O CONVENTO DA MERCÉ DE SÁRRIA ( 610 )

                                    O CONVENTO DA MERCÉ DE SÁRRIA   ( 610 )

 O Mosteiro de Santa María Madalena de Sárria, con orixe darredor do ano 1200  , coa  fundación dun hospital de peregrinos  por parte duns frades italianos que recibiron  autorización do bispo lucense para crealo a carón da ermida de San Brais da Vilanova de Sárria ( Orde dos Laudantes Deum), acabóu  baixo a xestión da Orde da Penitanza dos Venerables Mártires  de Cristo, coñecidos como " Madalenos ". Sostiñan un hospital ( Hospital de San Roque ou da Madalena ) que atendía aos peregrinos " que ían cara Compostela", que estivo operativo, servido por hospitaleiros  até a metade  do século XVIII, cano foi trasladado aos  " Hospitaliños  Novos"  alzados dentro do mosteiro, na chamada " Obra Nova" ( na ala norte ).

A Orde , enteiramente autóctona e independente  que seguía  a norma de Santo Agostiño , contaba  con mosteiros en Sárria e Arzúa, e outro mosteirolo en Ferreiros de Arzúa,  tiña rendas e bens en Sárria, O Páramo , Lemos e outros lugares  e os seus monxes procedían maiormente da  Terra de Sárria  e á fronte da Comunidade estaba un prioiro. 

Santa María Madalena de Sárria gozóu da protección papal  que  concedéu buldas establecendo bens  espirituñais ( indulxenzas, mesmo as que se  gañaban en Roma ). A mediados do século  XI era prioiro perpetuo  frei Álvaro Pérez de Sárria, que gozaba  de numerosos bens raíces e  rendas.

A orde dos "Madalenos" perdéu a súa independenza sendo obxecto de redución e reforma, pasano a estar integrada  na Regular Ouservanza da Orde de Santo Agostiño , da provincia de España,  como consecuencia de mandato papal e de Felipe II ,   sendo  destituído o prioiro de todos os seus dereitos e bens, con intervención do vigairo diocesán de Lugo, por delegación  do bispo, e co auxilio do meiriño e Xustiza da vila de Sárria,  e así o 6 de xaneiro de 1568   entróu en funcións o novo prioiro  sometido á obediencia  da nova Orde   e ao seu xeral residente en Castela.

Como Covento de Santo Agostiño  estiveron comunidades relixiosas   até o tempo da Desamortización e en 1836, botados fora do mosteiro, todos os bens e rendas pasaron  a ser Bens   Nacionáis ,  que foron enaxenados e  adquiridos por diversos particulares, A igrexa  mntivo a súa función e o mosteiro  pasóu a mans do Concello de  Sárria , que establecéu ali o Cárcere, e moitos veciños da vila ocuparon  espazos do edificio  , que foi obxecto de roubo de materiáis quedando en  estado ruinoso. 

O Concello devolveulle o edificio ao Estado e este cedeullo ao Bispo de Lugo, para que establecese nel unha Comunidade relixiosa. Os Agostiños " filipenses" renunciaron á restauración  á vista do mal estado  xeral da Casa.

Ofrecido á Orde  da Mercé  , no ano 1896 a vida relixiosa pasóu  a estar presente cunha Comunidade de  frades moi novos que tiveron que facer  grandes obras para  facer habitable  aquela ruina.

                                             ***********************************

A PRESENZA MERCEDARIA VISTA POR RELIXIOSOS MEMBROS DE COMUNIDADE SARRIÁS

 

RESTAURACIÓN  DA MERCÉ EN ESPAÑA.- CEN ANOS DA PROVINCIA DE CASTELA                  1881-1981

                                                           FREI GONZALO RUIZ  ( Edita  Revista Estudios. Madrid,1981 )

2.- ENCOMENDA DA MERCÉ DE SÁRRIA

  " Negociacións do P.  Buenaventura  Boneta  Astiazarán.-  Nos primeiros días de outubro  de 1895 o P. Boneta  acompañado  polo entón bispo  da diocese de Lugo, Bieito Murúa , visita o antigo convento de agostiños de Sárria. Na carta  do mencionado bispo  de 1 de xaneiro do ano 1896 di " ao marchar de aquí vino a Vde, moi desanimado  para fundar en Sárria, sen dúbida polas dificultades  que se presenta  e o ruinoso estado do edificio". O P. Boneta  vía dificultades  pois non cabía nin pensar que llo cedesen "gratis  et amore " as terras do circundo do convento para horta e esparcimento da Comunidade, posteriormente este padre pensóu  na fórmula do arrendo.

Sendo alcalde de Sárria D. Camilo Gonález Cabarcos, o 27 de xaneiro  de 1896 despóis dunha movida  sesión, acordouse  poñer ao dispor do Sr. Bispo, " ao expresado fin os cuartos que ocupa actualmente o cárcere" Concedeuse gratuitamente ao convento o usufruto  do bosque por D. Evaristo  Gayoso e a chamada " Horta de Arriba" por D, Casiano Batallón.

Chegada dos Mercedarios a Sárria,.-  O día 2 de agosto do ano 1896 chegaron os primeiros frades  mercedarios a Sárria, procedentes da Comunidade de Poio. Na estación de Ferrocarril nhoubo un grandioso recibimento con música e bombas e parece ser que o pobo quedóu un pouco desilusionado  ao veren que niugún dos frades alcanzaba os 26 anos de edade. Entre estes relixiosos había carpinteiros, canteiros , cerralleiros, etc,, dous deles chegarían a seren  bispos e todos notables polas súas calidades humanas e relixiosas.

Compraron madeira por valor de 20.000 pesetas  e o pobo de Sárria volcouse a traballar cos frades no restauro  das dependenzas do convento.

Padre Antonio Hortas.- Primeiro Comendador.-  Foi primeiro Comendador o P.Antonio Hortas. E os máis notables benfeitores foron Cocepción de Ulloa  e Camilo G. Vaamonde.

Durante a II República a Comunidade pasóu por serios e difíciles trances. Os postulantes foron  repartidos  por varias casas e en 1936 estiveron a punto de  se trasladaron  a Portugal.

No trascurso  da Guerra Civil o convento convertiuse en cuartel.

A Comunidade  Mercedaria de Sárria desde  1932.- Na revista " La Merced· de 1933  fálase  amplamente do primeiro cincuentenario da Restauración da Provincia  de Castela  e polo tanto da  Comunidade de Sárria.

