CASA TORRE DE FARBÁN ( 681 )

                                   CASA TORRE  DE FARBÁN             (   681    )

Na parroquia de Santiago de Farbán  ( Sárria ), 

                                                                                                            Manuel Vázquez Seijas

 Foron señores deste maorazgo  desta casa  , D. Álvaro González ( ou Guitián ), que estivo casado con Dona Catarina Rodríguez,viuva de D. Pedro Valcárcel.

O derradeiro testamento outorgado por esta señora, segundo manifesta o P. Crespo, na súa obra " Blasones y Linajes de Galicia, parece ser o que fixo o 22 de xaneiro de 1594, Do seu segundo matrimonio tivo unha filla, a que se lle puxo o mesmo nome de Catarina e casou con D.  Luis Pérez de Chantada.

Segue a liña D. Pedro González  de Casares ( ou de Guitián ) , que contraeu matrimonio, en segundas nupcias,  con Dona Inés  Rodríguez Arias  , filla  de D. Miguel Rodríguez , dono da Casa de Tor e de Dona María Rodríguez, que foron tamén donos da casa de Pezuco. Estivera casado cunha filla de D. Bastián  López, veciño de Morga,en Seteventos ;  sen que saibamos   tivese  sucesión do seu primeiro matrimonio.

Do segundo, foi fillo D. ALONSO DÍAZ DE GUITIÁN , aveciñado  por algún tempo en Madrid , onde  tivo o cargo de Contador . Estivo casado  con Dona Beatriz de Ribadeneira  e tiveron por filla  a Dona  FABRIANA  GUITIÁN RIBADENEIRA , señora da CASA DE FARBÁN, que contraeu  matrimonio con  D. ALONSO  DE PÁRAMO  E GUITIÁN  ,  receptor  da Real Audiencia  de A Coruña, viuvo  de Dona Inés Nieto , da que tivera un fillo chamado  D. RODRIGO PÁRAMO GUITIÁN , que estivo casado  con Dona Violante de Temes, non quedando  sucesión .

Don Alonso   de Páramo  era fillo de D. Xulián López de Páramo , señor  de Trebolle ,  e de Dona Catarina de Guitián . Sígueos o seu fillo  menor D. GREGORIO DE  PÁRAMO GUITIÁN,    que  tivo  por muller a  Dona Apolonia  Osorio de Yebra , señora de Láncara, filla de D. Rodrigo de Yebra  e Dona  Leonor Pimentel.  Só tiverom unha filla  chamada María  Xosefa , que contraeu matrimonio  con D. Gregorio Somoza , seguindo a liña da casa de Farbán . o seu fillo D. GREGORIO DE PÁRAMO E GUITIÁN , Cabaleiro de Santiago, casado con Dona  Ánxela  Inés de Ojes , dos condes da Torre, sucedéndoos  MARTIÑO CARLOS DE  PÁRAMO GUITIÁN OJEA , que casou  con Dona  María Somoza e Losada , señora da casa da Abelleira , da freguesía  de Toimil na Somoza Maior de Lemos ,  e da de Santiago de Farbán , fora da vila de Sárria , anexo da de  Santa Mariña da mesma (  * )

 Posteriormente  foi señor de Farbán , D. NICOLAU DE PÀRAMO E GUITIÁN ,  fillo de D. Martiño  Carlos ,  que tivo por muller  a Dona Leonor  Xoana Arias Mariño  Varela Taboada e Ulloa , aos que sucedeu a súa filla  Dona XOSEFA   DE PÁRAMO ARIAS GUITIÁN , que foi  dos maorazagos  da Abelleira, freguesía de Toimil,  na Somoza Maior de Lemos , e da de Santiago de Farbán,  e que, pola súa unión  con D. LUCAS  FLÓREZ DE LOSADA , da ilustre liñaxe  dos Flórez de Losada , do Pazo  do Castro, en Valdeorras, quedou incorporada a  Casa de Farbán  á dos Flórez , na que se conserva un  copioso arquivo , que contén noticias  moi interesantes  para a historia de Sárria.

Os Flórez , con casa soar  na vila do Castro , pasaron de Asturias  a Galicia , e naquela viñeron  a se refundir  varias outras casas  da zona de Galicia e do Bierzo. 

Foi D. LUCAS  FLÓREZ DE LOSADA herdeiro de ricas casas e vínculos  dos seus maiores. Os seus méritos,. tíduos académicos  e graos , cos exercizos realizados , foron impresos  en 1788, por D.  Manuel Anonio  de San Felices de San Salvador do Hospital  de Quiroga o de 18 de novembro de 1752,  tiña vinte anos de estudos maiores  en Artes , Cánones  e Leis , graduándose  de Bacheler , en Cánones e Leis, por Alcalá,  Valladolid e Toledo  . Por despacho real  do mesmo ano , foi nomeado bibliotecario da diicese. 

