ESCOLAS PÚBLICAS DE SÁRRIA ( 1896 / 1875 ).

                               AS ESCOLAS PUBLICAS DE SÁRRIA  ( 1896 / 1975 )

O industrial  chocolateiro sarriao  asentado en Madrid  ,Matías López López , que reunira unha das máis grandes fortunas de España.  politico  e filántropo  deixóu nun   codicilo por el outorgado  unha xenerosa manda destinada á  edificación  dunha Casa-Escola, con aula de nenos e aula de nenas e vivendas para os mestres, sinalando  onde debería  ser ubicada esa institución  e as condicións conxestrutivas   e distribución de espazos. En especial sinalou que debería quedar equidistante  da Vila ( Sárria antiga ) e dos nacentes barrios de San Lázaro-A Estación  e  Barrio da Ponte Vella.

Como lugar de ubicación foron adquiridos terreos frenteiros  á estrada de Sárria a Portomarín ( Rúa do Porvir, hoxe Rúa Marqués de  Ugena ) e  á Corga de Vales ( hoxe Rúa Pedro Saco ). Para  darlle homoxeneidade  ao terreo e evitar todo problema derivado coa colindancia coas fincas particulares  por leste e norte estableceuse un paso  de  servidume de tres metros de largura  que coincde agora coa Rúa Miguel Cervantes Saavedra ( norte ) e con parte da Rúa Velázquez  ( leste ).  O terreo non ocupado polo edificio  foi destinado a patios de recreo  e a hortas dos mestres, onde se abríu un pozo.  A entrada  principal  estaba establecida na Rúa do Porvir  e había outra auxiliar na Corga de Vales, fronte da Corga das Castiñeiras ( hoxe Rúa Afonso Gómez )  que facilitaba a entrada dos escolantes que procedían do Barrio da Estación.

As Escolas Publicas, tamén chamadas tempo adiante " Grupo Escolar Matías López"  cando se abandoóu a función docente   , pasarom  a albergar a Casa da Cultura. , ou Centro Cultural , como reza a lápida que preside a entrada principal.

( 9,07.1894 )  Seguindo os desexos do fundador , Matías López López,  a Xunta Local de Primeiro Ensino comproulle a  Xosé Rivas Goyanes un terreo  de 36 áreas de superficie no Prado e Leira de Vales , en escritura pasada perante o notario Xoán López Acevedo,  estremando ese soar con hortas  de Manuel Franco Pumares  ( do Chino ) e  Manuela López,  @ "Profeta" , e leiros de  Xosé Rivas  Goyanes, Venancio Vázquez López e Dores Rivas Goyanes, servidume de  paso no medio.

En 1895 a futuras Escola de Nenos das Escolas Públicas  contaba cos seguintes medios docentes:  Libros para Nenos:  12 " Las obligaciones del hombre ", por Escoiquiz ;  18 " Manuscritos", por Flórez González ;  18 de " Ortografía y Sintaxis"  , pola Academia ;  12 de "Aritmética",  de Liberato Guerra ;  24 "Definiciones  de Aritmética , por Fernández ;  12 " El Instructor ( Frases y Cuentos ", por  Giménez Aroca ;   72 " Silabarios" 1º, 2º e 3º , polo mesmo ,  12 " Historia Sagrada", por Granell ;  12 "Agricultura " , por RAR ;  12 " Libro 2º ", pola Academia ;  24 " Doctrina Cristiana", pola Academia ;   24 " Doctrina  Cristiana", por Astete .-  Crucifixo. Dosel, Retrato do Xefe da Nación. Reloxo de campana coa súa caixa. Armario de madeira con catro divisións. Cadro de división do tempo e do traballo.  Cadro  para o Programa Xeral da Escola. Mesa escritorio para o mestre.  Bade de riba da mesa.  6 cadeiras para as autoridades ou particulares.  Rexistros disciplinarios, de matrícula e asistenza. Libro de contabilidade. Libro de Visitas de Inspector.-  7 mesas de escritura  cos seus  bancos.  Unha sección  de  banquetas  para os non escribentes.  12 pizarras manuáis.  7 encerados de madeira para Aritmética.  3 mapas xeográficos.-  16 cartaces  da coleción de lectura. 6 cadros de Historia Sagrada .  20 cadros da Historia de España .  35 tinteiros de chumbo. 6 mans de papel.  32 cartelas.  Caixas de prumas metálicas.  Unha libra de clarión.  18 exemplares  de texto da Doutrina.  28 exemplares de  Historia Sagrada.  158 exemplares de textoa  diversos de lectura.  24 exemplares  de Gramática da RAE.   36 exemplares de Aritmética . 10 de Agricultura  da RAR.  30 de Xeografía.  7 de Historia Patria. 10 de Xeometría .  18 manuscritos. Escribanía  de metal con tres brazos e campaíña. Bandeira, Escudo e Medalla.