En xaneiro de 1932 na Comunidade  de Sárria había  nove relixiosos:

- P. FERNANDO  DÍEZ, COMENDADOR

-  P. SEVERINO VEGA , VIGAIRO

- P. LOURENZO DE SANTAMARÍA, MESTRE  DE NOVICIOS

- P.  EMILIO SILVA,  MESTRE DE POSTULANTES

-  P. CARLOS CARNEVALI

-  P , FIZ  CADAVEIRA

-  P. XOSÉ MARÍA VALLEJO

-  FR. XOSÉ PRIETO

. FR. PEDRO ARMENGOL RODRÍGUEZ

Como se ve ,  a Comunidade  tiña ao seu cargo  a formación de postulantes e novicios. O apostolado na Parroquia de San Salvador  era unha das tarefas  que con máis  ilusión atendín os  relixiosos.  Por outra parte  facíase un grande labor  nas parroquias veciñas  ás que os mercedarios ían pregar  e confesor. A V.O.T. cobróu grande pulo  nestes anos e nos sucesivos.

TRIENIO  1936-1939.-É nomeado Comendador o P.  DANIEL VÁZQUEZ   e Mestre de postulantes  o P.  MANUEL CARRERA, O Noviciado fora trasladado a Verín  durante o trienio anterior,

TRIENIO 1939-1942.- O P. XOSÉ MARÍA VALLEJO toma posesión  do seu cargo de comendador  o día 12 de agosto de 1939, Son anos moi difñiciles  e polo que se ve nas Crónicas  da comunidadeo P. Vallejo tratóu de que tanto os frades  como os postuñantes   tivesen unha mellor  alimentación e  servizo de comedor máis esmerado, Ao  mesmo tempo  deuse un grande pulo  ao culto na nosa igrexa da Nosa Señora da Mercé  e á formación  dos postulantes, tanto  na súa parte académica  como na espiritual, melloróu sensiblemente , En 1942  foi nomeado  Mestre de postulantes  o P. Amadeo Fernández Ferreiro.

TRIENIO 1942-1942.-  É nomeado  Comendador o P.  XOSÉ SANTIAGO CASTRO POZO, Para Mestre de Postulantes  ven o P. Xosé Bieito  González Blanco .

Por estes anos  cobra  un grande esplendor a CATEQUESE  dos nenos da que era Direitor o P. Carlos Silva de Castro. Chégase a editar  unha revista   titulada " La  Cadenita de Oro" , cuxo  primeiro número foi repartido  en xaneiro de 1944, A súa finalidade  era a catequese  e a Orde Terceira .

TRIENIO 1945.1948.- O  P. AMADEO  GONZÁLEZ FERREIROS  é elexido para o cargo de Comendador  no 1945, O P.  Xosé Bieito González Blanco  continúa un trienio máis  no  difícil  e fermoso labor da formación dos postulantes, é o P. Mestre,

A Comunidade continúa as súas tarefas habituáis  e auméntase a actividade na Orde Terceira e Confradería da Mercé.

TRIENIO 1948.1951.- O día 13 de xaneiro  de 1948 toma posesión do seu cargo de Comendador desta Encomendao P. MANUEL CARRERA QUEIMALIÑOS, Fora elexido para o dito cargo  no Capitulo Provincial  celebrado en Herencia, No mesmo Capítulo  foi elexido para outro trienio  como Mestre de Postulantes  de Sárria o P.  Xosé Bieito González Blanco.

TRIENIO 1951- 1954.-  O día 19 de xullo de 1951 chega a Sárria o P. RICARDO SANLÉS para se facer cargo  da direción desta Comunidade en calidade de Comendador, Será nomeado tamén Cura Ecónomo  da parroquia de San Salvador . O P.  Severino Vega  morrerí en setembro  deste ano. Para Mestre de Postulantes é nomeado o P. Benxamín Fernández Villar.

TRIENIO 1954.1957.- O 15 de agosto toma posesión do seu cargo  de Comendador desta Comunidade bo P, XOSÉ GONZÁLEZ ROIS, Días máis tarde  será presentado ao Sr, Bispo da Diocese  para que o nomee Cura Ecónomo de San Salvador,  O P. Felioe Blanco  Vaz  é o novo P. Mestre de Postulantes,

 TRIENIO  1957-1960.-  O día  16 de xullo toma posesión  do seu cargo de Comendador o P. BENXAMÍN FERNÁNDEZ VILLAR . E o día 15 de agosto  faino como Cura Ecónomo de San Salvador . Para o cargo  de P. Mestre de postulantes  é elexido o P.  Luis Barreiro Suárez. No mes de abril  de 1958 ocupa o cargo  de Mestre de Postulantes o  P. Modesto Vaca,

 Durante este trienio , concretamente o día 10 de agosto de 1959 inaugúrasw un Pavillón  recén constuido . Estrema a Leste co edificio antigo (  Igrexa e Postulantado ) .Este Pavillón será , durante 10 anos, o Postulantado Central da Provincia de Castela. No 1970 transformarse en aulas do novo colexio " La Merced". E os postulantes pasarían a ocupar  a ala Norte  do Convento antigo  totalmente anovado,

TRIENIO  1960-1963.- O P. XOÁN GINZO CARRO  é nomeado  Comendador desta Comunidade . Como P. Mestre ven o P. Xosé EStévez Iglesias, que xa era conventual  en Sárria, E o P. Benjamín Fernández Villar continúa sendo párroco  de San Salvador .

En xullo de 1960 celebrárase o Capitulo Provincial de Castela en Sárria.

Entre os anos 1960 e 1966 houbo noviciado para irmáns Cooperadores , sendo o seu mestre o P. Antonio Estévez.

TRIENIO 1963.1966,- O P. ANTONIO LEAL REQUEJO  é o novo Comendador de Sárria para este trienio. É tamén nomeado  párroco de San Salvador, Para o cargo de  Mestre de Postulantes é elexido o P. Perfeto Fondevila  Penas, por renucia do P. Xosé Estévez, É nomeado  axudante do Mestre o P. Luis Vázquez Fernández, A partir  do ano 1964 relévao o P. Gonzalo Ruíz  Maiezkurrena , pois o P. Luis Vázquez trasládase  a Madrid para cursar " comúns" na Universidade Central . No ano 1965o P, Xosé Amable Suárez Velasco sustitúe  ao P. Fondevila no cargo de P. Mestre de Postulantes.

CUATRIENIO 1966-1970.- O P.  XOSÉ ESTÉVEZ IGLESIAS  pasa  a ocupar o cargo de Comendador  durante este trienio  que logo resultaría   cuatrienio.  O P.  Gonzalo Ruiz  Mariezkurrena  é nomeado  P. Mestre de Postulantes  para o mesmo periodo de tempo. Párroco de San Salvador  é desde agosto de 1966 o P. Modesto  Martínez Fernández..