Dona María Xosefa de Pàramo e Arias   Guitián era filla de don Nicolau de Pàramo e Guitián , dono das casas de Farbán  e da Abelleira , e de Dona Leonor Xoana Arias Mariño Varela Taboada e Ulloa. As súas capitulacións matrimoniais tiveron lugar  en 1799 , perante D. Manuel Fernández de Hermida, escribán de Rubián , en terra de Lemos .Outorgou testamento o 13 de marzo de 1824 ,  en San Clodio de Ribas de Sil  , e D. Lucas o seu , o 3 de maio de 1822,  na escribanía  do couto de Castro de Caldelas , perante  D. Francisxo Xabier Quevedo, declarando herdeiro universal  ao seu fillo D. ILDEFONSO  FLÓREZ DE LOSADA  E PÀRAMO,  que viviu no seu pazo da vila do Castro  e contraeu matrimonio  con Dona Dores Quiroga e Puga , filla do cabaleiro  mestrante de Ronda  D. Bernardo  María Quiroga  Arias Sánchez  de Somoza  e de Dona Benita  de Puga e Arroxo . condes da Torre,  veciños e donos da Casa Grande da Pobra de San Xiao.

Don Ildefonso  foi vicepresidnete do Consello provincial de Ourense  e Senador do Reino pola provincia de Lugo. Nel recaeron  as principais casas  e vínculos dos seus maiores , entre os que figuraba a casa e torre de Farbán. 

Esta casa como xa indicamos , áchase nas aforas  da vila de Sárria . O Instituto Xeográfico Catastral , sitúaa entre a estrada de Nadela  e Monforte e o ramal da Lamarrigueira , anotando que no castro de Filloi  hai minguados restos  de fortificacións.

O apelido Flórez  é patronímico derivado de Fruela ou Froila . Dos Flórez de Losada , do pazo da vila do Castro , foi D. Diego Fernández Flórez , señor da casa de Miramontes  , con concello asturiano de  de Cangas de Tineo, no val de Civea.

As armas dos Flórez de Losada  son :  escudo cortado ;  no alto, as cinco flores  de lis de ouro en campo de azur ;  no baixo, en campo de gules, dous lagartos da súa cor, aplastados por unha lousa de prata, que son armas dos Losada. Algúns, en igual campo, somente tran tres flores de lis de ouro, ben ordenadas, como se as cinco pertencesen  exclusivamente aos maorazgos  da citada caa de Miramontes. 

Os Losada tiveron o seu soar  no val de Quiroga. Eran donos das terras  e do mosteiro de San Clodio  que entregaron á Orde Miklitar  de San Xoán  . E así  como, por un lado se extenderon notablemente  por terras do Bierzo , en Galicia levantaron soares nos ricos vales de Quiroga e Valdeorras, ascendendo  polas escarpadas terras que de Larouco van a terras de Trives, onde  se extenden moi axiña, e de onde descenden  a entroncaren  coa maior parte  da nobreza titulada de Galicia .

Infórmanos o P. Crespo, que un bon número das persoas  desta dilatada liñaxe, chegan a seren donos  e señores de multitude  de casas, en distintos lugares da rexión. Deles descenden, entre outros, os marqueses  de la Atalaya e os Figueroa, os condes de Maceda e San Román e os vizcondes de Figueroa.

En 1753 , Farbán era de señorío particular da marquesa de Sárria, que recibía dos  veciños leigos, do estado xeral, rendas de centeo e servizos, e tamén os produtos das alcabalas.

....................................................................................................................................................................... 

                                            NOTAS

( * )  Por erro no artigo lese " da de San Salvador da mesma". Non foi senón até 1890  cando Farbán pasou a ser anexo de San Salvador de Sárria, pois até entón formou parte do Curato de Santa Mariña de Sárria, Santiago de Castelo e Santiago de Farbán.

A casa dos  Armesto, Señores de Trebolle,  que estaba no lugar de Pacios de Casteledo ( nos asentos parroquiias din " Pazos" ) ,  desapareceu, e tamén outras edificacións que alí había. Con posteiroirdade á apertura da estrada de Nadela a Valdeorras  foi alzada a Casa de Pacios, propiedade da familia Álvarez. 

En 1761  , como único fidalgo con casa en Farbán, aparece  Don MARTIÑO DE PÁRAMO, viuvo, de idade de 60 anos, con un criado maior dos 18 e unha criada.

Con relación aos bens  que en Farbán lle pertencían  lese:  D. MARTIN DE PÁRAMO. Este  sonana no asento anterior ser veciño de Santa María de Toimil ( * Casa da Abelleira* ), e agora eo desta freguesía de  Farbán, e as 25 partidas do seu asento anterior declaran os Peritos que confrontal co  seu actual estado; só lle quedou por asentar a Partida que estes Peritos poñen a continuación:

1.... Un ferrado de devesa de segunda calidade ao sitio da LAMA RIGUEIRA. Estrema a L, con camiño  público; a P.  , co dito camiño ; N. e S., Bartolomeu López.

As casas e bens propios da familia Flórez foron enaxenados. Pódese indetificar como procedente dese patrimonio a DEVESA DE FLORIDO ou DA BOTICA, de 15.495 m/2, con frenteira á estrada do Mazadoiro a Lamarrigueira. 

                            ASENTOS NO LIBRO DE BAUTISMOS ( SANTIAGO DE FARBÁN )

 * O día  22.07.1694  na igrexa de Santiago de Farbán foi bautizada MARÍA ROSA, filla de SABELA,  moza solteira, criada de Gregorio de Páramo , que deu por pai da criatura ao seu amo. Apadriñaron ao neófito Xoán Fernández  e María Díaz.

O Gregorio de Páramo   figura apadriñando en Farbán a  bautizados da parroquia.