( 22.12.1897 ).- O Concello de Sárria  asegura o edificio con La Unión y El Fénix., por 10 anos ,  cun capital asegurado de 70.000 pesetas  do edificio  e 6.000 pesetas polo mobliario,

( 1898 ),. Obras de arranxo no edificio ( 31,50 pesetas )

( 6.12.1900 )  O mestre titular reitera a necesidade   de que lle nomeen un axudante,

(  1910 ) O mestre auxiliar tiña o soldo de 500 pesetas por ano.

Por Orde de 1.07.1931 foi creada de xeito provisorio  a  Escola Unitaria de Nenas Nº 2 de Sárria.

( 1925 )  Suspendidas as  clases deixando  de funcionara as aulas por razón de obras. 

( 1930 )  Clausura temporal das Escolas de Sárria.

( 12 .08.1931 ) Por razón das obras necesarias no edificio das Escolas Publicas levantouse acta coa presenza do inspector  de ensino  Xoán Comas Camps, Pedro Saco Pradeda ( médico ), Xosé Vázquez López ( mestre de obras ) e Ernesto López Martínezm "Acevedo " ( Segredario do Concello ).

( 1931 )  Dotación de material  e mobiliario para a Escola :  Unha lámina da República,  Un cartapacio, escribanía e timbree. 2 encerados de tea pizarra.  1 esfera.  7 mapas Vidal en tea e canas; 30 pizarras e 2 caixas de pizarríns,  100 cadernos Itunoeta.  2 caixas de clarión.  Media resma de papel de barba.  2 caixas de prumas.  40 portaprumas e 40 lápices.   12 " Camarada,1ª parte", por Dalmau.  12 " Camarada, 2ª parte ", por Dalmau.  12 "Infancis", por Dalmau .  6 " Europa" .  12 "España, mi Patria".  12 " El primer manuscrito", 6 " Curso de 1ª Enseñanza", por Dalmau.  3 "El Quijote".  1 "Diccionario".  12 " Corazón",  6 "El Mar y la Naturaleza",  6 " Las conquistas del Hombre".  Un cadro de paxaros en cartón.  Un cadro de pesas e medidas. en tea.  un cadro do alcoholismo,en tea.  Cartabón, tinta, regla , compás e 20 tinteiros. 1  rexistro.  6 " Geografia humana ".  Unha bandeira e escudo, Unha colección de sólidos xeométricos en madeira, 1 selo e tampón.  6 " Libro de la Tierra". 6 " Libro de la Vida".  20 mesas bipersoáis.  unha mesa de escritorio.  Unha estantería , 2 bancos.  Un sillón e dúas cadeiras,

( 20.11.1937 ) Parte do edificio das Escolas Publicas foi destinada a Cuartel do Exército  ( aulas e patio cuberto ). Ocupadas as aulas nº 1 de Nenos e nº 2 de Nenas  o Alcalde dirixiuse   ao Inspector de Ensino Primeiro pedíndolle   xirase visita aos locáis habilitados  para aulas  e que se deixase de dar a situación de abandono do  ensino, porque destituido  o mestre propietario  e cesado o interino xa pedira á Sección Administrativa  a provisión de praza de mestre para a Unitaria de Nenos nº 1.

