lene renxido....... Botou a andar fora da cova. Semellaba que os seus sons fixeran estrelampar pois as raiolas brincaban no curuto do monte. Tirou cara A Matanza e o Monte Cebreiró.....
Aquela música enchía o corazón cunha fonda ledicia.
Cando chegou enriba da costa dixo adeus coa man e desapareceu..... camiño do Castro de Barán.
Non había nin unha soa nube. Quedaba unha hora de sol. O Trasno e o Tesouro aínda podían parrafear abondo. "Terán moito do que falar, de todos os xeitos en trescentos anos non parrafearán máis".
Dende aquela, xa vai para trinta e tantos anos, nesta terra non se volveu falar do Trasno da Cervela, e foi entón cando tamén deixou de vir á Feira do Vinte aquel cego da zanfona.
Só o Ramón de Castragude sabe a verdade do conto. Sábea e non lle dá por contarlla a ninguén. Cando o intenta venlle de súpeto un trasacordo e non dá falado palabra de canto viu e viviu naquela tarde de treboada.
"Trescentos anos pasan axiña, - pensa á veces - , e ninguén esquecerá ao Trasno da Cervela".
......................................................................................................................................................................
( Primeiro premio no Certame Literario de "Meigas e Trasgos"-CIT de Sárria -Prosa- 1977 )
Publicado en GRIAL ( 59. xaneiro, febreiro, marzo 1978 )
......................................................................................................................................................................
¡ Broombrooom ! ¡ Fisxxsissx !.... A chispa renxeu ao entrar na terra, igual como chirriscan os ferros quentes nos caldeiros das fraguas. Despois todo quedou calado. Chovía a mares.Os toxos principiaron a arder . O Ramón correu, apagou o lume e colleu aquel homiño esgurripado que non se daba erguido. Non o pensou xiquer,aquelo podería precisar axuda e el daríalla.
Coa presa non se deu conta.Cando deu dez pasos notou algo raro.Aquel corpo non pesaba nada. Era levián como penuxe de paxaro. Quizais pesara menos , ou non pesara ren.
Ao chegar á cova pousouno con coidado no chan e fíxolle almofada coa chaqueta. Palpoulle o brazo. Era duro. O corpo era macizo e non pesaba, Cousa esta, por certo, difícil de entender e o Ramón tentado estivo de fuxir ou facer un esconxuro. Non se lembrou de ningún e tivo medo daquel ser sobrenatural. Ao mellor anoxábase e por iso non se moveu.De boa gana correría cara a aldea dando alancadas coma nunca dera , máis calquera home no seu san xuizo. inda o menos medoñento, sentiríase atado por aquela estraña forza...
O homiño abriu os ollos. Estalicou as pernas, púxose de pé nun brinco e botou a rir coma o Ramón nunca tivera escoitado. Ao Ramón pegoulle tamén a risa e así estiveron un grande cacho.
- ¡ Buf, buf , buf !... Bon medo che metín , rapaz ... ¡ Buf, buf, buf ! ¡ Ai, hom, agradézoche que me quitaras do lume ... eu arder non ardo .. pro o fume faime tusir e aos meus anos iso non é bon. ¿ Non che parece ?
-¿ Vostede é o Trasno da Cervela ?
- Son, fillo, son.
- ¿ Non se mancou ? ¿ Non lle doe nada ?
- Os trasnos non temos osos... Non dei saltado a tempo... Como teño tanta presa...
O homiño púxose tristeiro. O Ramón calou. Na cara do Trasno viu algo que semellaba sangue. Díxolle:
- Meu señor, pola meixela vexo correr unha fonteliña de sangue. Se non trai liñas nas alforxas, deixareille o meu pano...
- Agradézocho, rapaz... Non é sangue . Tampouco os trasnos temos sangue... Debe ser que a auga distinxe a pucha ... ¿ Non me tés medo ?
-¿ Por que lle hei ter medo ?...Vostede nunca lle fixo mal a ninguén...
- É verdade , Ramón, porque ti chámaste Ramón , ¿ non sí ?. Levo nesta terra da Cervela vai para cincocentos anos dos vosos e ninguén me ten que apoñer cousa de malo. Hai outros da miña caste ben piores ca mín, iso eu non o negó.
