O CRIME DE SABADELLE ( SÁRRIA )

                        CANTAR DE CEGO DO CRIME DE SABADELLE DE FROIÁN

                                                                  SÁRRIA

Atención pido señores                                                  Su hermano y su cuñado                                           un momento , por favor,                                                y hasta también sus sobrinos                                    para poder explicar                                                        todos están preparados                                             un suceso de dolor ,                                                       para matar a su tío.                                                                                                                                                                        C En la provincia de Lugo                                                Cuando el pobre llegó                                              en el distrito de Sárria                                                    sobre el se abalanzaron                                              habia resentimientos                                                      con palos, hoces , cuchillos                                      por la herencia maldita                                                   y al pobre lo asesinaron                                                                                                                                                                         En esta tranquila aldea                                                   Su padre fue el primero                                          un matrimonio habitaba                                                 que con un palo le dio                                                 en muy buena posición                                                   al hijo de sus entrañas                                               según la letra declara                                                      sin piedad ni compasión.           

Un hijo casado en casa                                                   Al mismo tiepo su hermano                                     el matrimonio tenía                                                         preparado de una hoz                                            con el que tranquilamente                                               con cinismo y sangre fría                                          desde hace tiempo vivía                                                  varios cortes le pegó.     

Además de este hijo                                                        Su cuñada con un cuchillo                                  tenía otros dos solteros                                                    de esos de sangrar los cerdos                                que uno de ellos era sastre                                               al pobre de su cuñado                                              y el otro zapatero                                                             se lo clavó en el pecho.                                                                                                                                                                                                             

Este rico matrimonio                                                       Mientras que estos asesinos                                 trató de hacer testamento                                                 su víctima asesinaban                                       queriendo desheredar                                                       con una luz una niña                                                a los dos hijos solteros,                                                    la triste escena alumbraba

Pues aquel ingrato padre                                                   Estando en esta faena                                           por la nuera camelado                                                       llegó el hijo zapatero                                         todo lo quiere  dejar                                                          que horrorizado quedó                                           al hijo que está casado                                                       al ver a su hermano muerto.           

Pero su buena mujer                                                          Al verlo los criminales                                           con sentimiento de madre                                                  como lobos carniceros                                       dice que todos son hijos                                                     se disponen a matarlo                                           y que deben ser iguales                                                      pero este escapó corriendo. 

Por estos y otros motivos                                                   Y así pudo librarse                                          entre aquella familia                                                           de aquellos perros malvados                                 había resentimientos                                                           dando cuenta a los vecinos                                    por la herencia maldita                                                       de lo que estaba pasando.  

 Y aquel padre sin conciencia                                              Entonces los asesinos                                   maltrataba a su mujer                                                           detuvieron su matanza                                        ya que con modestas palabras                                              y al  ver que eran  descubiertos                          no le puede convencer                                                          tratan de ocultar su infamia. 

Y entre la nuera y el hijo                                                      Para despistar  el crimen                                  los tres se ponen de acuerdo                                                 aquellos tres bandoleros                                       para matarlos a todos                                                            tratan de echar la culpa                                       sin temer a Dios en el cielo                                                   al infeliz zapatero. 

Una noche su esposa                                                              Y el que estaba casado                                     en la cocina se hallaba                                                            a dar parte se marchó                             cociendo para los cerdos                                                        pero ya en el camino                               cuando su esposo llegaba                                                       con los guardias encontró. 

Y sin causa ni motivo                                                              Y al verlo de aquellas horas                   empieza a reñir con ella                                                           le llamaron la atención                            formándose aquella noche                                                       y él les cuenta  un crimen                                la más terrible tragedia                                                            en su casa ocurrió.

 La emprendió a patadas                                                          " Mi hermano el zapatero                          aquel hombre traicionero                                                         con el sastre regañó                                         y lo que estaba en la lumbre                                                    y dándole de puñaladas                                   se lo tiró por el suelo                                                               al infeliz lo mató". 