En agosto  de 1967  visita este convento o entón Ministro de Información e Turismo  D. Manuel Fraga Iribarne. Por medio del  consíguese unha subvención  para  facer obras no Claustro de Arriba e na Igrexa ,

O dous  de outubro de 1967 inaugúrase  oficialmente  o Colexio para  externos . Durante  o curso 1967.68 matriculasen  30 alumnos  para 1º de Bacharelato  e 36 para Ingreso.Os postulantes  cursaban 3º, 4º y 5º de Bacharelato e eran en total 147.

Durante este ano fixéronse varias visitas ao Sr, Bispo  da Diocese para tratar da construción dunha nova igrexa no val . Sempre se achóu oposición por parte do Prelado.  Máis tarde , vendo  a imposibilidade  da nova Igrexa, inténtase  solucionar  ampliando a Capela de San Lázaro . Proxecto  que tamén  fracasa, añinda que nesta ocasión  non se topa coa Diocese  senón cunha familia  que ten certos dereitos riba da dita capela,

En 1968 comezan as obras na frenteira Norte do Convento . Estas obras remataron para o curso  1970-71 . Aquí  veñen os postulantes  - 175 - onde contan con dormitorios , capela , sala de estudos , comedor, etc.As aulas  para as clases  fixéronse  nos dormitorios  do postulantado inaugurado en 1959.

TRIENIO 1970-1973.-  O P.  XOSÉ ESTÉVEZ  é reelexido  para o cargo de Comendador. P. Mestre  de postulantes  é o P. Eduardo Prieto Bouso e Párroco de San Salvador  é nomeadom o P. Felipe Blanco Vaz.

Durante estes tres anos  levouse a cabo  unha grande tarefa  de  restauro da Igrexa de San Salvador. Tamén se adecentan as capelas  de San Lázaro e San Martiño de Requeixo, O P. Felipe é o  grande  artífice  destas obras.

TRIENIO 1973-1976,-  O P. XOSÉ GÓMEZ GONZÁLEZ  é nomeado Comendador  desta Comunidade  de Sárria. Mestre de Postulantes pasa a ser o P. Mateo Alonso. O P. Felipe Blanco  continúa de Párroco de San Salvador e o P. Rafael Blanco Sahagún é nomeado Direitor Técnico do Colexio.

O 27 de agosto de 1975 o Ministerio de Educación e Ciencia  autoriza impartir as clases  de primeiro curso de Bacharelato Unificado e Polivalente.

TRIENIO  1976-1979 .-  Noméase Comendador de Sárria ao P.  GONZALO RUIZ MARIEZCURRENA , Mestre de Postulantes  é o P.  Xosé Boullosa  Canda, De  Párroco de San Salvador  continúa o P.  Felipe Blanco Vaz. O P-  Rafael Blanco Sahagún  segue sendo Direitor Técnico do Colexio. No comezo do curso  1977-78 ven a desempeñar o cargo de Direitor Técnico do Colexio o P. Luis Xaime Solla Fontán, que é Definidor Provincial.

 TRIENIO 1972-1982.- Despóis  do Capítulo Provincial  celebrado en Poio en  xullo  de 1979  volve a ser nomeado para Comendador de Sárria  o P. GONZALO RUIZ. O cargo de P. Mestre de Postulantes  desempéñao o P. Eduardo Prieto Bouso, Para Pàrroco de San Salvador  é nomeado o P . Xosé González Cid. O P. Luis Solla Fontán continúa de Direitor Técnico  do Colexio.

Ao  rematar o curso escolar 1979-1980 decídese  e inícianse as tramitacións  para pechar o Colexio  de Bacharelato Unificado e  Polivalente, que levz o nome de " Colexio Padre Severino". De feito con este curso actual 1980-1981 dase o peche definitivo ao dito Colexio ,  Queda o Colexio " A Mercé" para Preescolar e Educación  Xeral Básica.

O peche progresivo do B.U.P. trai  consigo  o remate dunha  faceta importantísima  deste Convento de Sárria :  Sárria deixa de ser Postulantado maior, Agora inténtase facer un Postulantado Menor  a nivel de 6º, 7º e 8º  de Educación Xeral Básica.  Que Deus e a  Nosa Nai da Mercé nos alumeen tamén  nesta nova etapa de  promoción vocacional.

                           SERIE  DOS COMENDADORES DE SÁRRIA

 1,-  P. ANTONIO  HORTAS CALVO................................... 1896-1899

2,-  P, INOCENCIO  LÓPEZ SANTAMARÍA.......................1899-1906

3.-  P, PEDRO PASCUAL MIGUEL MARTÍNEZ.................1906.-1907

 4.-  P. NOLASCO GAITE  SÁNCHEZ...................................1907-1914

5.-  P. MIGUEL LÓPEZ FERNÁNDEZ...................................1914-1918

6.-  P. SEVERINO VEGA CID.................................................1918-1921

7.-  P. ANTONIO RODRÍGUEZ RODRÍGUEZ.......................1921.1924

8.-  P. SEVERINO VEGA CID.................................................1924.-1930

9.-  P.   FERNANDO  DÍEZ  PÉREZ,.......................................1930-1933

10.- .P.  DANIEL VÁZQUEZ RODRÍGUEZ...........................1933-1939

11.-  P- XOSÉ  M. VALLEJO ÁLVAREZ,................................1939-1942

12.-  P. XOSÉ S. CRESPO POZO.............................................1942-1945

13.- P. AMADEO  GONZÁLEZ FERREIROS.........................1945-1948

14.- P.  MANUEL CARRERA QUEIMALIÑOS.......................1948-1951

15,-   P. RICARDO SANLÉS MARTÍNEZ................................1951-1954

16.-  P.  XOSÉ GONZÁLEZ ROIS.............................................1954-1957

17.- P, BENJAMÍN FERNÁNDEZ VILLAR.............................1957-1960

18.- P. XOÁN GINZO CARRO..................................................1960-1963

19.- P. ANTONIO LEAL REQUEJO...........................................1963-1966

20.- P.  XOSÉ ESTÉVEZ IGLESIAS...........................................1966-1973

21,.  P. XOSÉ GÓMEZ GONZÁLEZ............................................1973-1976

22.- P. GONZALO RUIZ MARIEZCURRENA............................1976.

