LOBOS EN SÁRRIA

                                      LOBOS NA TERRA DE SÁRRIA

( 6 de novembro de 1855 ).- O Concello de Sárria, por non haber fondos para premiar a cazadores de animais dañinos, non atende a petición de Pedro Rodiíguez, de San Miguel de Piñeira, que xustificou  que .dera morte a nove ( 9 ) lobos

( 30 de xaneiro de 1868 ).- " O frío fixo baixar  das montañas  os lobos e outras feras dañinas. O Concello acordou organizar unha batida .

( 7 de agosto de 1870 ) O Concello de Sárria inclúe no Orzamento  unha partida de 24 ducados para premiar a matadores de animais dañíos.

( CONCELLO DE TRIACASTELA,  5.01.1906 )  Acordan  adquriren 5  pesetas de estricnina  para exterminar os lobos  que circulan  polos montes deste municipio  e gratificar con outras 5 pesetas  á persoa que as poña.

( EL CORREO DE GALICIA  , 28.01.1914 )  Lugo.-  Falaron antonte en Lugo dun  suceso acontecido  no distrito de Becerreá  cara o distrito de Sárria.   Contan que  a neve dos días anteriores  fixo que grandes fatos de lobos  baixasen famentos  aos poboados  e os viciños  temerosos de que acontecesen  graves ataques destes, deixaron abandoada no campo   unha vaca   morta e  envenenada.  Unha tribo de xitanos   pasóu nos mesmos días  polo lugar onde estaba a vaca  e apoderáronse dela   asándoa e coméndoa.  Innecesario é dicir  cales serían os efectos  da comida. Din que morreron vinte persoas  a consecuencia do envenenamento,

 ( EL CORREO DE GALICIA,  3.03.1922 )  Na Barrosa, entre   Canedo e Laiosa ( O Incio )  achábanse días pasados uns nenos  pasturando  un rebaño  de ovellas . De súpeto víronse sorprendidos  pola presenza de 7 lobos  que mataron   9 reses e coméronas.

( 11 de xaneiro de 1925 ).-  Publicado  polo xornal " Galicia " : " Os viciños dalgúns lugares  da parroquia de Castro do Rei de Lemos, Concello de Paradela , están alarmadísimos  pola aparición de varios lobos   que están  causando  moitos danos nos rebaños de ovellas e cabras.   O Concello, en unión cos pobos,  farían unha boa obra  tomando  algunha medida  para procederen ao exterminio de tan temidas feras.

( Novembro de 1926 ) " Comunican de Sárria  que na inmediata parroquia de Goimil, hai algunhas noites que foron devorados polos lobos dous asnos  pertencentes  á casa coñecida por Leiras. Con este  motivo os veciños daquela bisbarra están  alarmadísimos. Interésase da autoridade gubernativa que  se ordee darlle  unha batida a estas fera.

( EL COMPOSTELANO,  29.11.1926  )Unha das noites pasadas   chegaron  os lobos á aldea de Vilela ( Láncara ). Os feroces animáis  deron morte  a 25  ovellas  propiedade dun viciño do dito lugar.

( EL IDEAL GALLEGO , 30.01. 1927 )  Os lobos no Incio.-    Comunican do Incio que  en varios pobos do Municipio  presentáronse  estes días grandes fatos de lobos  e raposos , tendo atemorizada a toda a veciñanza. Con este motivo o Alcalde  daquel pobo  conseguiu do Gobernador Civil da provincia o correspondente permiso  para dar unha batida  a eses animáis dañinos.

( ARAGÓN EXPRES,  10.06.1962 )  Un fato  de cinco lobos apareceu perto dunha granxa de porcos  e mataron un deles.

( EL PUEBLO,  10.09.1974 ).-  En Lamas, perto de Sárris, Antonio Vázquez Páramp foi atacado por un lobo e viuse obrigado  a agatuñar nunha árbore para se poñer a salvo, . Perto da factoría de Fontecelta, en Céltigos- Santiago da Veiga mataron  un lobo.

(  LA VOZ DE GALICIA,  5.09.2007 )  No Monte da Meda ( Láncara-Samos-Triacastela ) os lobos  mataron varias rosas. Autorizada unha batida  de cazadores , mataron 3.  En Monseiro ( Láncara )  mataron unha vaca e perto da Furela ( Samos ), moi perto das casas, mataron un tenreiro.

( LA VOZ DE GALICIA, 9.09.2013 )  9 lobos mataron en Triacastela  unha vaca rubia de 800 quilos  propiedade de Manuel Celeiro.

( EL PROGRESO,  3.04.2014 )  En Biduedo ( Triacastela )  mataron  un cuxo de raza vianesa  propiedade  de  Rocío Lago, da Casa  Gaio. 

(  EL PROGRESO,  23.09.2014 )  Os lobos devoraron  3 cabras e 2 ovellas nunha finca pechada  en Samos, estremeira coa estrada de  Pedrafita do Cebreiro , a 150 metros  da casa do dono .  Estaban dentro dun caseto que estaba abeerto e despóis de romper a alambrada.

( EL PROGRESO,  23.01.2017 ) En Toirán ( Láncara )  a 50 metros das casas o lobo atacóu  unha vaca blonda de Aquitania.