O Ramón tíñalle escoitado ao seu avó que había trasnos bulreiros, amoladores das xentes nos camiños , e outros que lles fan falcatruadas ás mulleres. Mesmo oirá falar dun trasno que se adivertía metendo novelos de liño nos potes do caldo. E contaban que o Trasno de Remesar gostaba de aparecer na figura dun neno acarón dos camiños e pedíalles aos que ían para os muiños coa molaxe que o montaran nas bestas , pois estaba moi canso, e cando estaba dacabalo principiaba a pesar e pesar cada vez máis até lles deixaba esmendrellados os pobres animais, e logo desparecía cun estoupido e rindo ás gargalaldas.
Do da Cervela non había queixa, e por iso o Ramón estaba sen medo.
O velliño estaba a remexer nas alforxas,. Parecía mirar se lle faltaba algo.
Había algo naquel home que lle era familiar. Como se o coñecera. Como se o tivera visto noutra parte. Non había dúbida, o corpo era outro, emporiso aquelas mans e aquela cara eran as do.... As meixelas foron perdendo a cor vermella , o corpo endereitouse e alongouse collendo barileza e as barbas brancas desapareceron.
- Xa o dicía eu. Vostede é o cego que toca a zanfona na Feira do Vinte en Sárria, xunto dos alpendres das polbeiras .. Tiñame un ar , pro coa outra figura non me prodecataba.
- É que os trasnos podemos presentarnos de mil e unha maneiras. Podemos ser vento rinchante, gargallada na escuridade, cabalo longo... o que queiramos.
- ¿ Elogo por que vai á feira de Sárria facendo de cego ?
- Vou por ver ás rapazas . Poucas veces poido ver tantas xuntas . Aínda que todos pensan que non vexo , estas antiparras non me deixan perder detalle... aos trasnos tamén nos gostan as cousas belidas...Por certo, aínda non me dehes as grazas polo bico que lle deches á Rosalía.
¡ Condanícaro de trasno ! ¿ E como sabería el daquel bico ?.... Era o segredo máis fondamente gardado e ninguén, só a Rosalía, sabía o conto.
Fora unha noite na cociña de cas Xoque. Estaban de fiada. As mulleres con rocas e con fusos e os rapaces á porfía. De sutaque fíxose a escuridade e foi entón cando o Ramón bicou á que era a súa moza.
O Trasno estaba riseiro.
- Fun eu quen apagou o candil, fun eu... Se non chego a matalo aín hoxe estarías a velas vir...
- Grazas,hom.....Xa a vella aquela dicía que era cousa rara que se apagara o candil se non facía aira...
- Mira Ramón, se non fora polos trasnos que preparamos as ocasións , máis da metade dos amores non habían ser outra cousa que ermos sarodios , fonteliñas sedentas e desertos.
Non todos os días se atopa un cun trasno de corpo enteiro . Calquera de nós faceríalle preguntas e máis preguntas . E o Ramón esqueceu a presa que tiña pois o Trasno deixara de se presentar en figura de vello da zanfona e amosaba de novo a chepa , o chapeu colorado, as alforxas de coiro de cuxo e aquelas meixelas da cor das cereixas marelas.
- Meu señor, ¿ e vostede ten nome ?
- Para vós son o Trasno da Cervela. No concello dos trasnos chámanme Arminoc , que na nosa fala quere dicir "O que sempre axuda ".
- Acaille ben o nome, señor Arminoc... Quixera saber por que gallopaba riba da chispa.
- Xa che dixen que ando con presa . Xa está chegando a hora . Fun a me despedir de nubeiros e tronantes e facíaseme tarde. Non medí a distancia e brinquei fora de tempo, por iso me din a grande zoupada que viches.