*************************************************************************

                                              O     CONVENTO     DE     SÁRRIA  

O que foi educado toda a súa carreira  no paraíso de Poio - paraíso de  panorama e de convento-  experimenta un choque inevitable  e pouco agradable ao chegar  ao clima máis duro  e paisaxe máis fosca  da maior parte da provincia de Lugo, sen excluir  o inmenso e produtivo   val do Sárria. Son poucos - se os hai -  os que emigran  ás serras e altiplanicies   de Ourense e Lugo , e tamén da Coruña e Pontevedra , dende a beira do mar ; moitos os   que daquelas  van  para as rías  como a un rico e atraínte Novo Mundo.

Ao chegar a Sárria   comprendín rápidamente   porque o sinxelo   Frei Lourenzo Peña  se subira  saudoso   á torre de certa residencia , dende a que miraba  cara Galicia    e cara o seu querido Poio. Poio, nos anos nos que eu o coñecín , foi un auténtico convento , E quixera subraiar  duplamente a palabra , para poñer de relevo o seu siñificado  corporal e espiritual . Era tamén un fogar:  viviase dentro e cara dentro , coas naturáis e sas  proxecións cara os irmáns do mundo. Até  arquitectónicamente  todo foi disposto  así hai séculos  por aqueles monxes bieitos , que pouco se fixaban   nas paredes de fora  , e moito nos claustros,  patios, fontes, xardíns  e hortos, que eran  as súas avenidas , os seu paseos , os seus espectáculos  e todo o  seu san esparcimento: " Omnis gloria ejus  ab intus"  ( " Toda a súa beleza é interior" ).

En Sárria  era ao revés. Chegabades á frenteira  e encontrabadesvos   cun xardinciño de aspiracións burguesas , columnas, escudo, aguia, inscricións ; unha destas mirando ao poñente dicía."  Ignatius Cachafeiro faciebat". Por tras desa  epiderme ben coidada  un patio desnivelado  e cheirento , roñoso de chan e de costados , e outro corpo cun claustro de paredes  de  anacos de pizarra  sen capa de argamasa   e unha soleira de coios  para crucificar os pés. A horta daquela a penas existía  ; un anaquiño de terra  tras da cociña  cara o norte , sombreado e aínda conxeado unha  boa parte do ano. Con ser todo isto , con outros detalles do convento,  encolledor dabondo  para o que ía a Poio, non sería, porén , motivo suficiente para se subir á torre. Pois  á fin  de contas  somos os sucesores    do humildìsima chafarica de Nazaret. Mais Nazarte era inmensamnete   máis  que unha pobre casoupa : era tres corazóns  irradiando todo ben  e amabilidade  uns para os outros .  Unha familia e un fogar    unnánime  e concorde, En Sárria había poucos padres .  Un cos seus cinco ou seis novicios.  Outro cun fatiño de postulantes. Levaban a súa vida nos seus segredos hábitos.  O  Comendador era tamén   párroco de San Salvador , e vivía case sempre  fora do convento  en servizos parroquiáis  e asisetnzas a outras parroquias . Poucas veces o tiñamos á mesa  e recreos.  Había outro padre máis  que saía bastante a pregar . Agás despóis de cear , non había con quen se expansionar  nin onde tomar o ar  á hora do recreo, a única libre despois de tantas clases, pois o lugar estaba ocupado. No tempo  bon xa era outra cousa. No mesmo recreo dos dous `padres , cando non quedabas só, moitas conversas producían tanta soidade como a soidade. Porque todo xiraba    darredor dos  López, dos Pérez,   da Manuela, o tío Xoán, cuxas persoas    e vidas Vde, descoñecía en absoluto. Estilo residencia volcada  en e para o mundo.

Grazas ao Señor : chegóu pronto o bon P. Henrique Fernández, compañeiro de curso en toda a carreira , e xa poidemos xogar  a coristado de Poio falando, proxectando e investigando, e saíndo de paseo, Aína que, a dicir verdade, qudábanos moi pouco tempo libre. Estivo pouco tempo, pois aos poucos meses  no ano 1926 abriuse a casa de Lequeito   e aló o enviaron. Mandáranos o P. Manuel Cereijo, provincial,  que intensificaramos e puxeramos ao corrente as  clases de humanidades para a boa formación daqueles nenos. Isto era moi difñicil para un par de novatos, a quen non se lles recoñecía poder algún  para facermos un programa e unha distribución ,O comendador de entón tivo sempre como norma non meterse en nada de goberno; É un xeroglífico equivalente a non  deixar facer algo aos que queren facer algo. O P. Serratosa, que chegóu pronto, creo que lle daba a mesma interpretación. E experimentouno nas súas carnes , cando falóu un domingo de cuaresma con palabras dignas  e evanxélicas  duhna parodia pública e gravemente irrespetuosa  da litturxia catóñica. Malia ser  un doutor de peso, ter  sido tres  veces provincial de Castela  e ter toda a razón, díxoselle  como a un rapaz. " Non se mesta neso".

Grazas a Deus  e para o ben dos estudos era provincial o P.Manuel Cereijo, e estaba en Poio o P. Guillerme, a quen o padre provincial seguía  como discípulo. Cada remesa de libros  dos máis imprescindibles - gramáticas, dicionarios, etc.- requería  fatigas de campeonato , e por fin case sempre un consello  do P.Guillerme.   Con este motivo comecéi a coñecer  outra faceta case inédita para min deste querido mestre; as súas cartas. ¡ Que parvada máis grande  fixe, cando imitándoo a el, rompín  máis adiante  moitas que conservaba !. Algunhas en latín , pois gostaba  exercitarse de cando en vez. Volveremos encol desto . As súas intervencións  eran rápidas e eficaces  eos paquetes chegaban axiña , aínda que as primeiras facturas  foron desbotadas co xesto de " perezas ti e todos  os teus libros, Ao chegar  a  visita provincial, o P.Cereijo,  que era un anxo, creeu que xa non habería máis dificultades  nomeando un reitor de estudos  con todas as atribucións, Como el era provincial , iso abondaba  para que as cousas fosen máis á presa.

