O MAZO DE ARXEMIL- SÁRRIA (1881 ) ( 614 )

                              O MAZO DE ARXEMIL- SÁRRIA ( 1881 )                  ( 614 )

Na parroquia de Santalla de Arxemil ( Sárria )  houbo un Mazo para traballar o ferro aproveitando a forza da auga da Fervenza do Rego de Filgueiras ou Rego da Pena da Auga ( agora coñecido como Rego do Mazo ) .

Este regueiro , que leva as súas augas ao río Celeiro , á altura da Ponte da Rúa da Liberdade, nace na  fonte de perto da Vilerma , en Maside,  e pasa perto  do Castro e o lugar de Santo Estevo  e do casar de Requeixo. Antes de facer a estación de Sárria no ferrocarril de Palecia -A Coruña  o rego morría perto da Ponte Vella do Mazadoiro e para facer as edificacións abrironlle nova madre, por baixo das vías e polo espazo que separa o actual Hotel Roma e a finca do Edificio Alborada.

O Mazo  fixo nacer o espazo indusrtrial, casoupas para  obradoiros dos ferreiros e vivendas. Unha casa  estivo destinada a  morada do encargado  e a súa familia. O seu nacemento corre parello coa posta en funcionamento do camiño de  ferro ( 1880 )   e a posibilidade da chegada do material necesario á estación, situada  non lonxe  da Pena da Auga.  Na parte alta,  a  carón do camiño, instalaron o banzado onde se xuntaban as augas que  ao caer nas palas do rodicio movían o mazo que traballaba en aplicación do efecto Venturi. Os labores de produción  daban saída a fouces, coitelos , rellas e outros aveños e pezas de ferro. 

Estivo en funcionamneto varias décadas  e acabóu sendo da propiedade  da familia Acevedo por venda quelle  fixo un Grandas, orixinario de  Frades, que emigróu á Arxentina.

O nomenclator  do Concello de Sárria recolleu o nome de O Mazo , para ese lugar, e  a escola de ensino primario establecida nese casar foi coñecida como Escola do Mazo, mantèndose alí até que se fixo un edificio novo perto da estrada de Goián.

Á fronte do mazo estivo a familia Puentes, e finalmente   as instalacións foron abandoadas  , quedando  a pardiñeiro, sendo cedido o conxunto   pola familia Avevedo ao Concello de Sárria, que por conta dunha Escola Obradoiro   fixo obras de consolidación dos edificios, sendo desexable que se fixesen obras de restauro.

A Fervenza ou Ruxidoira da Pena da Auga  , nos tempos de augas abondosos , presenta  un vistoso aspecto e pode ser visitada   chegando pola pista de Concentración Parcelaria de San Pedro de Maside, con orixe no adro da igrexa, entre  o Cruceiro e a Casa de Carreiroá. Ao chegar  á nave onde está a Tapizaría  Tapisa   hai que coller á man dereita, e despóis hai que coller  un camiño  a man esquerda, a percorrer a pé,, até chegar  ao Mazo.

                                            A creación do Mazo de Arxemil

                    ( Boletín Oficial da Provincia de Lugo, 13 de setembro  de 1881 )

                                               Goberno da Provincia

                                               Sección de Fomento

                                                      Augas

Don Modesto A. Arango , de Sárria,  solicita autorización  para constuir un " martinete" ( mazo ou mazuco )  de laminar ferro , na parroquia de Santalla de Arxemil , utilizando as augas da " Pena da Auga".

Tendo acodido a este Goberno D.  Modesto A. Arango, veciño de Sárria , en solicitude  de autorización  para construir un " martinete"  destinado a traballar o ferro , no punto nomeado  " Pena da Auga" , parroquia de Santalla de Arxemil  e Concello dito, aproveitando  como forza motriz  as augas do arroxo Pena da Auga, acordéi facelo público  por medio deste Boletín oficial , con suxeción ao que determina o artigo 250  da Lei de Augas de 13 de xuño  de 1879, e sinala o termo  de trinta días para os donos  das presas e predios  inmediatos  que se consideren perxudicados  poidan  presentar nesta Sección de Fomento  deste Goberno , onde se achan de manifesto a memoria e planos  das obras que se intentan , as oposicións e reclamacións que estimen convintes ao seu dereito-

                                              Lugo,  19 de setembro de 1881.

                                                        O  Gobernador

                                                    Constantino Armesto


                                           

 

Comentarios

Publicacións populares