XAIME FÉLIX LÓPEZ ARIAS : NA PRENSA ( 708 )

  sarriaacentogalego 

 XAIME FÉLIX LÓPEZ ARIAS : NA PRENSA                                  (  708  )

......................................................................................................................................................................... 

                                                          ANO  1970 

( EL IDEAL GALLEGO ) 

                                             DO IDIOMA GALEGO     por M.S.

 (  Das agrupacións  culturais  " O Facho ",  da Coruña   e " O Galo" de Santiago )

                 ENQUISA  " A LINGUA GALEGA  E AS NOVAS  XENERACIÓNS 

                                                     I 

                             Contesta XAIME F.  LÓPEZ ARIAS

                                          ( Mestre Nacional ) 

FICHA :   Natural de Nespereira. Sárria  ( Lugo ). Reside en Sárria.  20 anos , Solteiro.  Estudos de Maxisterio<Deica os 8 anos viveu no medio rural.

                 NON PODE  PERDERSE  UNHA LINGUA   CANDO  É O POBO QUEN  O GARDA

                                                       RESPOSTAS

1.-  ¿  Fala vostede galego ?  ( en caso afirmativo  )  ¿ En que esfera se expresa  correntemente en galego ?

-  Si. Falo sempre en galego , pois foi a lingua  na que fun descubrindo  o mundo que nos arrodea. Somentes deixo de falalo  cando sei que algún dos  que toman parte na conversa  non o entende ,  na conversas  chamesmolles " oficiais "  e tamén no desempeño das miñas funcións , aínda que logo ao falar cos escolantes fágoo en galego.

2.-  ¿ É partidario  de que se fale e se escriba  só en castelán,  só en galego , ou en ambas as dúas línguas ?.

-  Na miña opinión  é preciso que se chegue a dominar  a expresión oral e escrita  das dúas linguas. Non debe esquecerse que un postulado da Pedagoxía de todos os tempos  é que o neno chegue ao dominio  da lectura  e da escritura da súa lingua materna... e a lingua materna  da meirande parte dos nenos  de Galicia é o galego. Tampouco debemos esquecer que formamos parte dunha comunidade de unha histórica de convivencia cunha lingua  que nos permite asomarnos  áa correntes muniais e que é tamén  un dos vencellos  entre terras e  homes de España . Por iso creo  que se debe chegar  a un estudo  racional e simultáneo das dúas línguas. tal e como sinalan desexabel as dotrinas pedagóxics.

3.-  ¿ Como xulga vostede o presente da lingua galega ? 

- O galego é unha lingua viva. O que esteña viva  é sinal de que anda  a pesares dalgúns achaques , ben de saúde.  Non é  un cadavre  a quen haxa que dar vida de novo . Somentes se bota en falla  que todos os manciñeiros  a coidan  non cheguen  a poñerse de acordo  nas  meiciñas que precisa, O galego está na boca do pobo. O que non crea ou non o queira  creer, pode darse unha volta  polas feiras e os pobos pequenos, polos obradoiros  e os portos, polas tendas de rúas e cidades, 

Mais non deixa de ser curioso  que ese pobo que sew expresa  en galego  non saiba escribir na lingua que fala. De aí  nace o feito  de que  a literatura galega  sexa minoritaria.  Isto fai  que no prsente a lingua  galega careza  da dinámica precisa  a toda língua e alcóntrase  sen ter evolucionado , tal e como  evolucionaron  aquelas linguas  que tiveron expresión escita.

 4.-  Coida comenente  que o galego   se ensine na escola primaria ?  ¿ E nos centros de ensino medio e superior ? .

-  É  comenente  que na escola de primeiro ensino  teña cabida o galego coma lingua materna  que é dos escolantes, Con iso non só de chegaría  a que o neno  se espresara ben na súa lingua senón que seguindo un estudo comparado  do galego e o castelán , chegaríase  a facer desaparecer o feito de que ao sair  da escola primaria  os rapaces descoñezan  o suficiente o  castelán  para falalo mal  e intenten desertar  do galego ao ver que está desprestixiado sociolóxicamente .

Nos centros  de ensino medio  e superior  o ensino do galego débese referir ao estudo científico e literario  da lingua.

De todos é ben sabido que quen fañla dúas linguas é máis culto que  quen só falta unha , As razóns  a favor  de que o galego   chegue  a todos os estadios da educación , están sinalados  nos tratados de Pedagoxía e máis nas recomendacións nda UNESCO . As  en contra....

