SÁRRIA : UN PROXECTO DE RÚAS E PRAZAS ( 1955 )
SÁRRIA: UN PROXECTO DE RÚAS E PRAZAS ( 1955 )
Sendo alcalde XOSÉ GAYOSO o Concello encargou a redacción dun ambicioso PLANO DE POBOACIÓN no que aparecen previstas rúas e prazas identificadas con diferentes nomes, con algunhas variacións dos entón vixentes e novas propostas para as que se proxectaban como ensanche da vila. Encomendada a súa realización ao Arquitecto Municipal ANTONIO VILA .
Como excepción ao feito xeralizado da perda ou extravío dunha boa parte dos documentos gardados na sede do Concello de Sárria, hai anos que puido ser recuperado o plano orixinal que está exposto ao público no segundo andar da Casa do Concello, a carón da Segredaría.
Froito da mentalidade imperante na época, ademáis dos nomes vencellados ao levantamento militar de 1936, pensaron poñer no rueiro os nomes de figuras históricas ou literarias , na súa maior parte con actividade nos séculos XVI e XVIII.
Daquel nunca realizado proxecto só restaron as liñas xeráis dalgunhas rúas e aceptación e consagración dalgúns dos nomes previstos para os novos espazos urbanizables.
O rueiro proposto era o que deseguido se detalla:
AVENIDA DE LA FERIA.- Con orixe na Rúa Maior marcábase até a zona do Depósito de Auga do Campo da Feira. Na actualidade é o primeiro treito da Rúa da Mercé.
( * ) CALLE BENIGNO QUIROGA.- Treito urbán da Estrada de Nadela a Campos de Vila. Con orixe no chamado Cruce do Avenida , rematando na estrema coa parroquia de Santiago de Farbán, antes de Pacios de Casteledo. Hoxe como Rúa Benigno Quiroga conserva a denominación recibida cando sustituiu ao nome de Calle de la Libertad. que lle dearn en 1888.
CALLE LA CALLEJA.- Con orixe na Rúa Maior e remate no Cruce de San Lázaro, coincide co primeiro treito da Estrada do Mazadoiro á Lamarregueira. A actual Rúa da Calexa coincide co espazo rotulado
no proxecto urbanístico.
CALLE DEL CASTILLO.- Con orixe na cabeceira da Rúa Maior , xunto á igrexa de San Salvador, remataba na parte baixa do Campo da Feira. Na actualidade é a " Rúa do Castelo".
CALLE DE CERVANTES.- Con orixe na Rúa Diego Pazos, atravesaba a "Calle del Greco" e a "Calle de Goya " , rematando na "Calle del Estadio ". Non se fixo realidade este proxecto, e a Rúa Fiz Vergara Vilariño segue dalgún xeito o trazado previsto. Na actualidade leva o nome de Rúa Miguel de Cervantes Saavedra a que dende a Rúa Pedro Saco, pola traseira da Casa da Cultura, vai até a Rúa Velázquez.
( * ) CALLE DE CHANÉ..- Denominación dada a unha rúa do Barrio Novo, de promoción particular, con orixe na Calle de Diego Pazos e a Calle de Veiga. O Concello oficializóu a denominación como Rúa Músico Chané.
CALLE COLÓN.- Prevista con orixe na Calle San Lázaro ( hoxe Rúa Xela Arias ) comunicábaa co Praza de José Antonio Primo de Rivera . Esta rúa non se fixo realidade e aparece seguindo en parte o trazado do treito primeiro da actual Rúa Nova,
CALLE DE CONCEPCIÓN ARENAL.- Prevista con orixe no Cruce de Catro Camiños , remataba na "Calle de Formigueiros". Esta denominación non foi adoptada para ningunha rúa. A promoción privada deste vial deu como resultado o primeiro treito da Gran Vía Alfonso IX.
CALLE DE LOS CONDES DE LEMOS.- Con orixe na Rúa Maior e remate na parte baixa do Campo da Feira ( espazo coñecido como o do San Antonio dos Asentos., no terceirto treito sarriao da Estrada do Mazadoiro á Lamarregueira. Na actualidade, modificado aquel nome, é coñecida como " Rúa Conde de Lemos "
CALLE CONDESA PARDO BAZÁN..- Rotularon con este nome o treito da Estrada de Samos entre a Estación do Ferrocarril e o Cruce de Catro Camiños. Esta denominación nunca foi adoptada. Integrado na Rúa Calvo Sotelo na actualidade forma parte da Rúa da Liberdade.