O convento de Sárria  fora  dos agostiños. Expulsados no século pasado, axiña se arruinóu na súa maior parte. Aigrexa  era un verdadeiro enterramento de fidalgos  e xente notable, cuxos sepulcros desapareceron en bon número  ao acondicionala para o culto de hoxe., Non hai dúbida que os ditos seplucros  aumentaron  a distinción artística  do templo , como se pode apreciar  en algúns "superviventes" . O que está no lado da Epistola no presbiterio  é dun coengo  da familia Guitián , " mestrescola que foi de Ourens", A comunidade  que foi  restauralo , era filla do convento de Poio. Até a chegada daqueles primeiros relixiosos houbo dificultades, aínda que sen as angurias  da ida a Poi dende Conxo, onde empurraban  os déspotas invesores. Aquí en Sárria  todo foi bon siso , caridade e boa vontade de parte do bon bispo  D, Bieito Murúa. " É un caso senlleiro  de penetración . observa xustamente o infatigable historiador  P, Gilabert Castro -, do bispo Murúa e o P. Boneta , dúas persoas perfectamente sintonizasa  ,  que parece  adiviñaban  e confirmaban  mutuamente os seus pensamemtos" . Todo achaiado, aínda que só  co pequeno tallo  de terra  pegado ao convento  ao que aludimos  e boas promesas  de xente razoable  e formal, que as cumoriu , saiu de Poio  para Sárria  en agisto de 1896  unha expedición  de frades obreiros , a cuxa fronte ían  os padres Pascual Miguel e Luis Suáre, composta dalgúns coristas   e irmánsm entre eles o subdiácono  Fr, Inocencio López Santamaría, que cantaría misa un ano despóis e sería xeral e bispo . Estaban xa en Sárria o primeiro comendador  , P. Antonio Hortas e o irmán  Fr, Ramón Fernández, Puxeron mans á obra, e a actividade senvolvida en nada desmerecéu   do que se acababa de facer en Poio . Cunha diferenza a favor do mérito daqueles bons peóns : a falta dun horto acolledor e a crueza do clima. Teño ouvido  falar a bastantes daqueles herois    e maxino sen dificultade  os sufrimentos nun convento  escanastrado e durmindo  riba de palla no chan. Cando eu cheguéi a Sárria  xa estaban lucidas as parede , ceo raso  aínda que dondo baixo das lousas do tellado deminuía  as durísimas irradiacións da friaxe, había vidros nas fiestras ; e porén había que romper cos cotovelos  o xeo da palangana  para se lavar.  Despóis era inefable  estar na cela, sen aquecedor ningún, preparando as clases e facendo outras cousas a dous, tres e máis graos baixo cero. A saúde  arruinouse naturalmente, Mais, " o que non foi tentado, ¿ que sabe ?", di o Kempis, Eles mesmos me falaron da ementa máis frecuente, touciño moi fresco  e case sen curar, ¡ aínda en bastantes ceas !, Cebaban porcos  e matábanos  en calquera época do ano  para engraxar o caldo e outras cousas, pois non había diñeiro  para viandas máis hixiénicas.  Case todo ía para  o restauro do convento e da igrexa, Había débedas que abafaban  e pasábase mal,.  Había virtude e  fidelidade ás régoas, e o Señor aquecía os corazóns. Algúns estómagos resentironse. Da boca do P. Serratosa, que chegóu  a Sárria en outubro  de 1898, puiden ouvir algunhas heroicidades, e a elas  con graza alude nun admirable artigo, onde dí que "facía como que comía" , mentres o P. Bóveda extrañadísimo  non quitaba os seus ollos  da súa testa, porque algúns cabelos dela non eran amigos da igualdade.. As boas almas que axudaron moitas veces e con discreción evanxélica a saír  de apuros , estàn  recordada con agradecemento entrañable polo P. Inocencio,  comendador  de Sárria despóis do P. Antonio Hortas.

Hai unhas liñas no meritísimo do P.  Gilabert Castro, que deben copiarse aquí, pois son un fermoso premio coroa para os peóns da restauración , ao mesmo tempo  que espertan a gratitude dos vindeiros  edifícaos  e orienta:  " a restauración de  Poio e Sárria  no que se  traballóu de firme  e pasouse moi mal, pero alegremente, Non saben  os que non o teñan gustado  o saboroso que é o sacrificio  e canto beneficioso é para o corpo e para o espìritu o traballo material, que desexaría ver como unha das asinaturas da carreira",

                                                OS IRMÁNS DE SÁRRIA

En Sárria  achéi naquela  ocasión  catro irmán : Fr. Ricardo Diéguez, Fr, Xosé Prieto,  Fr, Ramón Lago Parrado e Fr, Euxenio Alonso, Todos con esa cara de tranquilidade  que dan  o traballo e a boa conciencia,Fr.. Ricardo, obreiro de primeira hora en Sárria, é citado con eloxio polo Rvmo.  P. Inocencio como colaborador  seu na encomenda de Sárria.. Xa canso e eivado  seguía a traballar moito  e sendo un relixioso exemplar e bondadoso, Pouco puiden tratalo. Fr. Ramón Lago  era unha alma boa de verdade, Ingresara na Orde había tres anos, cando xa ía cumprir os corenta  . Tiña as maneiras  maduras dun puro e venerable ancián , Sorriso tranquilo  e santo, presenza de Deus  intensa, caritativo con  entrañable  mansedume  para os sans e enfermos, fervorosísimo  e con moitas habilidades  para toda clas de traballos. Estaba de sancristán  e poñía todo o seu  ser  ao servizo   dun culto limpo e variado, ¡ Canto traballaba nas festas para que a xente quedase contenta !, Se cria que vos faltara en algo, era encantador  pedíndonos perdón de xeonllos. Mais nada de artificio . Entróu xa moi formado  e sumamente equilibrado , Vistoo que lle pasóu nas matanzas de 1936, un convéncese  que o Señor estábao preparando  a pasos axigantados  para escollelo como vítima moi agradable.  Fr. Xosé Prieto  queríao moito  e estaba volcando  no recén profeso o seu espiritu de principe , como Elías en Eliseo. Fr, Xosé axudaba a Fr,. Ramón en todo o que podía e Fr, Ramón a Fr. Xosé. Este encomendoulle moitas veces  os doentes , e os que fumos obxectos  da súa caridade gardamos  unha imaxe imborrable  daquel venerable anxo. Os dous anos xustos  que estiven por primeira vez en Sárria  eu tiña o andazo  e fortes brnquites en cadea, con temperaturas de 40.  A cela era a máis fría das de profesos, padres  e irmáns, e ademáis  moi mollada en tempo de choiva.  Calor de febre con eses graos  e ambiente baixo cero era para morrer , se non foran os 24 anos  e os designios do Señor. Ademáis andabamos desabrigadísimos. Nin chaleque , nin xerséi , nin camiseta de la  nin capa.  Nunha visita  , o médico D, Pedro Saco , irmán do padre Henrique Saco , que tremía de frío  ao entrar na miña cela , dixo malhumorado , "  agardaSe non sacan deste cuarto  a este padre, é inútil que eu volva  " . Na morna  frenteira do mediodia  creo que había unhas sete celas  vacas agardando   a chegada de hipotéticos visitantes  : bispo, segredario, xeral, provincial, pregador de novenas, eventuáis hóspedes , etc,, todos  tiñan os seus lugares a punto, A unha me trasladaron á fin, cando a segunda primavera  estaba adiantada , e foi  un verdadeiro tránsito de " morte ad vitam". Fr. Xosé e Fr, Ramón foron nais para min  nesas ocasións,  Aínda tiven un último golpe, xa sendo  habitante do mediodía , na novena de Pentecostés  do ano 27,   efecto das frecuentes   crises pasadas  e mal curadas. Sen enfermaría  axeitada , prevista nas Constitucións , ¡ que  terribles son as  convalecencias  neses conventos !. Erguédesvos   sen sangue, sen forzas  , sen experiencia  , e tedes que soportar   un ambiente de xélido polo, sen terdes onde quentarvos.  As   consecuencias non se fan agardar: a recaída.  Naquela ocasión da pascua de Pentcostés  facíaseme duro deixar de celebrar . Díxenllo a Fr, Xosé e Fr, Ramón . Parecéu boa a hora das nove . Avisáronme , e prsentindo algo agardaron  a miña saída da cela no corredor  Dúas ou tres horas despóis   comecéi a recuperar  o coñecemento  na cama.  Non souben o que me pasara  entrementres me vespía , mais os dous anxos  recolleranme do chan  , e ali estaba Fr. Ramón , cando abrín os ollos , co seu mellor sorriso.