Entre 1952 e 1958  realizáronse obras de  reconstrución e readaptación de espazos consecuencia do abandono do Exército  do Cuartel ali establecido.  Para a realización  das obras , por un total de 268.000 pesetas das que  127.000 procederon dunha subvención  estatal e as  141.000 restantes  púxoas o Concello. 

( 1958 ) O Concello acordóu reducir os espazos dos patios de nenos e nenas , enadindo o terreo segregado ás hortas  do mestre e da mestra, Foi eliminada  a porta auxiliar  que daba á  Rúa Pedro Saco,

( 1958 )  Mestres e mestras propietarios nas Escolas Públicas de Sárria : Manuel López-Vizcaíno Rodríguez,  Manuel Prado Díaz. Ernestina Pumarega, María Pilar  Rodríguez. 

 (  1963 )  O semisoto das aulas das Escolas de Nenos foi destinado  a Fogar Xuvenil da Fronte de Xuventudes  , sede do Círculo Gregorio Fernández da Organización Juvenil Española.  No recanto Surleste do Patio de Nenos  fíxo se unha pista de baloncesto, que acabaría fundamentando o xermolo  da exitosa práctica  dese deporte na vila de Sárria.

A entrada para as aulas  inmediatas ao corpo principal do edificio  tiñan  entrada  pola porta principal e dende ali entraban na aula  pasando pola porta de entrada das vivendas   e seguían polo despacho   , que estaba comumicado  coa aula. Para  darlle entrada directa dende o xardín  fixeron unha réplica as escaleiras  das aulas   e romperon  nova porta aproveitando  a primeira das fiestras, e así  as catro aulas pasaron a ter acceso dende o xardín-

                                                       CASA DA CULTURA

                                                BIBLIOTECA CAMILO GONSAR

                                                ESCOLA MUNICIPAL  DE MÚSICA  

                                CENTRO DE EDUCACIÓN  INFANTIL XELA ARIAS

                          OUTROS USOS  DOS ESPAZOS  DAS  "ESCOLAS PÚBLICAS"

BANQUETES E BAILES

XUIZOS CON XURADO

PREMIOS DA CATEQUESE DA MERCÉ

EXPOSICIÓN 25 ANOS DE PAZ

BIBLIOTECA  ESCOLAR

EDUCACIÓN DE ADULTOS.- CLASES NOITURNAS. PASANTÍAS.   PEQUENA UNIVERSIDADE. AULAS DE ALFABETIZACIÓN.-  AULAS DE  EDUCACIÓN DE ADULTOS.

PARVULARIO

CENTRO DE EDUCACIÓN  XERAL BÁSICA ( 1969 a 1975 )

CENTRO DE FORMACIÓN  PROFISIONAL

INSTITUTO  DE ENSINO MEDIO

ESCOLA MUNICIPAL DE MÚSICA

CENTRO  DE RECURSOS PEDAGÓXICOS

EQUIPO PSCOIPEDAGÓXICO 

SALÓN DE SESIÓNS DO CONCELLO DE SÁRRIA

ARQUIVO HISTÓRICO COMARCAL ( en formación )

SEDE DAS XORNADAS XURÍDICAS  ROMÁN GARCÍA VARELA 

TRABALLOS DE FORMACIÓN DOS CADASTROS

BIBLIOTECA  XURÍDICA  ROMÁN GARCÍA  VARELA

CURSOS  DA ASOCIACIÓN CULTURAL  ARCAS

CURSOS PROGRAMADOS POLO CONCELLO

ACTIVIDADE TEATRAL DA  ASOCIACIÓN REBULDEIRA

CURSOS DA UNED

SEDE  SOCIAL DA ASOCIACIÓN  IRMANDADE SÁRRIA-GUERLEDAN