5.-  Debe usarse o galego na Eirexa  ?.  Pode explicar a que se debe  que  apesares  do recoñecemento do galego  como lingua litúrxica  siga sendo o castelán  o idioma  xeneralmente utilizado  polos membros da Eirexa ?

-  Din que a Eirexa  debe falar  aos seus fideles  na lingua que estes falan. Os cregos galegos falan  galego nos adros e camiños  e non o usan nas funcións ltúrxicas . A Eirexa-Institución  aprobou o uso das linguas vernáculas  na Liturxia  Mais parece ser  que os seus representantes  queren manter unha  separación entre o que é o postulado  da Eirexa-Institución  e os seus prexuicios persoais-

Antóllaseme que os cregos galegos ( que falan galego ) pensan que non deben  empregar unha lingua  "vulgar " pois iso sería desprestixiarse   diante das capas superiores  que son as que indican a escala de valores. 

Non sei, mais  penso que  moitos deles pensan  que Cristo falaba en  latín  ( lingua culta )  e non en arameo ( ligua vulgar ) , para que o entenderas  mellor os que escoitaban as súa Verbas.

6.-  ¿ Como, segundo  o seu entender, podería influir  a oficialización do galego na problemática  socio-económica de Galicia ?-

- Cecais serviría  para nos devolver  a confianza perdida  nos nosos valores propios , que hoxe vendemos ou  trocamos por calquera outro alleo.  Sería o primeiro paso  se ao mesmo tempo se traducira nunha acción  comunitaria de desenvolvemento  coa ollada fixa nas necesidades propias.

As linguas pertencen ao sentimento  e o sentimento debe traducirse  en acción.

7.-  É o galego unnha lingua subestimada  ? ( En caso afirmativo )  ¿  Cal é a razón de que así sexa ?

-  O galego é unha lingua subestimada . Fálase moito , máis é que un feito   que está desprestixiada. Din algúns  que debido a que a burguesía  e as clas superiores  foron os primeiros  en desertar  dela.  Tamén influe  o feito  o feito de que até este intre   non teña cabida na escola. O galego é lingua para falar, As cartas escríbense en castelán  a pesares de que se fala  en galego. Os documentos, os libros, os medios de comunicación  empregan o castelán , Identifícase o castelán  coa posición e a cutura . Somentes desaparecerá esta  subestimación  cando os galegos  fagamos  un replanteamento  sicolóxico  e vexamos que o noso non é tan malo  que a nosa  cultura propia  ten algo que aportar  a esa unidade  na diversidsade que  forma España, 

8.- Non coida que unha lingua é un tesouro  que pertence  a todo un pobo , e que  non se debe deixar  perder ?

- Unha lingua  é certamente un tesouro , un tesouro que ten que medrar día a día  e non pecharse sobor de sí. No caso concreto do galego  vemos que é a lingua que está  na boca do pobo....  e que parece que nun prazo curto  non é previsibel a súa desaparición.

O galego  conservouse  polo agarimo  dos galegos  de todos os tempos  sendo tamén polo illamento  secular  da nosa terra. Mais non se perderá, pois a medida que o nivel cultural vaia medrando irase descubrindo  que non é un símbolo  do noso atraso  senón algo moi íntimo e persoal  que forma parte do propio ser de Galicia, A cultura  galega , ninguén negará  que hai unha cultura galega, non pode morrer, O galego  é o espiñazo  desa cultura , e por todos os vieiros  do mundo  hai, por desgraza un galego. 

Hoxe empezamos a asistir  a un rencontro  con nós mesmos e coa nosa cultura.Non pode perderse unha lingua cando é o pobo quen a garda

9.-.  ¿ Que representan para vostede  as institucións culturais  que hoxe esisten en Galicia ?

-  Durante anos durmiron prácidamente nos loureiros....... Hoxe parece ser que espertan do seu sono. Non deixa de ser  certo as únicas  institucións culturais que sentiron preocupación  por Galicia foron as Agrupacións de Emigrantes  e os grupos folklóricos  .As primeiras  non tiveron (  de todos coñecidas as causas )  non tiveron proxección  na nosa terra no grao desexabel. As segundas mantiveron  o aturuxo dos nosos bailes  e as nosas cantigas. ¿ Que máis se fixo ?.  ¿ A Real Academia ?....Non sei as causas , mais parece ser que pouco máis fixo : " Día das Letras Galegas ? " , " Normas Ortográficas " , " Estudios " e agora premio de novela.