Fr. Ramón  sentía unha avidez  inmensa  por coñecer os camiños de Deus  . Nin que fora unha espia soviética   tratando de roubar   os secretos atómicos.  En todas as conversas,   con naturalidade   e humildade edificante s, preguntaba coa súa voz ascéticamente  velada  como se facía oración, como se arranxarían os santos  para seren de tal maneira, e mil cousas máis , porque tíñase  sinceramente por retrasado, e quería aproveitar o tempo. E ouvía con gusto  e edificación  canto lle dicían, sen astreverse  a opinar, pois as súas preguntas  fixéraas sen sombra de vaidade espiritual dabondo frecuente nalgúns  devotos. E conste que era moi intelixente.

Aqueles irmáns herdaran a patente dos de Poio , e o seu xeito de vida era igual: os máis asiduos  aos actos de comunidade , traballadores  incansables,  goberneiros como a mellor nai  de familia. Rezaban tamén pola noite  todos os viacrucis , facían  as súas visitas ao  Santísimo, e Este gardaba corazóns  para que sempre estivesen en paz e repartindo gozo.

Ao querido e bon Fr, LUIS DA COBA , a quen se chamóu  con frecuencia  Fr, Luis de Sárria por estar ali tantos anosm non puiden tratalo entón , pois ao día seguinte de chegar  eu a Sárria saía el destinado para Madrid  na compaña do P. Saco que acababa  o seu habitual  veraneo. Máis adiante converséi  moito con el , grande amigo e celestial conselleiro. Fr, Luis foi  un dos delicados agasallos   da bondade divina á Orde da Mercé. Vivia sempre decididamente disparado  caara o ceo.  E esta  incesante e rapidísima perforación en directo do éter levábao  a cabo con poucas forzas  e sempre achacoso. Quere isto dicir  para o que tivese ollos  para ver que outro o levaba, Amaba a Deus de todo corazón, e a súa oración era cada día con intensidade  xamáis diminuida de vinte e catro hora , á que precederan milleiros de días multiplicados por outras vinte e catro,  Afectadísimo até poñerse en angurias de morte por tremendas  irritacións dos bronquos, que desecadernaban todo o seu corpo , el seguía co seu infindo rosario de xaculatorias  incansable e intrépido, e antes crebaría unha máquina parlante  do mellor aceiro de Suecia ca xigantesca vontade de Fr, Luis para invocar , aínda afogado,  ao seu Pai e á súa Nai do ceo. Despóis  de atender a súa sancristía e a súa xastrería, mentres puido,  iba de tertulia con " Xesusiño" longas horas  detrás do púlpito do evanxello: As benditas ánimas  debían portarse  con Fr. Luis  como as innumerables  do cuarto dunha checa , pois non o deixaban descansar , E con pulsacións  desarranxadas  e a máis de 110 e motísimos e ininterrumpidos golpes de tose m+, que crebaban calquer corazón  en posesión de algo de tenrura , daba voltas e máis voltas  á igrexa ofrecendo  as indulxenzas  de innumerables viacrucis  polos defuntos até que xa lle parecía que os arrincara de alí. Se na outra vida hai homenaxes ao estilo do noso planeta, estóu convencido de que unha morea numerosísima de benaventurados lle ofrecerán agradecidos a grande cruz de ouro e diamantes por ter sido o funcionario máis benemérito do servizo de incendios.

Fr, Luis  fixo moitísimo ben ás almas co seu santo exemplo  e as súas santas conversas. Moitas ,sólidamente adheridas a Deus, dixeron que debían a súa perseverancia no bon camiño aos consellos e oracións  de Fr, L, quis. Eu creo, con perdón de basatantes contraditores  ou escépticos  que din  a verdade  E creo tamén  que moitas  destas contradicións, ás veces  con negra e ofensiva cara de galerna , foron efecto do seu incondicional  apego ao seu Señor.  O que queira  beixar e beixe  como íntimo a divina Cara de Xesús, sentirá nas súas tempas as picadas das espiñas da súa coroa. O que isto  escribe débelle  a Fr, Luis moito, moitísimo. O seu don de consello estaba moi enriba  do humán, e asombraba a súa intuición  e a súa precisión verbal  para razoar a conduta de Deus  cos homes e a dos homes con  Deus, Varóns  graves de boa vontade  ( aos que eu coñezo ) eclesiásticos , civís, militares de todo grao  acodicron a el , e sairon sempre mellorados e decididos a seguir polo estreito carreiro.

Teño máis que dicir de Fr. Luis , cecáis o mellor, pero parece que non é oportuno pregoalo até que el estexa no gozo celestial e eterno do seu amado Señor. Que "Xesusiño"  abenzoe a Fr. Luis  e o retribúa cento por cento por un  todo o ben que me fixo coa súa santa vida, celestiáis conversas e o seu xesto repetido  de grande e fiel amigo  de abrirme de par en par  os segredos do seu corazón. Deus, máis que no tempo do salmista, segue a ser admirable nos seus  vivintes " Sancta Santorum".

