XUNTA DE POBO DE SÁRRIA ( 1818 )

                           XUNTA DE POBO DE SÁRRIA  ( 1818 )

Organización territorial e administrativa  formada  no ano 1818 por unión á Xurisdición de Sárria de varios coutos dos arredores. Dábase así  cumprimento á orde de reunión  de xurisdicións e xulgados  que non pasasen de 600 viciños e demáis coutos ou fraccións de parroquias ás xurisdicións , moitas delas moi pequenas, que complicaban  a xestión administrativa , as quintas  e a recadación de tributos.

Establecida na Constitución de 1812  a creación de Concellos Constitucionáis e Partidos  Xudiciáis,  a volta atrás do nefasto Fernando VII , consagróu as vellas divisións do Antigo Réxime. Entre 1820 e 1823 deuse a primeira formación de Concellos e Partidos Xudiciáis, que sucumbiron coa volta ao absolutismo, e será finalmente  no ano 1840 cando se consagra  de maneira definitiva  a división  do territorio en unidades politico-administrativas   municipáis.

A Xunta de Pobo, aínda que creada baixo goberno absolutista, ven a ser un primeiro recoñecemento de que a existenza de Xurisdicións e Coutos, moitos deles de creación señorial,  era algo obsoleto , unha arcaizante maneira de  obstruccionismo das arelas de progreso  e xustiza. Con todo tiveron que pasar 22 anos até que se consolidóu a nova administración municipal.

** O  2 de maio de 1918  a Xunta Principal Provincial de Lugo autorizóu á Xunta de Partido de Sárria  ( Xunta de Estatística e Repartimento de Lugo )  para iniciar os trámites  de formación  da XUNTA DE POBO DE SÁRRIA, de nova implantación , sinalando  que se integrarían na Xunta de Sárria  como xurisdición principal , as seguintes parroquias  e coutos:

a.- Xurisdición de Sárria : 01.- San Salvador de Sárria. 02.- Santa Mariña de Sárria- 03.- San Salvador de Vilar de Sárria. 04.- Santiago de Farbán.- 05.- San Martiño de Requeixo. 06.-  San Martiño do Fontao. 07.-  Santiago da Veiga. 08.-  San Salvador do Mato. 09.- San Xulián da Veiga. 10.- Santa Mariña de Rubín. 11.-  Santo Estevo de Lousadela. 12.-  San Vicenzo de Betote. 13.-  Santa María de Vilamaior. 14.-  Santiago de Nespereira. 15.- San Pedro de Maside. 16.-  Santalla de Arxemil. 17.-  Santa María de Ortoá. 18.-  Santo André de Paradela. 19.-  Santa María de Corvelle. 20.-  San Sadurniño de Ferreiros. 21.-  San Martiño de Louseiro. 22.-  San Mamede do Camiño. 23.- San Pedro de Seteventos. 24.-  San Pedro de Froián. 25.-  San Fiz de Reimóndez . 26.- San Vicenzo de Froián. 27.-  Santa María de Albán.  28.- Santa María da Pena. 29.- San Salvador da Pena. 30.-  San Mamede da Chanca. 31.- Santo Estevo do Mato . 32.- San Sadurniño de Froián.33.- San Xulián de Chorente. b).- De outras xurisdicións e coutos agregados: ( Goián, Vilapedre, etc. ) 34.-  San Miguel de Goián. 35.-  Santa María de Belante. 36.-  San Xoán de Fafián. 37. -  San Xulián de Meixente. 38.-  San Miguel de Vilapedre. 39.-  San Xulián de Frades . 40 .- Santa María de Vilar. 41.-  San Miguel de Biville. 42.- San Salvador da Pinza. c )  Somoza de Vilouzán : 43.-  Santo Estevo de  Vilouzán. 44.-  San Vicenzo de Toldaos. 45.-  Santalla de Lagos. 46.-  San Martiño de Río. d).-  Couto de Cesár : 47.- San Salvador de Cesár. e ) Couto de Castelo dos Infantes : 48.-  Santiago de Castelo dos Infantes. 49.- San Salvador de Larín.

Esta pouco duradeira   división territorial foi sustituida en 1820 por concellos constitucionáis   entre o de Sárria mantiña superioridade xerárquica, e estas  49 parroquias   foron repartidas entre os concellos de Sárria,  Pinza e Biville, Vilapedre  e  Somoza de Vilouzán.  En 1840  acabarían integrándose en Láncara  Vilouzán,  Toldaos,  Lagos , Río  e Larín ( 5 )  e procedentes do Concello de  Samos  foron incorporadas a Sárria  Barbadelo, Piñeira, Loureiro, Santo Estevo do Mato, Lier, Calvor e Santo  Antolín  ( 7 )  de maneira que o Concello de Sárria quedóu constituído por 49 parroquias ruráis e 2 urbanas  na vila de Sárria.