Al oir esto el hijo                                                                      Cuando los guardias                                  soltero que era el sastre,                                                            todos habían de negar                                   baja de su habitación                                                                 pero al ver que eran perdidos                          para auxiliar a su madre .                                                          declararon la verdad, 

Pero aquel padre  traidor                                                          Para Sárria los llevaron                                sin temer a la justicia                                                               donde están encarcelados                      escondido lo espera                                                                  hasta el día del juicio                                  para quitarle la vida                                                                 en que serán sentenciados.   

                                                                                                 Aquí termina la historia                                                                                                                                    de este trágico suceso                                                                                                 que en la comarca de Sárria                                                                                                                              causó gran sentimiento,

     .                                                                                                      FIN

.........................................................................................................................................................

                                                VERSIÓN EN GALEGO (XAFA )

                                           O TRISTE SUCESO DE SABADELLE

Atención pido, señores/  un momento por favor / para poder expricar / un suceso de gran dor // Nesta provincia de Lugo / e no distrito de Sárria /  na aldea de Sabadelle / tivo lugar esta infamia //   Nesta moi tranquila aldea / un matrimonio habitaba / en moi boa posición /  segundo a letra decrara //  Un fillo casado en casa /  aquel matrimonio tiña / co que con tranquilidade / dende hai tempo vivía // Ademias de este fillo / tiñan outros dous solteiros /  que un deles era xastre /  e o outro zapateiro //  Este rico matrimonio / tratou de facer testamento / querendo el desherdar / aos dous  fillos  solteiros //  Pois auqel ingrato pai /  pola nora enguedellado /  todo llo quere deixar / ao fillo que está  casado // Máis  a boa da muller / con sentimento de nai / di que todos son  seus fillos /  e que deben ser iguais // Por estes e outros motivos  / entre aquela familia / había resentimentos / por esa herdanza maldita //  E aquel pai sen conciencia  / maltrataba á súa muller / xa que  co mellores palabras / no o pode convencer //  E entre a nora e o fillo / póñense os tres  dacordo / para matalos a todos  / con rancor moi louco e xordo //  Unha noite a súa esposa / que nun  caldeiro estaba / facendo a  calda dos porcos / cando  o esposo chegaba //  E sen causa nin motivo / comezou a rifar con ela / formándose naquela noite /unha terrible gtraxedia // E emprendeuna a patas / aquel home traicioneiro /  e o que tiña no lume / por terra botou lixeiro //  Ao ouvir o bruido o fillo, / o solteiro, que era xastre / baixou axiña do cuarto / para evitar o desastre //  Mais aquel pai traidor / sen ter temor de xustiza / agochado o agardou  / para lle quitar a vida // O irmán maila cuñada / e tamén deles os fillos / todos están  preparados / para matar ao seu tío //  E cando o pobre baixou / riba del todos botaron / con paus, fouces e coitelo /  e ao malpocado mataron // O seu pai foi o primeiro /que cun pau o atacou / e ao fillo das súas entrañas / sen piedade o maltratou // Ao mesmo tempo o irmán / preparado cun fuciño / varios cortes lle pegou / con cinismo e sangue frío /  A cuñada cun coitelo / deses de sangar os porcos /ao pobre do seu cuñado  / vai e crávallo no corpo //  Mentres estes asasiños /  a súa vítima mataban /  con un candil unha nena / a triste escea alumaba //  Estando nesta faena  / chega o fillo zapateiro /  que quedou arrepiado /  vendo ao irmán daquel xeito //  Ao velo os criminais  / como lobos carniceiros / dispuxéronse a matal, / mais el escapou correndo //  E así puidose librar / daqueles cans tan malvados  / dando razón aos veciños / do que ali está pasando //  Entón os crueis asasiños /  pararon a súa magtanza / ao se veren descobertos / tratan de ocultar a infamia // Para despistar o crime / aqueles tres bandoleiros / tratan de botarlle a culpa / ao infeliz zapateiro // E o que estaba casaso / a dar parte se marchou , / mais andando de camiño / cos garas se alcontrou //  E ao velo a aquelas horas / chamáronlle a atención / e el contoulles o crime / que na súa  casa pasou ://  " O meu irmán, zapateiro, / co que é xastre el rifou /  e dándolle coiteladas / ao coitado el matou,"// Cando o gardas chegaron / todos habían negar , / mais ao se veren  peerdidos / nada poideron calar.//  Leváronos para Sárria // onde están encar cerados / atá o día do xuizo / en que serán  sentenciados,.// Aquí remata a historia / deste tráxico suceso / que  en toda a terra de Sárria / causou grande sentimento //....FIN.......