( * ) CALLE DIEGO PAZOS.- Con orixe no Cruce do Avenida e remate na Ponte Vella de Vilar de Sárria, Formaba parte da Estrada de Sárria a Ouviaño , e na actualidade das de Sárria a Becerreá e a de Pedrafita do Cebreiro a Vendas de Narón. Mantén o nome sen variación.
CALLE DE DON PEDRO SACO.- Tiña orixe na Rúa da Calexa e remataba na " Calle de Juan Montes ". Na actualidade vai dende o comezo da actual Rúa do Porvir á Rúa Formigueiros.
CALLE DEL ESTADIO.- Previsto no plano de urbanismo un espazo deportivo na Gándara- Pedregás con campo de fúbol, pista de baloncesto e xardíns, proxectaron unha rúa darredor desa dotación , á que chegaban a "Calle Cervantes ", " Calle de Góngora", "Calle Lope de Vega" , " Calle de Quevedo" e unha calella sen nome. O campo de deportes que a rúa darredor del nunca foron realidade. E nesa zona está agora a Estación de Autobuses,
( * )CALLE DE LA ESTRELLA.- Con orixe na Ponte Vella do Mazadoiro e remate na ,ali rotulado " Calle Mazadoiro" ( agora treito segundo da Rúa Xela Arias ). Este vial é a actual " Rúa da Estrela "
( * ) CALLE FRAY LUIS DE GRANADA.- Aberta cando se dividiron os terreos da Casa Grande, da Marquesa de Villaverde, propuxeron este nome para o vial previsto entre a Rúa da Calexa e a Rúa do Murallón.
CALLE DE GÓNGORA.- Con orixe na Rúa de Formigueiros , remataba na "Calle del Estadio". Non se abríu ese espazo e nunca levóu este nome rúa ningunha da vila.
( * ) CALLE DE GOYA.- Con orixe na Rúa Diego Pazos , atravesaría a Calle de Formigueiros , a Calle de Cervantes e remataría na "Calle de las Insuas ". Na actualidade só unha parte do vial proxectado foi urbanizado e leva o nome de Rúa Goya.
CALLE DEL GRECO : Con orixe na Rúa Formigueiros ( Cruz de Pradeda ) ía en dirección A Veiguiña. Esta denominación foi consagrada polo Concello e corresponde á actual Rúa do Greco.
( * ) CALLE DE GREGORIO FERNÁNDEZ.- No entón chamado Barrio Novo, froito de parcelación feita por particulares. Tiña orixe na Calle de Vázquez Queipo e remataba na Rúa Diego Pazos. O Concello oficializóu esta denominación.
CALLE HERNÁN CORTÉS.- Proxectada con orixe na Calle del Porvenir remataba na Plaza de José Antonio Primo de Rivera. Nunca se fixo realidade. O seu trazado coincide co inicio da Rúa Nova.
CALLE DE LOS HORNOS.- No plano do ensanche de 1955 déronlle este nome á Travesa dos Fornos, ruela que baixaba dende a Praza da Constitución ( entón denominada Plazuela del Ayuntamiento aínda que a placa cerámica doada por Matías López en 1889 non fora retirada ) e remataba na Calle de la Pedreira, denominación esta coa que se pretendía eliminar a de Rúa dos Fornos de Atrás.
CALLE DE LAS INSUAS.- Con orixe na Calle de D. Ramón del Valle Inclán ( á altura da Casa de Prado e fronte ao remate da Calle Mazadoiro, seguía cara A Veiguiña, deixando á esquerda as carballeiras das Insuas , recibindo pola man dereita a " Calle de la Luna", "Calle de Quevedo" , "Calle de Quevedo" , " Calle de Goya" e "Calle de El Greco. Finalmente urbanizada pola acción do Concello na actualidade coincide coa Rúa Fernando de Castro, con orixe na Escaleira que baixa dende a Rúa Matías López, e a ela acceden a Rúa Río Celeiiro, Rúa das Insuas, Rúa Frei Xoán de Sárria, Rúa Pedregás, Rúa Anxo Rodríguez Castedo e Gran Vía Alfonso IX.