¿ A Universidade ?  Empézase a falar de Universidade galega. Hai unha Cátedra de Lingua Galega, Fanse estudos.  É prematuro  xulgar.

¿ Agrupacións culturais ? . Poucas. ¿ Por que ?.
Ao marxe das  institucións cukturais xurden  novas inquedanzas . A  demanda de literatura  en galego  vai medrando. As conversas, os eslogans dos coches , dinnos que hai  unhas miras que hai anos  non se sospeitarían. 

¿ Seguirán no seu sono as institucións culturais ?-

10.-  ¿ Onde  radica, ao seu entender , o máis característica  da persoalidade de  Galicia .....?.  

-  ¿ Que é Galicia... ?.  Para moitos é unha terra verde , chea de brétemas  e orballos , de meigas  que rosman nas carballeiras  e mortos que se adevirten  polas corredoiras e  as corgas . Terra onde viven xentes " moi individualistas  " que teñen " tendencia a emigrar "  pois no seu sangue  levan a  semente da aventura.  Son estes tópicos deformantes  da verdadeira imaxe de Galicia  os que fan que  seña pouco doado  sinalar o miolo  fundamental   da súa persoalidade.

Para min   o máis  característico da persoalidade  de Galicia   a súa " vontade de vivir " Aínda  que ese vivir  seña pasar  tan  só , aínda que vivir  seña agardar. agardar...

Non deixarse  vencer  polos tópicos  que se lle  quixeron colgar, negar esa visión folklórica  dos seus problemas, dicir e non dicir, valar....  ¿ Non denitan un querer vivir ,n n querer seguir cara adiante , por  riba das dificultades  e dos problemas  ?.

Cecais  non radique aí o miolo  da persoalidade galega, mais non radica , por certo. nos sambenitos  que se lle queren  colgar. . A persoalidade  de Galicia é algo máis serio  que os meros accidentes xeográficos , folklóricos ou económicos .

E a tarefa  de todos os galegos é voltar os ollos a nós mesmos e andar á percura  do ser íntimo de Galicia, Lograr  que "esa vontade de vivir" non se conforme  con pasar , con agardar tan só.

....................................................................................................................................................................... 

(EL IDEAL GALLEGO, 1970 ).-  CONCURSO DE REDACCIÓN EN GALEGO. PREMIOS.

Primeiro premio de libros por valor de 1.000 pesetas , ó traballo  "POLAS TERRAS DAS NOGAIS" , do que resultou ser autor  Xaime Félix López Arias, de 20 anos, mestre, reidente en Sárria ( Lugo )

Neste certame resultou premiado  con libros por valor de 200 pesetas o sarriao Uxío López Prado, polo seu traballo " Sárria e o seu val".

...................................................................................................................................................................... 

 ( LA VOZ DE GALICIA, 31  de decembro de  1977 )                                          FIN DE ANO

                                      O CONCELLO PARROQUIAL

                                                                                             Por Xaime F. López Arias

A " Gran Enciclopedia  Galega " esqueceu a voce Concello , pesie á  trascendencia sociolóxica , administrativa, e cultural que tivo, tén  e está chamada a ter  nos milleiros de parroquias galegas . ¿ Por que non se considerou a súa importancia ?

O Concello parroquial , tamén chamada "Xunta dos Homes".  é a xuntanza con voce e voto  de tódolos representantes   das Casas  para o bon goberno  dos asuntos de interese común:  camiños, melloras , contenciosos e mesmo  a administración  dos bens comunais (  montes, fornos, airas, muiños, etc )  Nunha palabra o Concello é  unha asembleia  máis ben de delegadso  que universal,  onde se buscan soluci´ñons  para os problemas da parroquia,

En moitas parroquias   as reunións do Concello  están arrodeadas dunha  certa liturxia  : convocatoria a toque de   xorno ou repenique de  campás , reunión no adro  en días sinalados , etc.  Aínda que é verdade que  na maior parte  perdéronse os formalismos   e mesmo o nome de Concello, que pervive  nun abondos refraneiro  e en expresións como "andar de  concello" , siñiicando andar no arranxo de camiños.