** En xuño de 1818 comunican as bases e instrucións para a formación da Xunta de Pobo :

a).- Ningunha parroquia podería ser desmembrada, debendo  unirse todos os lugares á xurisdición onde radique a Igrexa ou reitoral, pertencendo íntegras á Xunta de Pobo polo que respecta á nova contribución directa e ás súas dependencias.

b).- Composición :  O Xuiz da Xurisdición principal como presidente e se houber xuiz letrado  corresponderíalle a este; Vogáis :  O Rexedor Decano e Procurador Xeral da Xunta Principal ; o párroco máis antigo entre os pobos reunidos ou por relación asinada o que lle siga ; os procuradores síndicos  dos Xulgados e Coutos agregados e podendo asistiren, os  Xuices non letrados que saiban ler e escribir e a súa veciñanza pase de 200 viciños.

Nomearán Segredario a un escribán dos do distrito  que sexa de maior confianza.

Reunirán toda a documentación  das xurisdicións , xulgados e coutos  baixo de inventario e recibo, tomando coñecemento  de porcións ou fraccións delas que se axusten.

Se na Xurisdición principal non houber Rexedor ou Procurador eleitivos , designaranse dous representantes de maneira  que elixan dous eleitores máis, para designar nese dous representantes sen maior problema; sinalaban a multa  de 50 ducados aos que debendo integrarse na Xunta non o fixeran e sinalaban a obriga de que se celebrasen  dúas reunións en cada semana.

** 25 de xullo de 1818.-  A Xunta de Partido de Lugo  remitíu unha circular  sinalando as aventaxes da implantación da nova contribución.

** 30 de xullo de 1818.-  Por impedimento de Xosé Narciso Carnero para se facer cargo de dirixir a eleición  de dous vogáis  para a Xunta de Repartimento, acordóu  a Xunta Principal  comisionar  a Bernardo Díaz de Freijo. E na mesma data comunícanlle ter sido nomeado Comisionado , dándolle  instruccións  para facer as eleicións.

** 2 de agosto  de 1818 na Sala  de Axuntamento da Vila de Sárria  foi ditado auto polo que sinalóu a procedencia  de elixiren  Rexedor  e Procurador Síndico  pola Xurisdición de Sárria  e anexos  resultando eleitos Bernardo Díaz de Freijo ( de San Xulián da Veiga )  e para Rexedor, Xoán Somoza.

** 3 de agosto de 1818 .- Non habendo Xuíz, Antonio  Macía de Neira posesionóu a Bernardo Díaz de Freijo e Xoán Benito Somoza.

** 5 de agosto  de 1818.-  Eleición  de Segredario.-  Diante da inasistencia  de párrocos e síndicos de Meixente, Biville e A Pinza acordaron citalos de novo.

** 5 de agosto de 1818.- Presentes Bernardo Díaz de Freijo , Antonio Macía de Neira, Xoán Bieito Somoza, Francisco  Martínez ( Procurador Síndico )  da Somoza de Vilouzán , Xosé de Grandas  ( Procurador Síndico  sustituto  de Vilar, Vilapedre e Meixente ), acordaron nomear a Agostiño Gómez Armesto como Segredario e a Gregorio Antonio do Barrio como sustituto, e sinalar a celebración de sesións  nos luns e venres de cada semana,

**9 de agosto de 1818.- Toma de posesión  do Correxidor  Manuel Xosé Camba Taboada ( de Ronfe ) que se dirixe  ao Procurador Síndico da Somoza de Vilouzán.

** 14 de agosto  de 1818 .- Bernardo Díaz de Freijo renuncia ás súas funcións por estar encargado  de facer o apeo en Neira de Rei.

** 1 de  setembro de 1818.-  Reunión frustrada na Casa do Concello de Sárria convocada polo Correxidor  e Presidente da Xunta de Repartimento  á que só acod Xoán Bieito Somoza. Nomean Segredario a Domingos Gómez  Quiroga.**  Agostiño Gómez Armesto multado con 100 ducados por causa  da eleición da Xunta de Vilambrán. E tivo que ir á Coruña.** Requerimento na persoa  de Francisco  Martínez  , de Vilouzán.

**2 de setembro de 1818.-  Requerimento  e  percura  de Xosé Grandas  de Vilapedre ,  Goián e os seus coutos.** Sesión extraordinaria.- Acordan  celebrar nova eleición  incluindo Cesár  e Castelo dos Infantes e que sexan nomeados repartidores parroquiáis. Actúa como Segredario Gregorio Antonio do Barrio.