Para cosolarse, para edificarse, para alabar a Deus  sen cesat¡r  había ademáis en Sárria algo moi bon; outro  paisán  da ourensana provincia  de Fr, Luis e Fr. Ricardo, Refírome a un home da contextura patriarcal de Abrahán, Fr. Xosé Prieto, Unha vez máis un pensa asombrado e rebordado  de gratitude  nas finezas de Deus e da súa santísima Nai, que a unha provincia  entón dunhas poucas ducias de relixiosos  enviaron tal cantidade de bons irmáns, Porque é en verdade  algo asombroso  e que chamóu  a atención de relixiosos ilustres  e penetrantes doutras Ordes, que desxarían ter algo do moito que o ceo lle   regalóu   á Mercé.

Mais Fr, Xosé vive, E este ·mais" quere dicir , entre outras cousas, que lle desexo tantos anos de vida como os do campeón  e deán Matusalén  para edificación da Orde, que ten a dita de contalo entre os seus filloas, Hame perdoar , porén, unhas palabras, que son para min de obrigadísima gratitude, Por outra parte, non  soe terse por impertinente un eloxio aquen  o merece, aínda que viva, E grandes e prudentes santos e sabios pracicárono así , Léanse, por exemplo. Santo Agostiño, San Xeromeb, inumerables mensaxes dos papas, sen esqucer  aqueles entrañables capitulos das epístolas  das epístolas de San Paulo, onde con fogo sen igual  agradece, saúda , reconta e louva os méritros dos seus amigos e colaboradores leáis, e chega a dicirlles algo inmemoriable : " os seus nomes están escritos no libro da Vida", E Deus ordea aos seus profetas :  "dicite justo quoniam"  ( Dicídelle  da miña parte ao xusto que fai ben ).  E o seu divino Fillo deu louvanzas  aos que vía no bob camiño, " Xamáis en todo Israel  vin fe como a deste home".  "Ouh  muller, que femáis grande a túa ! "  " ¡ Moi ben, Simón Bar Ioana !, Eres un bendito, porque o meu pai revelouche cousas  tan boas "," Esta casa, fillos meus - dicía  Xesús aos compañeiros  de Zaqueo  - ,  é  unha casa de benzón  , porque Zaqueo é tamén  un bon fillo de Abrahán "  "Aquí tedes  un auténtico israelita . dille a Natael. no que non hai simulación nin dobreces " . "  ¿ Como me coñeces  ? ". " Home vinte na figueira.

 Eu tamén vin a Fr, Xosé  baixo da figueira, e poido dicir del coa mellor palabra  de cristián que é un estupendo relixioso mercedario , no que non hai  engano nin simulación . Só  hai simulación  e evanxélico coidado  para agochar  o inmenso ben  que fai , e por iso  escapa só ao retiro e sombra da figueira. E algunhas das súas obras baixo da figueira eran estas. Erguíase  antes que todos , e deitábase bastantes horas despóis de todos.  Asistía  a todos os actos de comunidade , e isto nel era heroico. Rezaba moito e ben , con humildade, recollemento e engorde, moi dobrado , de xeonllos  e sen apoio, Eu non sei que comía : calquera sobra  e do máis ordinario. Toda a economía  do convento descansaba  riba do seu forte carrelo . pois hai que aclarar  que Fr, Xosé  - matrícula de ascetas -  tiña pola graza de Deus una forza e resistenza, extraordinarias. Ás veces resentíase, pero calaba e seguía na primeira liña, Fr. Luis , que o apreciaba moitísim, dicíame  ao falar das obras  dos bons relixiosos  e ao chegar a Fr. Xosé . " Este home xa non lle é como os demáis. Elle extraordinario de todo. Non se encontra outro como el". Tiña toda a razón Fr. Luis,

Coidaba Fr, Xosé de todos os celeiros e todas as levaba ben, Antes de coñecelo , e tamén  despóis, oin algunhas algunhas críticas , que o tldaban de pouco xeneroso. Mais ¿ quen é un pobre irmán , como o cociñeiro de calquera casa particular , para poder dar o que non lle dan. Está claro que era asunto dos que mandaban. E algún vice, con fitas de contable  e tesoureiro, non facía máis que ffear m crendo cecáis que o puro ar daquel outeiro  era unha panacea  de todas as sustancias  nutritivas, sobre todo para os nenos. Polo demáis, o admirable Fr. Xosé gozaba cando  po. "ñían o suficiente ao seu dispor e lle dicían dese máis. El podería repetir , recollendo  con dozura de pomba algunhas queixas, o que en certa ocasión  ouvín  de labres  do bendito e caritativo  Fr. Antoniño González, da mesma comarca de Fr. Xosé . "  Chico, chico,  fan falla cousas, e entón fanse cousas boas ".  Vino sufrir , especialmante  nos anos de escaseza ao acabar a guerra 1936-39 , con xesto  de corazón ferido e maternal, por non poder  dar o que desexaba, " Mire, padre. dicíame , ensinádomes  as  potas-,  como teño que servir estas patacas. Van a media graxa ". E iso, que, para a nosa sorte, veu de  comendador  o xove P. Xosé María Vallejo, cuxa estratexia  e movementos tácticos  naquel crítico  trienio do 39 ao 42 para multiplicar  os pans  e as materias das cartillas de racionamento  son dignos funha grande política  do oeste americano,  Así, como exemplo, o arroz era entón tan precioso  como a ambrosía dos deuses.. Tiñamos un pouco do noso celeiro. O P. Vallejo convidóu  ás primeiras autoridades da provincia e deulles un bonito ágape no salón da biblioteca. O bocado de cardeal  era unha estupenda paella, que os prsentes inxeriron  triunfalmente. Aínda estban cos últimos grans  na boca,  cando a primeira autoridade da provincia  lle dixo á primeira de abastos, tamén presente : " Home, isto ben merece algúns sacos de arroz para estes abnegados frades  e nenos " Co correspondente lubricante , claro está,  para que o boìsimo Fr, Xosé  non voltase a repetir  o da "media graxa".  Semanas despóis  non cabía en si de gozo, e andaba  como a  pobre viuvan favorecida cun río de aceite por Eliseo , buscando vasillas para trasvasr os grandes bidóns concedidos. , mais a  e aprisionóu a tea, e  a auga conxeouse axiña . Tiven que  me retirar , deixandio alí o captivo , e voltéi  para dicirlle a  Fr, Xosé  o acontecido. "SEnte aquí  a car a iso do mediodía, lembraremos sempre  a amabilidade de ón da cociña  - díxome  .-. e fervereille unpoucó café con leite para que reacione ".  O captivo  dos xeos polares chegóu moi axiña  ás miñas mans  moi limpo, grazas á súa  santa dilixencia,