Víase moi vello. ¿ Cantos anos tería ?. Moitos, uns noventa, ou máis. Tiña un ar vagaroso. Poderíase dicir que calquera sería quen de atravesalo E o Ramón ben sabía que era un corpo duro, macizo,.Os trasnos eran, sen dúbida, outra caste de xente , non tiñan nada en común cos homes... Xa o dixera o Arminoc , "Os trasnos non temos osos ...Tampouco temos sangue " Estaba pois moi claro que aínda que se presentaba en figura de home, un home rabeno xangal , era somente coma unha imaxe reflectida nun espello... Agora quería saber cal era o seu xeito de vida.
- ¿ Que vida levan os trasnos ?.
- Non o entendías aínda que cho contase.... ¿ Poderías ti explicarlle a una formiga cal é o eu xeito de vida ? ....¿ Como lle facerías comprender que cousa é bosté eo unha leira. ? ... Eu tampouco alcontraría palabras para cho contar....?. Temos poderes especiais , atravesamos as paredes , somos liviáns de todo e se quermos podemos pesar o que nos veña en gana, somos invisibles e podemos facernos ver na figura que desexamos, non precisamos comer... nembargantes a min góstanme os choupíns , ¿ non é agora o tempo dos zarrotes ?.
- O tempo dos zarrotes é no outono,. ¿ non se lle esqueceu ?
- ¡ Son un prosma !... Coas presas da viaxe todo me sai mal... Non vaias pensar que son un bellote desmemoriado. Os trasnos non envellecemos nuncaSó a nosa figura ten o carís de vello, o noso entendemento e a nosa vontade son sempre os mesmos....
-Falou que marchaba de viaxe...
- É certo , Ramón. Ando a facer verea.....
- Os homes chamamos facer verea a levar aos parntes e amigos a nova da norte dun defunto para que vaian ao seu enterro, ¿ morreu alguén da súa xente ?
- Ando a facer á verea por mín. Nós non morremos. Ando a me despedir dos meus amigos . Só me resta ir ondia o Tesouro do Castro de Barán .
Tamén o Ramón sabía de contos de Tesouros. E non esquecía que o Tesouro do Castro de barán
gardaba una grande trave de ouro e un pozo de alcatrán ardente. O Trasno seguía falar...
- ... O Tesouro do Castro está alí dende o tempo dos mouros. Non sai fora porque ten medo do frío e sempre está acarón do pozo fumegante. E como a mín tamén me amola a friaxe fíxenme amigo del, vai xa para dous centos de anos dos vosos e non quero marchar sen lle dar os meus cumprimentos.
Antes de que o rapaz puidera dicir cousa falou o Arminoc.
- ¿ Estás tentado de me me preguntar por que dixen "douscentos anos dos vosos ?....Tamén podo ler o pensamento . Algún día, máis adiante, tamén os homes poderán ler o pensamento ... Para nós non hai tempos nin idades , só a vida arriba e abaixo , pro tampouco entenderías isto.
O Ramón calou, tratando de poñer orde nos seus pensamentos. Todo aquelo parecía un soño ou un pesadelo e emporiso todo era real. Eran verdade a chuvia , o cabouco e tamén aquel garrifallo de home con meixelas vermellas e dedos brancos e longos que andaba a remexer nas alforxas nas alfroxas de coiro de becerro.
...As alforxas....As alforxas medraban e medraban tanto que case que tapaban a entrada do cabouco. Debían estar feitas dun material descoñecido porque... as finchadas alforxas tapaban a entrada e na cova había o craror do día e....mirando para fora vías talmente como se foran de coiro, e aínda que tapaban a fenda , do outro lado podíanse ver as gavelas de toxos, a Pena Partida , a fontiña e o regueiro...
O Arminoc ría a pracer......
- ¡ Ai rapaz ! ¡ Tés unha cara de medo !. Achégate aquí e mira o que hai nestas alforxas...
Cheo de curiosidade mirou o que nelas había . Unha desordeada cachafullada enchía as xigantes alforxas . Estabán alí mesturadas unas coas outras e dunha soa ollada podíanse ver todas xuntas e unha a unha....
¡ Aquel documento estaba asinado polo avó Francisco !. Falaba o Trasno.