                                                          VELLOS FORMALISMOS

Iso non quer dicir  que o Concello,  como expresión da capacidade de autogoberno, non está presente  na actualdiade, aínda que  teñan desaparecido moitos dos vellos formalismos  En realidade catos teñan  relación activa coa politica municipal de Galica , saben que, tan alleo e artifical artellamento , funciona somen tes na medida  en que deu asimilado a realidade  socioloxica das parroquias. Unha electrificación,  o arranxo dun camiño ou unha petición de concentración parcelaria  non irá adiante  se a conciencia  colectiva da parroquia , manifestada en reunións máis ou menos  formalistas , non se amosa unha voluntade maioritaria.. 

O Concello formalista , ou a xuntanza informal, teñen amosado a súa virtualidade  a traveso de Comisións constituidas para un fin concreto  e desaparecidas  tan axiña  como a súa misión se cumpriu. As ditas comisións encárganse  de cousas tan dispares coma pedir na Curia un novo crego, facer xestiónsmdiante dos alcaldes , arranxar  as igrexas ou facer protestas  diante das Delegacións  dos ministerios. Moito antes de que apareceran    as asociacións de veciños, xa era tradicional,  pódese decir que multisecular tradición, a estampa de comisionados do medio rural  presentándose, sós ou na compaña dos inevitables valedores, diante de  calquera autoridade ou xerarquía para facer valer os seus dereitos.

Certo é que non se tén  recoñecida a persoalidade  da parroquia, maia na práctica  municipal de cada día, aínda que non haxa un recoñecemento "de jure", dase, ben ás craras, un recoñecemento "de facto".

A democracia interna parroquial, baseada non no individuo senón na Casa, vese interferida pola presencia  dunha figura, nomeada a dedo, que na realida de non recibe  outra consideración que a dun  delegado do alcalde, encargado de dar os avisos e comunicacións. Existen parroquias que, xunto ao pedáneo , vigairo ou alcalde de barrio de función municipalizada, ha o que se tén  por verdadeira autoridade da parroquia  pois a súa función  temporal é por elección ou van rotando no cargo  no cargo  os xefes da das diferentes Casas.

Hoxendía , e  moito máis no futuro  o Concello conserva toda a súa  virtualidade de xestión e autoboberno.  Chegado o intre  da intitucionalización  e recoñecemento  da persoalidade xurídica  da parroquia, o Concello  será tamén recoñecido.

E non é que a parroquia, case que coma unha pantasma , non apareza no articulado  de algunhas leis. Mesmo existe a  posibilidade de velas declaradas Entiodades Locais Menores de Poboación, se ben en Galicia só as hai nalgunhas parroquias de Pontevedra, e pouco máis. ¿ Descoñecemento ?  ¿ Desconfianza  dos ilustrados "vilegos" ?-

De todos xeitos o tema dos Concellos parroquiais non é tan sinxelo e pacífico como semella a primeira vista . ¿ É prudente  unha democratización  plena do Concello , segundo a régoa  de " un home un voto" ?- ¿ É preferible  a estructuración tradicional ?. ¿ Precisarase dun tinglado  adminsitrativo " sui géneros" ?-

                                                   ASEMBLEIA PARROQUIAL 

Poderiamos  facer moitas máis preguntas  e de seguro que as posibles respostas  habían ser contradictorias , máis o obxecto deste traballo  non é aventurar o futuro , senón falar da realidade  presente e la posiblidade  actual dunha autonomía  parroquial ,  moi limitada e autocrática  po outra parte,  a traveso da figura  das Entidades Locais Menores.

A futura organización da polñitica local galega, pasará se  quer ser efectiva , polo recoñecemento do Concello , como asembleia parroquial  e o Concello da Terra , ou bisbarra,  como Asembleia das parroquias , deixando a organización municipal para as  grandes cidades e as súa área de influencia  e máis para os asuntos  especificos  e concretos  das vilas dunha certa entidade.

O que no seu día  non se poderá facer  é considerar a todas as parroquias  por un igual. Non é a mesma problemática  a dunha parroquia semiurbana  que a dunha rural. A realidade poboacional  impoñerá as diferenciacións  precisas e  cada comunidade parroquial  ou comarcal,  deberá enfrontarse  coa súa problemática  e falar por si mesma.

........................................................................................................................................................................... 

 

 

            

                

 

i