             O crime de Sabadelle causou grande impresión  en Sárria  e nos concellos da contorna.  O cantar de cego  foi impreso en papel  e vendido polas feiras da comarca . Esquecido o seu texto só grazas a que unha familia  gardara un daqueles papeis  se pode publicar . A versión en galego  atende só  ao desexo  de recuperación desta lingua  para unha tradición   interrompida.

.............................................................................................................................................................................

                                          CERTIFICACIÓN DE DEFUNCIÓN

                                                 Rexistro Civil de Sárria

Inscríbese  a DEFUNCIÓN de  D, Xulio Rodríguez Rodríguez, natural de Sabadelle, parroquia de San Vicenzo de Froián, neste Concello,  de vinte e sete anos , domiciliado en Sabadelle, de San Vicenzo de Froián, profesión xastre, fillo de Xesús e Socorro, solteiro,  FALECEU no seu domicilio de Sabadelle , o día vinte e tres de setembro  de mil novecentos cincuenta e catro a consecuencia de hemorraxis interna  , ás vinte e unha horas  e o seu cadáver recibiu sepultura no cemiterio  de San Vicenzo de Froián.

Práctiase o asentamento  en virtude de orde  do Sr. Xuiz de Primeira Instancia  do Partido  de data vinte e seis  do actual que se arquiva.... que quedan arquivados no legaxo correspondente.

TESTEMUÑAS do mesmo : Don Luís Yebra Álvarez, domiciliado na vila de Sárria, de estado casado, e don Xosé Rodríguez Díaz, domiciliado na vila de Sárria, casado, ámbolosdous maiores de idade.

AUTORIZAN a inscrición  o Xuiz don Antonio Sánchez Sal  e Segredario don Xosé  Valcárcel Lorenzo e efectúase  sendo as once horas  do día trinta de setembro  de mil novecentos cincuenta e catro.

E lido o asentamento  sélase co do Xulgado  e asina o Señor Xuiz coas testemuñas  e o Segreadio que certifico.

                          Sánchez.-  Luis Yebra.- Xosé Rodríguez. Xosé Valcárcel

                   ( Rexistro Civil de Sárria. Tomo 51 , Páxina 139 , da Sección 3ª ) 

..........................................................................................................................................................................

                                ( EL PROGRESO,  25 de outubro de 1955 )      

                                         CRÓNICA XUDICIAL

Enorme expectación darredor  da causa por parricidio e homicidio  viuse onte na Audiencia Provincial.

Ao longo do día de onte viuse  na Audiencia de Lugo  unha causa instruida polo Xulgado de Sárria polo delicto de parricidio contra  Xesús Rodríguez López e de homicidio contra o seu fillo Xosé Rodríguez Rodríguez a esposa deste  María Xosefa Fernández Losada  e o fillo destes últimos  Xesús Rodríguez Fernández , todos maiores de idade,  por causa da morte  dun fillo e irm-an  respectivamente  dos encartados Xulio Rodríguez Rodríguez. 

Nesta capital non se recorda nunca expectación semellante  por unha causa  vista na Audiencia. Centos de persoas trasladáronse dende Sárria  facendo uso  de todos os medios de locomoción imaxinables . Despois diante da Audiencia , as forzas da Policía Armada  tiveron que organizar unha grande fieira  de tres en fondo que daba volta por todo o edificio da Audiencia  e entraba baixo dos soportais da  Casa Consistorial. Xa chea  a Audiencia  cando unha das persoas  que se achaba dentro  saía. o garda  autorizaba  a unha  da fieira  a que entrara-  Así se mantivo a expectación  todo o día  até que  cando a acusación privada ía informar , o presidente tivo que ordenar  que se desaloxara a sala , porque de entre  o publico  saían voces  e outros alborotos  que determinaron á presidenza  a desaloxar o salón.  Porén a  xente permaneceu darredor da Audeincia  até  que finalizou.