- Mírao ben. Foi a trasnada da que máis contente estou. Nese documento estásn as sinaturas do teu avó e do Señor da Casa Grande. Teu avó fora criado do pazo e cando casou mercou as terriñas que hoxe levades. Non tiña todos os cartos e pediullos ao señor.. O señor, que nunca a ninguén quixo ben , fixo por amarralo ben e deixoullos cuns xuros moi altos e coa condición de que se en cinco anos non lle pagaba todo , o teu avó respondería coas terras , que así pasarían para o señor ... Despois viñeron os anos da seca e ninguén fixo cadela. O señor quixo amolar ao teu avó e facerse coas terras , pro amoleino eu.... Nunca deu atopado o documento. Sabía que o puxera dentro da gaveta e que só el tiña chave para abrila e pechála. E aínda hoxe anda a cavilar com puido ser que non estivese gardado alí dentro ... Teu avó foi un home de siso en en canto puido devolveulle todos os cartos cos seus réditos, ata a última peseta.
- ¿ E que vai facer con tanta cachafullada ?
- Antes de marchar vou devolverlles aos seus donos todas as cousas aquí gardadas... Xa viches a túa navalla. Cóllea, é a navalla que che regalara a Rosalía na Feira de Rubián....
- Boa ma fixeches... Tiven de ir a sete feiras até atopar aos bufariñeiro que lla venderá para mercar eu outra igual.... ¡ Se chega a saber que a perderá !
- Púxente a proba ... Dende aquela souben que o bico da fiada era un bico verdadeiro... ¡ Xa sei o que eu vou facer co documento ! . Metereino de novo na naveta, no caixón segredo, onde hai corenta anos estaba. ¡ Vaia rabecha que ha coller o vellote !. ¡ Que se amole ese mal bicho !. ... As agullas, os capizos e carretes das costureiras , as chavellas dos carros e toda esa morea de cousas volverán aos seus sitios. Todo mundo se ha poñer contente.Xa que me vou quero deixar boa lembranza de min.
As grandes alforxas foron facéndose pequenas, moi pequeñas, até desaparecer . O Arminoc palmexou, estaba ledo.-¡ Plaf !¡ Plaf ! Xa está. Cada cousa no seu lugar.
- ¿ Para onde vai ?
- Primeiro, como xa che dixen, visitarei ao Tesouro do Castro de Barán e cando o sol se poña irei cara as Burgas de Ourense . Sempre me tirou o quente. Agora vou para abaixo. Os trasnos andamos por riba mil seiscentos anos dos vosos e cando pasa o prazo comeza a vida de abaixo, que dura trescentos .... Algo así como se foran os nosos días e as nosas noites....Pasada esa longa noite volveremos.
O Trasno púxose en figura de cego da zanfona. . As cordas soaban melancónicas . con un doce renxido, con un doce e lene renxido....... Botou a andar fora da cova. Semellaba que os seus sons fixeran estrelampar pois as raiolas brincaban no curuto do monte. Tirou cara A Matanza e o Monte Cebreiró.....
Aquela música enchía o corazón cunha fonda ledicia.
Cando chegou enriba da costa dixo adeus coa man e desapareceu..... camiño do Castro de Barán.
Non había nin unha soa nube. Quedaba unha hora de sol. O Trasno e o Tesouro aínda podían parrafear abondo. "Terán moito do que falar, de todos os xeitos en trescentos anos non parrafearán máis".
Dende aquela, xa vai para trinta e tantos anos, nesta terra non se volveu falar do Trasno da Cervela, e foi entón cando tamén deixou de vir á Feira do Vinte aquel cego da zanfona.
Só o Ramón de Castragude sabe a verdade do conto. Sábea e non lle dá por contarlla a ninguén. Cando o intenta venlle de súpeto un trasacordo e non dá falado palabra de canto viu e viviu naquela tarde de treboada.
"Trescentos anos pasan axiña, - pensa á veces - , e ninguén esquecerá ao Trasno da Cervela".
......................................................................................................................................................................
( Primeiro premio no Certame Literario de "Meigas e Trasgos"-CIT de Sárria -Prosa- 1977 )
Publicado en GRIAL ( 59. xaneiro, febreiro, marzo 1978 )
......................................................................................................................................................................
Comentarios
Publicar un comentario