CALLE DE LOPE DE VEGA.- Prevista con orixe na Calle de la Luna e remate na Calle del Estadio. Nunca se abriu o vial e ningunha rúa leva ese nome na vila.
CALLE DE LA LUNA.- Na entrada das Insuas. Tiña orixe na Calle de D. Ramón del Valle Inclán e rematba na Calle de las Insuas. Era unha ruela proxectada por riba da Corga das Insuas e ao ser urbanizado o barrio pasó a formar parte da actual Rúa das Insuas que vai dende a Rúa Matías López e o Parque Xosé Luis Castro Agrasar.
CALLE DEL MAESTRO VIVES.- Con orixe na Calle Pedro Saco e remate na Calle Velázquez, na parte traseira das Escolas Públicas- Casa da Cultura. Coincide coa actual Rúa Miguel de Cervantes Saavedra.
CALLE DEL MALECÓN.- Na marxe esquerda do Río Sárria, proxectada entre a Ponte Ribeira e a Ponte de Ferro. Promovida primeiro por particulares e ampliada polo Concello recibíu o nome de Paseo do Malecón do Río Sárria.
( * ) CALLE DE LA MARQUESA DE CASA LÓPEZ.- Con orixe na Calle del Porvenir, despois de atravesar a Calle de Matías López , remataba na Calle Calvo Sotelo.Na actualidade , denominada Rúa Marquesa Casa López, vai dende a Rúa Marqués de Ugena até a Rúa da Liberdade.
( * ) CALLE DE MATÍAS LÓPEZ.- Dábanlle este nome ao treito da Estrada de Nadela a Campos de Vila , dende o Cruce do Avenida á Praza de Galicia ( Catro Camiños ) ao darlle o nome de Calle de don Ramón del Valle Inclán ao espazo compreendido entre a Praza de Galicia e as Pontes Novas do Mazadoiro. Na actualidade a Rúa Matías López vai dende o Cruce do Avenida ao Viaduto do Mazadoiro.
( * ) CALLE MAYOR.- Dábanlle este nome ao vial que dende San Salvador-Xulgado remataba na Rúa do Porvir. En 1888 déronlle esta denominación dende San Salvador á Rúa Benigno Quiroga ( O Arrabaldo ). A Rúa Maior vai agora dende San Salvador á Rúa Marqués de Ugena,
CALLE MAZADOIRO.- Dábanlle este nome ao treito da Estrada do Mazadoiro a Lamarrigueira comprendido entre o Cruce da Estación e a Calle de D. Ramón del Valle Inclán. Forma parte na actualidade da Rúa Xela Arias.
CALLE MÉNDEZ NÚÑEZ.- Proxectada entre a Calle Condesa de Pardo Bazán e a Plaza de José Antonio Primo de Rivera. Nunca se fixo realidade.
CALLE DE LA MERCED.- Tiña orixe á altura do Depósito de Augas do Campo da Feira e remataba no Mosteiro da Madalena.Convento da Mercé. Na actualidade a Rúa da Mercé vai dende a Rúa Maior á Praza de San Roque.
( * )CALLE DEL MURALLÓN.- Con orixe na Rúa Maior remataba na Calle del Porvenir. Na actualidade vai da Rúa Maior á Rúa Marqués de Ugena.
CALLE DEL PADRE SARMIENTO.- No plano daba nome a unha rúa prevista entre a Calle de la Marquesa de Casa López e atravesando a Plaza del Generalísimo remataba máis adiante na Plaza de José Antonio Primo de Riveraa, seguindo a traza do Camiño da Alvarediña, na traseira de Villa Andrea. Esta rúa nunca se fixo , e parte do espazo previsto para facela forma agora parte da Praza da Vila.
Máis adiante o Concello deulle o nome de Rúa Padre Sarmiento ao vial que baixa dende a Rúa da Calexa até a Rúa Marqués de Ugena-Rúa do Porvir , que naquel proxecto era o primeiro treito da Calle de D. Pedro Saco.
CALLE DE LA PEDREIRA.- Dábanlle este nome ao vial ( histórica circunvalación do Camiño de Santiago na vila de Sárria ) que dende a Calle de Benigno Quiroga chegaba á Estrada do Mazadoiro a Lamarregueira ( nos Esqueredos de Sárria e Farbán ). Na actualidade correspóndese coa Rúa da Pedreira e Rúa dos Fornos de Atrás.
