Viaxeiros na Terra de Sárria

" ..... Chegamos a Sárria, Toda esta comarca é fertil, áinda que montuosoa e pouco poboada; a carne  de porco é nela o alimento principal, e verdadeiramente a xente do país é porcallenta sobre de toda ponderación ...." ( Xerome Munzer, 1494 )

 ....................................................................................................................................................................

".........Desta casa ( Samos )outro día partiu o Peregrino Curioso para Sárria, cabeza de Marquesado. É vila pequena. Hai unha casa pequena de Agostiños. É buena vila que é cabeza de condado ( ? )..." ( Bartolomeu de Villalba Esteña)
..................................................................................................................................................................

          Marzo. Primeiro ( Portomarín, Laxe, Sárria: 22 quilómetros polo actual Camiño Francés )
Xovés pola mañá saímso e a unha légoa está Laxe ( "La Hujada"). Vaíse por grandes montañas, e hai polo camiño e ás beiras moitos pobos, e oíamos os repeniques das campás e a xente  vestida de festa por se celebrar a do Anxo Custodio. E a dúas légoas descobrimos o Castelo de Sárria nun alto e unhas fermosas veigas  nun grande val co seu río, e moitas arboredas, e repatimentos en leiras, todo ben disposto,  Baixamos unha grande costa e pasado o río sobimos a Sárria, que é un bon lugar ( cabeza do seu marquesado, diocese de Lugo 9-  isto está escrto á marxe - en forma de cidade , coa súa rúa principal  que ven dende o baixo da costa do Castelo ata o cabo do lugar, onde está a igrexa parroquial , e outra no principio. E hai outras rúas  e un mosteiro de frades agostiños . Terá uns catrocentos viciños e o castelo , están s murallas por moitas partes cobertas de edra e ten unha boa casa dentro, Cheguei  a cousa das once. Dixen deseguido misa  e acudiu xente dabondo a oíla. Aquela tarde fixen a información, Os máis da vila sairon a pescar troitas ao río, Aquela noite os rapaces do lugar amosaron que non son menos travesos que os de Códoba, pois facendo un frío e vento intolerable, cunha gaita zamorana, e buguinas , e moitas voces e bruido inquedáronnos toda a noite.

  ( 1 de marzo de 1612.- Bernardo Xosé de Aldrete-coengo de Córdoba )
...............................................................................................................................................................

...... pásase polo porto do Cebreiro co lugar deste nome, famoso polos ricos queixos que nel se traballan. De aquí baixase ao reino de Galicia pola lugar da Fonfría ata o de Galegos, onde se encontra unha pusada chamada Mesón Real". (  Galegos, Concello de Lancara ).
( Alexandre Laborde, 1809)
.................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................