Os feitos relatados polo Ministerio fiscal  sucintamente  recollifos foron os seguintes:

Nunha mesma casa  da parroquia de Sabadelle  ( Sárria )- Nota: erro Sabadelle é un lugar  non unha parroquia . , vivían  o pai Xesús Rodríguez López e a súa esposa Socorro Rodríguez González. Dende que o fillo maior  casara  e a causa da influenza da nora , creárase un clima de tiranteza  moi notable  entre os dous esposos. .Da parte do marido , hoxe encartado, puxéronse o fillo  casado, a nora e o neto, todos encartados no sumario, e da parte da nai  os dous fillos solteiros,  Xulio e Emilio. A separación  entre estes dous grupos  era total, até o punto de que tiñan  fogo na lareira  completamente aparte  completamente apartado un do outro., concitánose  continas liarazas  entre uns e os outros, liortas  que culminaron na noite do día 23 de setembro de 1955 no que  Rosario ( ¡? ), intentou retirar un pouco de fogo do do seu marido para prender o seu, sendo agredida polo seu marido na cabeza.Entón o fillo solteiro de ambolosdous dirixiuse ao pai  dirixiuse ao seu pai  afeándolle a súa conduta. Nese intre  o seu pai, hoxe encartado, xunto co seu irmán Xosé, a súa nora María Xosefa Fernández, dirixíronse cara el esgrimindo un estadullo o pai, un coitelo da mata dos porcos o irmán Xosé  e un podón de cortar os toxos o fillo destes últimos tencionando a agresión.Xulio espantado botou polas escaleiras arriba sendo perseguido polo seu pai e demáis familiares  a quen alumeaba  cun candil de gas outra filla dos encartados chamada Dores , menor de idade. Cando Xulio tencionaba entrar no seu cuarto do andar alto  foi alcanzado polos seus perseguidores ao irselle o pé por un buraco do piso. Pouco despois o infeliz  Xulio caía acoitelado  con múltiples coiteladas mortáis de necesidade e algunha delas  chegoulle ao corazón.

O fiscal, nas súas conclusións provisorias, que despois elevou a definitivas , solicita para Xesús Rodríguez lópez, pai da vítimam polo delicto de parricidio , a pena de 27 anos de reclusión maior , accesorias e costas e aos outros tres a pena de 18 anos de reclusión menor por homicidio, así como 50.000 pesetas de indemnización aos herdeiros da vítima.

A defensa manifestou que no suposto de que a sala entenda existe  autor das feridas mortais que presentaba vítima este foi únicamente Xosé Rodríguez, mais debe  tamén ser absolvido por concorrer as eximentes  cuarta e quinta ( lexítima defensa )  do artigo 8 no seu favor . E alternativamente  considerar que tiveron participación  nos feitos os seus defendidos , que a morte se produciu  en rifa tumultuaria , polo que procede impoñer a cada un deles  a pena de seis meses e un día-

A Sala estivo formada  por cinco  maxistrados, presidida  polo Sr. Serrano Salvador. Actuou de fiscal o Sr. Astorga . Como defensas  actuaron o procurador don Manuel Iglesias  e o avogado Sr. Morros Sardá,

A acusación privada  correu a cargo do avogado  don Xosé Gómez Naveira  e o procurador don Alfonso Alfonso  Núñez  que se adheriu á petición do fiscal , elevando a indemización a 100.000 pesetas.

Temos que facer resaltar  que tanto o informe da defensa  como o formulado  polo acusador privado e o fiscal  resultaron brillantísimos .

                        A causa  quedou conclusa para sentenza.

.............................................................................................................................................................................

a