(EL PROGRESO,  21.10.2018 )  Granxas de Andreade e Vilaragunte ( Paradela )  sufriron perdas de animáis   por ataques de lobos  e  houbo reses que sufriron feridos. Os viciños  aseguran teren ollado lobos  perto das vivendas a  plena luz do día.

  (  LA VOZ DE GALICIA,  2.08.2020   Nunha finca da Casa Caxigueiro de Sabneche ( Barbadelo )  entre 3 e 4 lobos  mataron 20 ovellas  preñadas, dun total de 20 , valoradas  en 50 euros cada unha.

(EL PROGRESO,  12.06.2021 )  Na Casa Celeiro do Furco , na estrema entre Triacastela e Láncara, os lobos  matóu 14 ovellas e deixóu malferidas outras 14.

( LA VOZ DE GALICIA, 28.10.2022 )  Os propietarios dunha granxa  de vacas cachena  , en Triacstela,  sufriron a perda  de 14 reses  en ataque de lobos.

 (  LA VOZ DE GALICIA,  20.05.2023 )  En Outonín  de Abaixo ( Lóuzara-Samos ) a Xabierr Campo  3 lobos coméronlle  un becerriño de 25 días e perto da aldea, a outro viciño,  leváronlle outro cuxo.

                                     **************************************

 Os " fox lupari", construcións antigas de orixe multisecular  destinadas á caza dos lobos  cara ali conducidas en batidas  ou atraídas  pola colocación  de ovellas  alí atadas para que os lobos entrasen no recinto  fondo ,  sen posibilidade de saída  , dándolles morte dende fora do curro  con total seguridade para os cazadores,  manteñen,  os ditos foxos  memoria nos seguintes lugares da Comarca :FOILEBAR , parroquia  no Concello do Incio, FOILEBAR. , no Concello de Paradela, parroquia de Castro de Rei de Lemos . FILLOVAL, aldea  no concello de Triacastela.  

                                                            .......................................................                                                 

Coñecida xa dende a Idade Media   a organización  de monterías    dirixidas por " monteiros " especializados nomeados polos señores territoriáis.   Nas terras de Samos  e o Val do Mao  está documentado o apelido  " Monteiro"  ( agora na forma castelanizada " Montero ) no século XVI.  

                                                       ..........................................................

Os "foxos de lobos " , " cortellos dos lobos"  ou " curros de lobos "  están sendo obxecto de estudo e posta en valor. No Concello do Incio  recuperóuse un deses espazos., coñecido como FOXO DOS LOBOS DE MONTEAGUDO que foi  rozado en 2002  para facelo visitable dentro dun roteiro , con un miradoiro perto   do foxo. De orixe medieval, cunha antigüidade de máis de 1.000 anos , no ano 2017 estaba un tanto descoidado.  Debeu estar activo até as primeiras décadas do século  XX.

                                                       .............................................................

Na toponimia da bisbarra quedanron e está vivas referenzas  ás antigas trampas  e construción feitas para persecución e externinio dos lobos coñecidas co nome de " couso ":

CAMPO DO COUSO ( Triacastela ).- MONTE DO COUSO  ( Piñeiro- O Páramo ).- COUSIÑO  ( Nespereira- Sárria ). COUSIÑO ( Touville- Láncara ).- COUSO  ( Freixo- Samos ).- COUSO ( Meixente- Sárria ) .- COUSO ( Piñeira-Sárria ) .- COUSO ( Santa Mariña-O Incio ) .- COUSO ( Vilarmosteiro. O Páramo ).-

Para fixar , de xeito aproximado,  as ubicacións  deses cazadoiros de lobos ,  hai que  ter en conta  leiros e montes que conservan   a denominacións de foxo ou  couso-

                                                        ...............................................................

( 1859 ) Anuncio no Boletín Oficial da Provincia: " Anuncios particulares.  Lugo, Xoaquín  Vázquez López, Mestre  garicioneiro , barrio de San Roque, nesta cidade. Cómpranse  toda clas  de peles de  montería, como son lobos,  raposos, lontras,  gatos monteses,, martarañas , furóns, lebres,  coellos, cabritos  e años".

( 1906 )  O Ministerio de Agricultura comunicoulle  á Asociación Xeral de Gandeiros do Reino  proibindo   a circulación de lobos vivos  para evitar a explotación  dunha nova industria,  ou sexa  a cría  dos ditos animáis , en, perxuizo  da gandería  e dos fondos  dos Concellos destinados  a promover a  caza  de animáis dañíos.

                                                         .............................................................

A pel dos lobos cazados , até os anos 1960 , poñianse  á venda nas feiras da comarca.  Moitas delas, por outra parte  , utiliábanse para  poñerllas á xugadas de vacas para evitar  as molestas  mosca que as aflixían nas aradas e carretos.

                                                     .............................................................

Xunta de Galicia.-  Orde  de 15 de marzo de 2021 establecemdo as bases reguladoras  das axudas para paliar  os danos producidos ,  sinalando aos sete concellos da Comarca  como espazos    aos que alcanza ese beneficio.

                                                      ...........................................................

En Sárria  ECOLOXISTAS EN ACCIÓN   . SÁRRIA ATLÁNTICA E VERDE   realiza accións na defensa  das  medidas proteccionistas   do lobo.

                                                      ........................................................