**6 de setembro de 1818.-  Aceptación de Manuel Varela Somoza, catedrático de Monforte, como comisionado para o apeo.** Elixen  para peritos agrimensores a Bieito Barbeito e Nicoláu González, de Monforte. Entregan a Comisionado e Peritos 1.920 reáis.  Participan polas freguesías:  Xoán Vázquez de San Mateu e André Capón , de Pacios ( San Miguel de Vilapedre ) ;  Caetano Pardo e Xoán Veiga ( Santa María de Vilar );  Tomé López de Freixo e Bieito González, de Tremeado ( San Fiz de Vilapedre ); Diego Vázquez, de Outeiro  e Xoán López de Santa Cruz ( de Goián ) ; Domingos López Cardexo  e Domingos López ( de Frades ) ; Xulián Fernández  e Nicoláu López ( Meixente );  Antonio Fernández e Xosé López ( Belante ) ;  Manuel López e e Caetano González  ( Biville );  Xacobo López.  Baltasar Díaz e Manuel López ( A Pinza ) ;  Domingos López,  Xoán Loureiro e Xosé López ( Cesár );  Manuel Bravo e Xosé de Castro ( Fafián );  Xosé López e Bernabé Rodríguez ( Santo Estevo de Vilouzán );  Domingos López e Antonio Caldeiro (  San Vicenzo de Toldaos );   Pedro Herbón e  Xacinto Valcárcel (  de Santalla de Lagos );  Martiño García e Francisco García ( San Martiño de Río ); Xoán Sánchez e Ramón da Valiña ( Castelo dos Infantes ); Pedro Vázquez e André Vázquez ( San Salvador de Larín ) ;  Miguel Díaz e Xulián García ( Vilamaior );  Domingos Pérez e outro Domingos Pérez ( Nespereira ) ;  Xoán Rodríguez e Manuel Vila ( Santo André de Paradela );  Diego Toirán e Lourenzo González ( San Xulián da Veiga );  Luis Toirán e  Domingos  Méndez ( Rubín ) ;  Vicenzo Díaz e Xosé Lobeira ( Lousadela );   Pedro Fernández e Xosé Torres ( Santiago da Veiga ) ;  Miguel Rego e Tomé López (  San Salvador do Mato ) ;  Antonio Díaz Capón  e Xoán López do Barrio ( Ferreiros ); Nicoláu Outeiro e Pedro Piñeiro ( Seteventos );  Brais Somoza e Francisco  Mourín Capón e Xosé López de Pintín ( Louseiro );  Ventura López  e Xosé López "Ferreiro" ( Corvelle );  Francisco Álvarez e Manuel Álvarez ( Camiño );  Manuel López e Brais López (  San Vicenzo de Froián );  Pedro  López e Manuel Pardo ( Santo Estevo do Mato ) ;   Manuel López  Loureiro e Anxo Somoza ( San Pedro de Froián ); Xoán Alvaredo e Xoán Loureiro (  Santa María da Pena  ); Pedro Alvaredo  e Xosé López de Fondo de Vila (  San Salvador da Pena );  Isidro do Sío e  Pedro Fernández ( Chorente ) ;  Xabier Rodríguez e Marco López ( San Sadurniño de Froián ) ;  Ramón  González   e Manuel Alvaredo  (  A Chanca ) ;  Manuel  Gómez e Froilán Fernández ( Reimóndez ) ;  Xosé González  e Xacobo Méndez  ( Albán ) ;  Antonio López Vilarrairo , Domingos  Valladares e Xosé de Prado ( Vilar de Sárria ) ;  Xosé López Reboredo  e Xosé López do Rigueiro ( Fontao );  Pedro López de Ribela , Ramón López e Pedro López (  Farbán ) ;  Inacio Fernández  e Xosé Vázquez ( Requeixo  ) ;  Xosé López Guitián  e Antonio Rivas ( Santa Mariña de Sárria ) ;  Tomé González e  André Cedrón  (San Salvador de Sárria );  Non constan os de Maside ;  Xosé Vila e Manuel López ( Ortoá );  Pedro López e Alonso Vázquez ( Betote ). Polo Couto de Vilouzán :  Xosé López de Bustelo e  Pedro Rodríguez ( Vilouzán );  Domingos López e Antonio Caldeiro ( Toldaos ) ; Pedro Herbón e Xacinto Valcárcel  ( Lagos );  Martiño García  e Francisco García (  Río ). Toma de posesión  xunto cos de Castelo.

** ...... de setembro de 1818.-  Acordan facer a repartición de  24.041 reáis  e toman razón de carta pastoral  dirixida aos pàrrocos para que  nomeen  representantes.-  Repartición da contribución :  Lousadela (  437 reáis ), Santiago da Veiga e dez viciños de Fonteabuín-Samos ( 697 reáis e 30 maravedís ) ; San Salvador do Mato (  287 reáis e 12 maravedís ).......

ar