CALLE PIZARRO.- Con orixe na Plaza del Generalisimo, remataba na Praza de José A. Primo de Rivera.. Nunca se abriu esa rúa nin levóu ningunha tal nome. O seu trazado, con variacións, seguiuno a Rúa Nova, de promoción particular.
CALLE DEL PORVENIR.- A parece grafiada dende a Rúa Benigno Quiroga até a Ponte de San Lázaro, , rematando no paso a nivel de Celeiro ( xa na parroquia de San Pedro de Maside ) , coincidindo cun treito da Estrada de Becerreá ás Vendas de Narón. En 1958 o treito final da Rúa Maior ( no Arrabaldo ) e outro treito tomado da Rúa do Porvir até a Rúa Pedro Saco pasóu a levar a denominación de Rúa Marqués de Ugena . Dende o cruce coas rúas Pedro Saco e Padre Sarmiento até o Cruce de San Lñazaro, mantivo o nome de Rúa do Porvir , e dende o cruce á Ponte de San Lázaro recolléu a denominación de Rúa de San Lázaro. A anbtiga Calle de San Lázaro ( actual Rúa Xela Arias ) en 1958 pasó a ser chamada Calle José Antonio, e a denominación " San Lázro " pasóu ao treito final da antiga Calle del Porvenir.
CALLE DE QUEVEDO.- Con orixe na Calle de las Insuas ( actual Rúa Fernando de Castro ) e remate na Calle del Estadio. Nunca se abríu a rúa prevista , nin levóu tal nome ningún vial.
CALLE DE RAMÓN DEL VALLE INCLÁN.- No plano de urbanismo déronlle este nome ao treito da Estrada de Nadela a Campos da Vila compreendido entre a Praza de Galicia ( Catro Camiños ) e as Pontes Novas do Mazadoiro. Mantívose en todo tempo o nome de Rúa Matías López ao que en 1888 chamaban Calle de Matías López ( até o Cruce de Formigeiuros ) e Estrada do Mazadoiro ( até a Ponte Nova do Mazadoiro )-
( * ) CALLE ROSALIA DE CASTRO.- Con orixe na Rúa da Calexa e remate na Rúa Frei Luis de Granada foi aberta en terreos da Casa Grande ( Marquesa de Villaverde de Limia ) , conservando o nome posto no plano.
CALLE DE SAN JUAN.- Foi unha rúa prevista dende a Rúa Maior ao Barrio da Pedreira, para cuxa abertura se facía necesario derrubar dúas casas pegadas á antiga Casa de Cabarcos de Abaixo, á altura de Santa Mariña. Nunca se fixo realidade o proxecto e o nome previsto nunca figuróu no rueiro,
CALLE SAN LÁZARO.- En 1955 levaba este nome o treito da Estrada do Mazadoiro compreendido entre os cruces de San Lázaro e da Estación. En toda esa lonxitude en 1958 pasóu a ser nomeada como Calle José Antonio ( actual Rúa Xela Arias ) e o nome de "San Lázaro" pasóu para o treito final da Calle del Porvenir, entre o Cruce de San Lázaro e a Ponte de San Lázaro ( á altura da Feculeira ).
CALLE DEL TOLEIRO.- Históricamente coñecida como Corga do Río, no plano proxectaban unha rúa con orixe na Calle Diego Pazos e remate, pasada a Ponte do Muiño e o Pontón do Toleiro, no Cruce do Toleiro, na parroquia de Vilar de Sárria. Na actualidade , despóis de urbanizacións promovidas polo Concello e a Confederación Hidrográfica Miño-Sil , pasóu a levar o nome de Rúa do Toleiro.
( * ) CALLE DE VÁZQUEZ QUEIPO.- Adicada a Vicenzo Vázquez Queipo. Déuselle este nome ao vial de promoción particular aberto entre a Calle de Vázquez Queipo e a Calle Diego Pazos no Barrio Novo . A Rúa Vázquez Queipo mantén a denominación dada en 1955.
( * ) CALLE DE VEIGA.- Adicada ao compositor musical galego Pascual Veiga no Barrio Novo. Esta rúa de promoción particular rotulouse entre a Calle Gregorio Fernández e a Calle de Formigueiros e a súa denominación foi oficializada como Rúa Pascual Veiga,.