Os relixiosos  que algunha vez debiamos coller o tren a iso do mediodía , lembraremos sempre a amabilidade de Fr. Xosé, que nos convidaba a comer antes : " Veña a tal hora". E servíanos  de tal maneira como se tivera que estar pendente  da inmediata comida de máis de medio cento, Á volta da viaxe todo estaba acolledor na cela, grazas a Fr, Xosé : varrida, a cama feita, a auga na xarra, E o máis  acolledor  era el mesmo. Abrazábanos  con santo  cariño e alegría e levantábanos unha cuarta do solo , por suposto  sen romper as costelas. Cando iamos a algún enterro ou funeral de hora tardía, se volviamos  a comer , por tarde que fose, alí estaba agadándonos . Fr, Xosé, ás veces descabezando unha soneca riba dun estreito banco,

Nas horas "libres"  cavaba a horta, levaba o esterco das cortesm sementaba, plantaba , recollía.  Coidaba  moi ben dos animáis, que o querían e respeitaban  como ao mellor benfeitor. Recordo dous episodios significativos ocorridos anos adiante do 27 no citado trienio da paella. Había unha porca, animal extraordinario  en lonxitude e altura. . Fr, Anxo , irmán de Fr, Ricardo Diéguez, retiroulle con coidado un dos recoquiños , ao que lle tocara en sorte un teto seco para darlle o biberón. A nai, ao sentir os agudos gruñidos  do pequeno , foi tras de  Fr. Anxo , que tropezóu no patio  perto da traseira da cociña e caéu.  Algo moi desagradable   e sanguento   poidera acontecer , de non acodir correndo  Fr. Xosé  aos berros de socorro  de Fr, Anxo que xa  tiña a fera  riba del e non se podía mover.  O animal , en posesión de forzas contra unha ducia , retirouse manseliño  ao ver ao seu amigo. Noutra ocasión, tempo da matalota,  tocóulle ao dito animal,  Ali estaban na corte  á miña vista  catro ou cinco homes  co Sr. Antón da Veiga, o animal de pé   no medio coa inmobil  tranquilidade dun elefante.  Era imposible deitalo  pola forza. Niguén se astrevía.  Téñase en conta que pesóu despóis máis de trescentos quilos . Houbo que  chamar Fr. Xosé , que estaba na cociña,  e só se rendiu o animal á donda  invitación  do seu benfeitor.  Despóius retirouse . pois sufría  vendo matar aos seus animaliños.

Se había  traballos extraordinarios   por mor  de festas ou grandes faenas , Fr, Xosé alongaba  de maneira alar,mante as horas de vela con traballo, e despóis, como non valía a pena  ir á cama  por tan pouco tempo, botábase  riba dun banco, ¡  e durmía. !

 Se tiñamos festas cos nenos  da catequese , Fr. Xosé  aceptaba con cara de santo  a tarefa de preparar  chocolate para centos de nenos.

Se chegaba  un hóspede, Fr. Xosé ía a limpar o cjarto  e facer  a cama.  E encotraba tempo para facer iso todos os días da permanenza  do hóspede.

Se o sancristán quería repenique de campás , Fr. Xosé ía á torre , como se fose o único morador do convento.

Se Fr. Xo´se, se nalgunha visita á súa terra , tiña que baixar    polas abas do Sil  para voltar a Sárria,  ía a pé até Monforte.

¿  Quen viu nel, especialmente os superiores, un xesto de  desagrado, de inquedanza , de resentemento  por calquera orde recibida ?. ¿ Que sacerdote non se viu venerado, atendido e respeitado  por el como outro Cristo ?.

 Fr. Xosé  facía todas estas cousas con equilibrio   de alma dif´ñicilmente igualable. Por iso na súa presenza  víase calmar  todo .  Unha cara, refrexo  da máis pura  e tranquila conciencia.  As persoas de fora , que chegaron a coñecelo, malia da súa vida retrída, admirábano   con gozo visible.  Até os pobres tolos  o  querían ben. Houbo unha tempada na que atendéu a  portería antes que a cociña.  Entre os alienados que acudían  á porta , había un   inofensivo dabondo  , coñecido por " Guisalle". Todos  os días acodía  Fr. Xosé á súa chamada  cun anaco de pan con carne. Un día faltaba o segundo elemento , e Guisalle miróu  simpàticamente suplicante  para Fr. Xosé,  ensinádolle  o anaco  de pan. . " ¿  E a freba ? ". Fr. Xosé  inmediatamente viviu contento.  Falaba con el   sen presas  e sorrindo , e o pobre Guiññade expansionábase  : " Hoxe  - díxolle un día a Fr. Xosé- quero comer   con Vostedes   a mesa e mantéis".  E ao remate de cada frase   botaba tres hu, hu, hu  con timbre de frauta.  Un día no que Fr. Xosé   sostiña , pola súa excesiva caridade, unha conversa con Guisalle, notóu que este revolvía  dabondo  os ombreiros   baixo da súa  pobre  e quizáis poboada roupa.  " ¡  Estate quieto , Guisalle  !", advertiulle  Fr. Xosé  ríalle todas  as súas saídas  con entrañas cristiás, o bon Guisalle   queríao cada vez máis. Vese que, ademáis de  estupendo mercedario, habería sido un avantaxado compañeiro do noso Venerable P. Gilabert.

Non quero ferir máis a súa modestia, por se isto chega ás súas mans. Mais sinto a impresión de non ter posto de relevo  case ningún  dos moitísimos dons cos que Deus o enriqueceu  : cousa difícil, por outra parte, poque todo o facía  con tanta sinxeleza  e con unha humildade tan irreflexiva e verdadeiran que nin xiquer  nela vibraban as notas de autodesprezo que deixaban  ouvir outros  grandes varóns de Deus, movidos de santo nerviosismo. Se alguén quere saber como se gardan os votos de Nazaret e como se practican  sen ganga as virtudes cristiás, faga por vivir  unha tempada con Fr. Xosé. E se o consegue, cure  ben a vista até chegar ao grao do evanxélico " ollo  sinxelo". Cecáis  regrese tan  acontecido como Antonio de Exipto da súa primeira visita  ao primeiro ermitaño Paulo, cuxo servidor  de mesa  era un corvo.

Pídolle ao  Señor sempre por el, pois estoulle moi obrigado , e queira El conservárnolo  para fermento, sal e luz de toda a  Orde",