CALLE VELÁZQUEZ.- Adicada ao pintor sevillano . Tiña a súa orixe na Calle Fray Luis de Granada e deixando á dereita o Cinema Cissa atravesaba a Calle del Porvenir , atravesaba a Plaza del Generalísimo remataba na Plaza de Galicia ( Cruce de Catro Camiños ). Como conxunto esta rúa non se fixo realidade, e do trazado entón previsto seguen en parte a súa liña a Rúa Mestre Piquero ( Ruela do Barredo ), a actial Rúa Velázquez e un treito da Rúa das Camelias.
CAMINO DE PIÑEIRA .- Via de comunicación prevista para comunicar o Campo de Feira pasando polo lugar da Veiga de Arriba ( históricamente Veiga do Pozo ) e a Rañoá. Esta estrada nunca se fixo realidade, e dende Os Esqueiredos hai agora a denominación de Camiño da Veiga de Arriba de onde sae a mán dereita a Rúa de Santiago do Mercado.
CAMPO DE LA FERIA.- En 1955 tiña a configuración actual. Dende ese ano pasóu a incluir o novo Depósito da Auga ( 1958 ) e as naves do Mercado Gandeiro, con eliminación do arboredo ali chantado.
PLAZA DE LA ESTACIÓN.- Prevista diante da Estación do Ferrocarril. Confluían nela a Calle Condesa de Pardo Bazán e os camiños da Estación á Ponte Vella do Mazadoiro e da Estación á Ponte do Lázaro. Nunca pasóu a formar parte do rueiro . Nese espazo ten orixe a Rúa da Liberdade e en paralelo á vía férrea vai a Rúa Ramón Cabanillas.
PLAZA DE GALICIA.- Prevista no Cruce da Ciguñeira na que confluían a Calle Don Ramón del Valle Inclán, Calle de Calvo Sotelo , Calle Velázquez , Calle Concepción Arenal e Calle Matías López. Nunca se fixo realidade. O Cruce de Catro Camiños foi ampliado cando se fixeron as obras dos novos accesos a Galicia e foi expropiada parte dunha casa . O Concello deulle o nome de Praza Galicia ao espazo antes chamado Campo do Rolo ou Devesa de Pepe, xunto do CEIP Frei Luis de Granada.
PLAZA DEL GENERALISIMO .- Praza redonda na Alvareda na que confluirían a Calle Padre Sarmiento e Calle Velázquez . Esta praza nunca se fixo realidade e nese espazo acabóu estando a Praza da Vila, formada con Villa Andrea, os seus anexos , boa parte do seu parque e terreos expropiados polo Concello a varios propietarios.
PLAZA DE JOSÉ ANTONIO PRIMO DE RIVERA .- Praza cadrangular prevista nas Castiñeiras , na que confluirían a Calle Pizarro, Calle Hernán Cortés , Calle Colón e Calle Méndez Núñez. Esta praza nunca se fixo realidade. Nese paraxe hai agora o primeiro treito da Rúa Nova, a Rúa das Castieñiras, a Rúa Xograr Afonso Gómes e a Rúa Arias de Arbieto.
( * ) PLAZA DE JUAN MARÍA LÓPEZ ,. Denominación dada á Praza do Mercado, a carón da igrexa de Santa Mariña en 1888, mantida no proxecto. Na Praza de Xoán María celebrábase o Mercado Semanal dos Domingos. Tamén as festas populares e concentracións de persoal . Daba por dous lados á Calle del Murallón e nela tiña orixe a Travesa da Igrexa.
...........................................................................................................................................................................
No Plano de Poboación da Vila de Sárria, que non tivo aplicación práctica, aparecen grafiados varios espazos ( camiños, carreiros... ) que non mereceron atención e non deron lugar a rotulación :
Os Esqueiredos, Corga de Matavellas , Camiño da Veiga de Arriba, Camiño da Áspera, Carreiro da Costa da Áspera, Corga do Convento , Travesa da Igrexa, Escaleira da Fonte, Camiño da Fonte, Fonte Ribeira, Ribeira dos Cucos, Campo do Río, Calellón de Lois , Travesa da Igrexa, Travesa da Pedreira, Arrabaldo, Escaleira Pequena ou Calellón de Teixeiro , Campo do Teatro,
Comentarios
Publicar un comentario